SADKOM'dan Dönüşüm Sürecinde, Bilim ve Teknoloji Politikaları’nda Yeni Öncelikler Raporu

SADKOM Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Merkez Kurulu tarafından dünyanın diğer ülkeleri gibi ülkemizin de Covid-19 salgınına karşı yoğun çaba gösterdiği bu günlerde, profesyonel süreç yönetimi, zamanında alınan tedbirler ve sağlık personelinin fedakar çalışmalarının etkisiylesalgının ülkemizde göreli olarak kısa bir süre içinde yavaşlayacağı öngörüsü paylaşılmaktadır. Bu salgın bize bir kez dahagöstermiştir ki; bilim, teknoloji ve yenilik çalışmaları özellikle kriz dönemlerinde çok büyük önem kazanmaktadır. Bu çerçevede raporumuzda, kriz döneminde ve sonrasında bilim, teknoloji ve yenilik alanlarında öncelikli olarak yürütülmesi gereken çalışmalar ele alınmıştır.

Salgın döneminin kendine özgü dinamikleri sebebiyle revizyon gerektiren bölümleri olması ihtimal dahilinde olsa da 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı ana hatlarıyla kriz sonrası dönem için de stratejik olarak yön göstericidir. Plan kapsamında yapay zeka, nesnelerin interneti, artırılmış gerçeklik, büyük veri, siber güvenlik, enerji depolama, ileri malzeme, robotik, mikro/nano/opto elektronik, biyoteknoloji, kuantum, sensör teknolojileri ve katmanlı imalat teknolojileri kritik teknolojiler olarak ifade edilmektedir.  Öncelikli sektörler olarak kimya, ilaç ve tıbbi cihazlar, elektronik, makine ve elektrikli tesisat, otomotiv, raylı araç sistemleri, havacılık ve uzay sektörleri belirlenmiştir. Öncelikli gelişme alanları olarak ise tarım, savunma sanayi ve turizm alanları saptanmıştır.

Covid-19 salgını özellikleri bilinmeyen yeni bir virüs tipini gündeme getirmiş, virüsün tanınması ve sebep olduğu hastalığın tedavisi için biyoteknoloji alanındaki projeler önem ve hız kazanmıştır. Önümüzdeki dönemde biyoteknoloji alanının önemini korumaya devam edeceği ve planda öncelik verilen yapay zeka, büyük veri, siber güvenlik, ileri malzeme ve robotik başta olmak üzere kritik teknolojilerin, ilaç ve tıbbi cihazlar sektörünün ve tarım alanının öne çıkacağı değerlendirilmektedir.

Salgın ile mücadele kapsamında Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulan Bilim Kurulu ile “BİLİM”gündelik işleyişe ve karar alma süreçlerinedahil edilmiştir. Bilim ışığında üretim ve yönetim anlayışının diğer bakanlıklar bünyesinde de uygulanması,  ülke genelinde üniversite-sanayi işbirliğinin hayata geçirilerek ülke ihtiyaçlarına yönelik yerli ve katma değeri yüksek ürün, hizmet ve teknolojilerin geliştirilmesi önceliğimiz olmalıdır.

Günümüz dünyasında tüm bu sektör ve alanlar ile katma değeri artıran hemen her faaliyetin arka planında yer alan bilişim sektörünün de kendi başına bir sektör olarak algılanmasının önemli olduğu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda Bilişim Teknolojileri Kurulu’nun oluşturulması önerilmektedir. Bu kurul bünyesinde; bilişim strateji ve politikaları oluşturulması, özel sektör şirketlerine etkin danışmanlık verilmesi, teknopark ve ar-ge merkezleriyle ilgili yasal düzenlemelerin revize edilmesi, gündemdeki 5G teknolojisi ve diğer  bilişim altyapısıyla ilgili olarak toplum sağlığı dahil tüm konularda yol gösterici olunması gibi konular değerlendirilip karar vericiler ve uygulayıcılar için öneriler geliştirilmelidir.

Bilişim sektöründe nitelikli üretim yapabilecek insan kaynağının yetiştirilmesi de önemlidir. Kalkınma Planı’nda 2023hedefleri arasında gençlerin teknoloji alanında erken yaşta gelişimlerini sağlamak yer almaktadır. Bu kapsamda; çocukların ve gençlerin teknoloji tasarımı, üretimi ve kullanımı konusunda yetiştirildikleri programların, dijital ve/veya hibrit öğrenme platformlarının geliştirilmesi öncelikli projelerde olmalıdır. Tarihteki üzücü örneklerde de görüldüğü gibi, değerler sistemi oluşmamış ellerde teknoloji insanlık ve yaşam için tehdit oluşturabilmektedir. Bu nedenle çocuklara ve gençlere yönelik program ve platformların iyilik, sevgi, adalet, diğerkâmlık ve merhamet gibi insani değerlerin eğitimini de içermesi düşünülmelidir. Kurulması önerilen Bilişim Teknolojileri Kurulu’nun, bünyesinde görev yapan ya da işbirliği yapacağı eğitim bilimciler, sosyolog ve diğer uzmanlarla birlikte bu konuda da temel prensiplere yönelik öneriler geliştirmesi önemli olacaktır.

