"Çöl Aslanı" Ömer Muhtar'ın idam edilişinin 90. yılı

Libya'nın dağlık bölgesi Cebel Ahdar'da 1860'larda dünyaya gelen Muhtar, eğitimini bu bölgede etkin olan Senusi Hareketi medreselerinde aldı.

Eğitimde gösterdiği başarısıyla hareketin önde gelen isimlerinin dikkatini çeken Muhtar, 1899'da Çad'da Fransız sömürgesine karşı silahlı mücadele verdi.

1911'e gelindiğinde İtalyan sömürge güçleri, Trablus ve Bingazi'ye saldırarak Libya'nın işgaline başladı. İtalyan kuvvetleri bölgedeki Osmanlı güçlerinden teslim olmalarını istedi ancak Osmanlı birlikleri bunu reddederek Libya yerel savunma güçleriyle iç kesimlere çekilip, İtalyanlara karşı mücadele etti.

Balkan Savaşı'nın patlak vermesiyle Osmanlı birlikleri Anadolu'ya dönerken, İtalyanlar Trablusgarp vilayetine bağlı Trablus, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirdi.

Kur'an-ı Kerim, Arapça ve İslami ilimler alanında müderrislik yapmasının yanı sıra coğrafyayı yakından tanıyan bir savaşçı olan Muhtar, uyguladığı stratejik savaş taktikleri sayesinde İtalyanları büyük hezimete uğrattı.

Savaşlardaki başarılarıyla "Çöl Aslanı" lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına rağmen İtalya'ya karşı 22 yıllık mücadelesi boyunca birçok işgal valisini mağlubiyetle ülkesine gönderdi.

İtalya'daki yönetim değişikliğinin ardından iktidara gelen faşist lider Benito Mussolini, 1930'da bölgeye İtalyan valisi olarak General Radolfo Graziani'yi atadı.

Graziani yönetimindeki İtalyan güçlerinin ulusal direnişçilere karşı askeri girişimlerinin başarısız olmasının ardından, 1931'de Mussolini'nin de onayıyla İtalya bölgede kanlı yeni bir taktiğe girişti.

Cebel Ahdar bölgesindeki yaklaşık 100 bin kişilik yerel halk, sahil şeridindeki toplama kamplarına gönderildi ve Mısır sınırı da kapatılarak, Libya direnişçilerinin destek hattı kesildi. Muhtar'ın liderlik ettiği Senusi birlikleri ise mücadelesine devam etti.

İtalya hava kuvvetlerinin saldırılarıyla Muhtar, 11 Eylül 1931'de pusuya düşürülerek yaralı şekilde yakalandı.

Muhtar, İtalyan güçleri tarafından 15 Eylül 1931'de Suluk'ta savaş esirleri kampında sözde bir "mahkemeyle" yargılandı. Zira idam sehpası ve infaz için gerekli tüm hazırlıklar önceden hazırlanmış, hükmü izlemeleri için yerel halk ve siyasi tutuklulardan oluşan 20 bin kişi alana getirilmişti. Burada idam cezasına çarptırılan Muhtar, 16 Eylül 1931'de idam edildi.

Muhtar'ın mücadele ettiği İtalyan Komutan Graziani, Muhtar ile tanışmasının ardından günlüğüne şunları not almıştı:

"Orta boylarda, iri yapılı, saçı, sakalı ve bıyıkları beyaz, Ömer, atik ve canlı bir zekaya sahipti, dini konularda bilgili, enerji dolu ve çetin bir karaktere sahipti. Özverili ve tavizsizdi. Senusi Hareketi'nin en önde gelen liderleri arasında yer almasına rağmen mütedeyyin ve fakir kalmıştı."

Çöl Aslanı, beyaz perdede

İtalyanlara karşı sergilediği direnişle Libya'da ulusal kahraman haline gelen Ömer Muhtar'ın mücadelesi Hollywood'un da dikkatini çekti.

İslamiyet'in doğuşu konulu "Çağrı" filmiyle tanınan Suriyeli yönetmen Mustafa Akkad, "Çöl Aslanı" (1981) filminde Muhtar'ın İtalyanlara karşı sergilediği mücadeleyi izleyicilerle buluşturdu.

Ömer Muhtar'ı, Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırırken, filmde Muhtar'a atfedilen "Bizler teslim olmak nedir bilmeyen bir milletiz, ya kazanırız ya da ölürüz." sözleri hafızalarda yer etti. Muhtar'ın bu sözleri, "Arap Baharı" adlı süreçte düzenlenen gösterilerde Libyalıların taşıdığı pankartlara da yansımıştı.

Libya'da bugün istikrarsızlık hakim

Libya'yı 42 yıldır "demir yumrukla" yöneten Kaddafi yönetimi, 2011'de "Arap Baharı" sürecinde NATO'nun askeri müdahalesiyle devrildi. Ancak Libya, son yıllarda bölgesel güçler tarafından desteklenen savaş ağalarının doğal kaynaklar ve iktidar için yürüttüğü kanlı mücadelesine sahne oluyor.

Bugün Libya, bombalı saldırılar, suikastlar, yargısız infazlar, iç çatışma ve ekonomik buhran ile mücadele ederken, istikrara kavuşmak için çözüm yolları arıyor.

20 yıldan uzun bir süre İtalyan sömürgecilere karşı mücadele veren ve "şehitlerin hocası", "mücahitlerin hocası" lakaplarıyla da anılan Ömer Muhtar'ın şehadet yıldönümü, Libya'da her yıl "Şehit Günü" adıyla resmi tatil ilan ediliyor.