Gluten nedir? Hangi besinlerde bulunur? Gluten alerjisi belirtileri

Gluten, ekmek yapımı esnasında oluşan hamurun ağsı yapısını oluşturan yani hamurun güçlü yapısından sorumlu olan proteindir. Son yıllarda artış gösteren birçok alerjiye ve enflamasyona sebep veren, bağırsak duvarının kolayca geçilmesine ve açık kalmasına neden olan gluten ekmek dışında hangi ürünlerin içerisinde kullanılır? Gluten sağlığa zararlı mıdır?

Gluten nedir? Hangi besinlerde bulunur? Gluten alerjisi belirtileri
Gluten nedir? Hangi besinlerde bulunur? Gluten alerjisi belirtileri
GİRİŞ 02.01.2018 16:55 GÜNCELLEME 05.02.2020 16:03

Gluten nedir?

Gluten, ekmek yapımı esnasında oluşan hamurun ağsı yapısını oluşturan yani hamurun güçlü yapısından sorumlu olan proteindir. Gluten olmadan ekmek mayalanmaz ve kabarmaz. Buğdayda yaklaşık 30 farklı tür protein bulunur ancak bunlardan sadece ikisi, glutenin ve gliadin, suyla birleştiğinde gluten olarak bilinen sakıza benzer sert ve esnek maddeyi oluşturur. Buğday unu suyla karıştırılıp yoğrulduğunda, bu iki protein suyu tutar ve esnek gluten zincirlerini oluşturmak üzere birbirine bağlanır.

Unlu mamullerin yapısını sağlayan madde olan gluten; çavdar, arpa ve yulaf gibi diğer tahıllarda da bulunur ancak bunların hiçbiri, buğdaydaki kadar etkili değildir. İnsanlar bu iki proteinden birine ya da gliadini oluşturan on iki küçük birimden herhangi birine karşı hassasiyet gösterebilir ya da hassasiyetten kaynaklanan oluşacak bir reaksiyonda enflamasyona neden olabilir. Paketlenmiş ürünlerin yüzde %70 de çeşitli amaçlar için kullanılan gluten ucuz, kıvam veren ve bağımlılık sağlayan bir maddedir. Endüstriyel olarak vazgeçilmemesi bu nedenlerdendir. Ürün satışının devam garantisi sunar.

Glutenin zararları nelerdir?

Bazı insanların glutene karşı özel bir hassasiyeti vardır. Çölyak hastası yani gluten alerjisi bulunan kişiler glutenli gıdaları sindiremez, zamanla ince bağırsaklarındaki villusların (minik çıkıntılar) silinmesiyle besin emilimi bozulur ve rahatsızlanırlar.

Çocuklarda erken teşhis konulamazsa büyüme geriliklerine, büyüklerde ise kansızlığa ve kemik erimesine, bayanlarda adet düzensizlikleri ve kısırlığa neden olur.

Çölyak hastalığı nedir?

Buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan gluten adlı alerjen proteine karşı ince bağırsağın başlangıç kısmı ve bazen de son bölümünde oluşan aşırı duyarlılık sonucu gelişen bir hastalık olan çölyak, ömür boyu devam eden tek gıda alerjisidir. Çölyak hastaları için gluten ince bağırsağa toksik etkilidir. Gluten intoleransı olanlar buğday, çavdar ve arpa gibi gluten içeren besinleri tükettiklerinde bağışıklık sistemi, besinlerin emilimini ve kana geçmesini sağlayan, ince barsaklarındaki villuslara zarar veren antikorlar salarlar.

Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?

Çölyak hastalığı, hayatın ilk 6 ayında yalnızca anne sütüyle beslenen bebeğe ek gıdalar verilmesini takiben belirtini göstermeye başlar.

Karın ağrısı, şişkinlik ve aralıklı ishal en çok görülen belirtilerdir. Çölyak hastaları gluten içeren gıdalarla beslendikleri zaman ince bağırsaklarında ortaya çıkan immunolojik reaksiyonlar sonucu hücrelerde iltihap ve hasar meydana gelir. Ortaya çıkan bu hasar sonrasında besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulacağından, ishal ve zamanla vücutta bazı maddelerin eksikliği oluşur.

Bazı hastalar mideyle ve karınla ilgili herhangi bir sorun yaşamamakla birlikte eklem ağrısı, kas krampları, ağız yaraları, ayaklarda karıncalanma, ya da gluten intoleransından dolayı kaşıntılı, kabartılı bir deri hastalığı olan dermatit herpetiformis gibi yakınmalar gösterebilirler.

Hastalık her yaşta görülebilmekle birlikte 8-12 aylık çocuklarda ve 30-40 yaş aralığında daha çok görülür. İleri yaşlarda da hastalık kendini gösterebilir. Sessiz çölyak  ise, hastalığa ait tipik bulguların olmadığı ancak genetik  yatkınlığı olan kişileri ifade etmekte kullanılan bir terimdir. Bu kişilerde de zaman içerisinde çölyak hastalığı oluşur.

Gluten alerjisi belirtileri nelerdir?

Gluten alerjisi olduğu tespit edilen kişiler gluten içeren her tür gıdadan kesinlikle uzak durmalıdır. Alternatif glutensiz ürünler tercih etmelidir.

  • İshal

  • Kabızlık

  • Steatorrhea (yağın dışkıda görülmesi)

  • Karın ağrısı

  • Aşırı gaz

  • Demir eksikliği anemisi

  • Kronik yorgunluk

  • Halsizlik

  • Kilo kaybı

  • Kemik ağrısı

  • Kolay kemik kırıkları

  • Deride karıncalanma ve uyuşma hissi

  • Yanma

  • Kaşınma

  • Deride renk değişikliği

  • Ödem

  • Baş ağrısı

  • Solgunluk

  • Anksiyete ve duyarlılık

  • Konsantrasyon güçlüğü

Glutenli yiyecekler nelerdir?

Gluten içeren ve çölyaklı hastaların tüketmemeleri gereken besin maddelerinin başında yulaf, arpa, çavdar ve buğday yer almaktadır. Bulgur, arpa, çavdar ve buğdayın karışımından üretilen tahıl da aynı şekilde yasak listesindedir.

Glutensiz yiyecekler nelerdir?

Glutensiz yiyecekler; tüm mısır ürünleri(mısır unu, mısır irmiği, tane mısır vb.), pirinç ürünleri, karabuğday, keten, darı, kinoa, soya, fındık, fasulye, meyve, sebzeler, et ve kümes hayvanları, balık ve deniz ürünleridir. 

YORUMLAR İLK YORUM YAPAN SEN OL
DİĞER HABERLER
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Sandık hepimizin namusuna emanettir!
Murat Kurum: İstanbul artık yeni dönem için gün saymaktadır