2 Nisan Otizim Farkındalık günü

2 Nisan, tüm dünyada Otizm konusunda farkındalık yaratmak ve sorunlara çözüm bulmak amacıyla, 2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından “Dünya Otizm Farkındalık Günü” olarak ilan edildi. Her yıl, “Otizm Farkındalık Ayı” olan Nisan ayı boyunca Dünya genelinde otizmle ilgili araştırmaların teşvik edilmesi ve bilinirliğin artırılarak, erken teşhis ve tedavinin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

2 Nisan Otizim Farkındalık günü
2 Nisan Otizim Farkındalık günü
GİRİŞ 01.04.2019 16:20 GÜNCELLEME 01.04.2019 16:20

Otizm sıklığı giderek artmakta olan, karşılıklı sosyal iletişim ve etkileşimdeki yetersizlikler; tekrarlayıcı hareketler ile tanımlanan nörogelişimsel bir hastalıktır.
1970 yılında Otizm sıklığının nadir olduğu bilinmekte iken 2000’li yıllarda  %1’e yükselmiş,  son yıllarda yapılan çalışmalarda ise bu oran çok daha yukarılara çıkmıştır. Amerika Hastalıkları Kontrol Merkezi (CDC), 2018 yılında yayınladığı raporunda 8 yaşındaki çocuklarla yaptıkları çalışmada Otizm Spektrum Bozukluğunun görülme sıklığını; 59 çocukta bir olarak açıklamışlardır.

İlk tanımlandığı yıllarda otistik bozukluk, Asperger bozukluğu, dezintegratif bozukluk, Rett bozukluğu ve yaygın gelişimsel bozukluk olarak ayrı ayrı sınıflandırılırken Amerikan Psikiyatri Birliğinin en son 2013’de yayınlandığı DSM V ‘de Otizm Spektrum Bozukluğu adı altında toplanmıştır. OSB tanısı çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarınca klinik değerlendirme ile davranışsal özelliklere dayalı konmaktadır.
Tüm Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de Otizm Spektrum Bozukluğu tarama testi 18-36 ay arası çocuklara yapılmaktadır. Son derece önemli bir sağlık sorunu olan Otizm Spektrum Bozukluğunda bireylerin erken tanı alması ve ardından nitelikli ve uygun eğitim almaları sosyal hayata kazandırılmaları ve bağımsız yaşam sürdürebilmeleri için gereklidir.

Otizm Spektrum Bozukluğu Ulusal Eylem Planı kapsamında Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından 2017 yılında Otizmde erken tanı, tedavi ve müdahale zincirinin kurulması amacıyla ‘’Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı’’ oluşturulmuştur. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü koordinasyonunda; kaynakların etkin kullanılabilmesi, yaşanan sorunların tespit edilmesi, bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin uygulamaya konulması amacıyla kamu hastaneleri, üniversite hastaneleri ve otizm ilgili çalışmaları olan çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarından oluşan “Otizm İl Sağlık Koordinasyon Kurulu” oluşturulmuştur. Otizmin erken yaşta tanılanması için ‘İstanbul Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama, Tanılama ve Takip Programının oluşturulması ve yaygınlaştırılması amacıyla 40 çocuk ergen psikiyatri uzmanının katılımıyla 01.03.2018 tarihinde eğitici eğitimi yapılmıştır.
 
Eğitici eğitimine katılan Çocuk Ergen Psikiyatristleri tarafından Aile Hekimlerine ve Aile Sağlığı Elemanlarına yönelik küçük gruplar halinde eğitim eğitimler planlanmıştır.  İlk eğitim 02.04.2018 tarihinde aile hekimlerine verilmiş ve 5 ayda 20 merkezde 203 oturum ile Aile Hekimleri ve ASE eğitimleri yapılmıştır. İstanbul il genelinde aile hekimlerinin %88’inin; ASE’nın %89’unun OSB Tanılama programı eğitimleri tamamlanmıştır. İstanbul’da 2019 yılında da aile  aile hekimliği sistemine yeni katılan hekim ve aile sağlığı elemanlarına yönelik eğitimler verilmektedir.
     