Bilim, teknoloji ve yenilik konusunda etkinliğimizi ve hızımızı artırabilmemiz, gereksiz tekrarlardan ve kaynak israfından kaçınabilmemiz için elimizdeki mevcut kaynaklar hakkında doğru bilgiye sahip olmamız önemlidir. Bu kapsamda tüm sektörlerde bir envanter çalışması yapılması da önem arz etmektedir. Sektörlerdeki firma sayısı, bu firmalardaki çalışan sayıları, üretilen ürün, hizmet ve teknolojilerin dökümü, kullanılan teknolojiler ve bunlardaki yerli üretim oranları gibi bilgileri derleyen envanter çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

Üretimin yavaşladığı kriz dönemlerinde ilk akla gelen sonuçlardan birisi de açlık sorunudur. Bu nedenle, tarım ve hayvancılık sektörüne yönelik politika ve uygulamaların bilim ve ihtiyaçlar ışığında gözden geçirilip sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde projelerin desteklenmesi büyük öneme haizdir. Bakanlık bünyesinde kurulacak bir bilim kurulunun teknoloji kullanımı dahil olmak üzere bu konuda çalışmalar yürütmesi önerilmektedir.

Dünyada giderek daha fazla önem kazanan bir konu da evrensel hizmet fonudur. Ülkemizde bu fon BTK’nın sorumluluk alanındadır. Bu fon, bizzat sektörün kendi gelirlerinden kesilen bir para ile oluşturulduğundan dolayı bu tür "kriz anlarında", sektöre geri verilerek öncelikli alanlara yatırım olarak harcanmalıdır.

SADKOM BTY Merkez Kurulu bu değerlendirmeler ışığında öncelikli olarak bakanlıklar bünyesinde bilim kurulları oluşturulmasını ve aşağıdaki konularda projeler geliştirilmesini önermektedir;

Bilim Kurulları Oluşturulması:Bakanlıklar bünyesindeözellikle ve öncelikle Bilişim Teknolojileri Kurulu’nun hayata geçirilmesi.

• Bilişim Altyapısı: Fiber altyapı, alt yapının merkezileştirilmesi, Turksat uydularının başta savunma sanayiiçin olmak üzere acil telsiz haberleşmesi için kullanımı, bilişim sektöründeki startup ve scaleup firmalarına hızlandırıcı/kolaylaştırıcı desteklerin planlanması, yazılımcı yetiştirilmesi. Uzun vadede ortadoğu ve doğu ülkeleri için ülkemizde bir Internet değişim noktası kurulması ve GPS sistemi için mevcut Amerika bağlantımız yanında doğu ülkelerinin geliştirdiği yerli sistemlerinde de yer alma
• Siber Güvenlik: Internet ortamında haberleşmenin, iletişimin, alışverişin, bankacılık hizmetlerinin ve diğer işlemlerin arttığı günümüzde siber güvenlik çalışmalarının artırılması ve halkın güvenlik konusunda bilinçlendirilmesi
• İnsan Kaynağı:Eğitim kurumlarındaki (özellikle üniversitelerdeki) programlarının kazanımları arasında yenilikçilik ve teknoloji becerilerinin yer almasının sağlanması. Çocukların ve gençlerin teknoloji tasarımı, üretimi ve kullanımı konusunda yetiştirildikleri ve evrensel insani değerlerin eğitiminin de verildiği eğitimprogramlarının, dijital ve/veya hibrit öğrenme platformlarının geliştirilmesi.
• Dijital Dönüşüm Kurulu: Bilişim sektörü için öncelikli hedeflerin ve desteklerin planlanması.İnsanımızın ve gençlerimizin dijital kölelikten korunması için sosyolojik, psikolojik, hukuki, irfaniboyutlarını tartışacak ve “bizce”sini ortaya koyacak Dijital Dönüşüm Kurulu’nun oluşturulması
• Haberleşme Altyapısı: Uydu, telsiz, cep telefonu ve diğer haberleşme ağlarının dışarıdan bağımsız hale getirilmesi
• Ekonomi: Tam mamul üretimini hedefleyen üretime dayalı ekonominin geliştirilmesi
• Politika: Krizi fırsata çeviren uluslararası politika yürütülmesi
• Eğitimde Teknoloji Kullanımı: Internet erişimi, özellikle yükseköğretimde uzaktan eğitim sisteminin verimliliğinin ölçülmesi, eğitimci ve akademisyenlerin içerik üretimi ve aktarımı ile teknoloji kullanımı konularındaki yeterlilikleri
• Kamu-Üniversite-Sanayi İşbirliği:Kamu-üniversite-sanayi işbirliği yapıları olan KÜSİ’lere yönelik olarak bu yapıların etkinliğini artıracak mevzuat altyapının oluşturulması, Akademisyen ve araştırmacıların yönetim becerileri ve teknoloji kullanımı konusunda sanayi ve ticaret firmalarına destek verebilecekleri ortak çalışma ortam ve desteklerinin artırılması. Şirketlerin senaryolarına strateji ve çözümler üretilmesini mümkün kılan platformların geliştirilmesi; krizi fırsata çeviren sektörlerin tespiti ve geliştirilmesi
• Teknolojiye Uyum:KOBİlere teknoloji danışmanlığı verilmesi. İleri yaş gruplarının bankacılık, alışveriş vb. hizmetleri Internet üzerinden alabilmelerini sağlayacak interaktif platformların geliştirilmesi.

Saygılarımızla,

SADKOM Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Merkez Kurulu