Aile hekimleri tarafından çocukların fiziksel ve ruhsal yönden muayeneleri izlem aralıklarında yapılmaktadır.  Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan 5 soruluk ‘18-36 ay Çocuk Değerlendirme Formu’ ilçe sağlık müdürlükleri aracılıyla tüm aile hekimlerine iletilmiştir. İl Müdürlüğünce çocuk ergen psikiyatri uzmanı bulunan hastanelerle ilçeler eşleştirilmesi yapılmış olup ilçe ve hastane otizm koordinatörlerine programın standardizasyonun sağlanması açısından eğitimler düzenlenmiştir. Her ay ilçe sağlık müdürlüklerinde çalışan ‘otizm koordinatörlerince aile hekimlerinden formlar toplanmakta ve taranan çocuk sayısı hesaplanarak toplanan formlar İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Ruh sağlığı birimine iletilmektedir. Aile hekimleri tarafından risk tespit edilen çocukların çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarından randevuları ilçe sağlık müdürlüklerindeki otizm koordinatörlerince alınmaktadır. Bu süre 2 ile 20 gün arasında değişmektedir. Toplam 15 hastanemizde bu program yürütülmektedir. Bu hastanelerde haftada yarım gün veya iki tam gün olacak şekilde otizm polikliniği açılmıştır. Çocuk ergen psikiyatri polikliniklerinde aylık 820-880 arasında Aile hekimlerince taraması yapılan ve riskli bulunan 18-36 ay arası çocukların otizm spektrum bozukluğu açısından değerlendirilmesi yapılmaktadır.
 
Nisan 2018-Ocak 2019 tarihleri arasında İstanbul İlinde 39 ilçede, 18-36 ay aralığındaki yaklaşık 150.000 çocuğa Otizm Spektrum Bozukluğu için taraması yapılmış ve 6200 çocuk riskli olarak tespit edilmiştir.
Toplam 3000 çocuk muayene olmuş ve muayene olma oranı %69’dur. Tarama yapılan çocukların %51 erkek %49’u kızdır. Ayrıca 3 yaşından büyük çocuklardan Aile Hekimlerinin muayene edip riskli olarak tanımladığı 1164 çocuk Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanına sevk edilmiştir.

Otizm


Çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları Uzmanına yönlendirilen riskli olgular arasından Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Özel Öğrenme Güçlüğü, Epilepsi, Gelişimsel gecikme gibi otizm spektrum bozukluğu dışında diğer tanıları da alan çocuklar olmuştur.

Hastanelerdeki Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanları tarafından muayene edilen riskli çocukların OSB tanısı var ise TANILI olarak takip süreci başlatılmakta ve ilgili hastanenin Sosyal Hizmet Birimi tarafından sağlık kurulu randevusu planlanmakta ve Sağlık Kurulu Raporu çıkartılmaktadır.
 
Mart 2018-Ocak 2019 tarihleri arasında çocuğunu muayeneye götürmeyi reddeden aile sayısı 831’dir. Red nedenleri arasında en sık ailenin çocuklarını riskli olarak görmemeleri, çocuğunun gelişiminin normal olduğunu düşünmesi ve risk faktörü olduğuna inanmaması, ailesel geç konuşma öyküsü gelmektedir. Ailelerin çocukları çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarına götürmedeki gecikmeleri tanı sürecini olumsuz etkilemekte ve çocuğun erken ve uygun eğitime başlamasına engel olmaktadır.

Tüm bunlar göz önüne alındığında Otizm Spektrum Bozukluğunun farkında olmak ve konuya duyarlı olmak oldukça önemlidir. Özellikle aile hekimlerimiz tarafından taranan ve riskli olarak değerlendirilen çocukların çocuk ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlarına muayene olmaları erken tanı açısından çok önemlidir. Otizmin tedavisi erken ve yoğun eğitimdir.

YORUMLAR İLK YORUM YAPAN SEN OL
DİĞER HABERLER
Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan 85 milyon vatandaşa çağrı: Hepimizin namusuna emanettir!
Elektrik ve doğal gaz fiyatlarında nisanda değişiklik olmayacak