Bir milyon kişiyi öldüren 'büyük kıtlık' anılıyor

Duygu Bayar Ekren'in haberi

Kıtlığın izlerini en fazla taşıyan bölgelerden Co Mayo'daki Murrisk köyünde bugün düzenlenecek anma törenine Türkiye'nin Dublin Büyükelçisi Altay Cengizer'in de katılması bekleniyor.

Felaketin kayıpları başkent Dublin'de de, Parnell Meydanı'ndan Liffey Nehri kıyısında yer alan Büyük Kıtlık heykellerine yapılacak yürüyüşle anılacak.

Kentin ortasından geçen nehrin kıyısındaki bronz heykeller dönemin acılarını tüm gerçekliğiyle gözler önüne seriyor ve dünyaca ünlü heykeltıraş Rowan Gillespie imzasını taşıyor.

Anma etkinliklerine ülke genelindeki okullar ve spor kulüplerinin de "bir dakika sessizlik" ile katılacağı belirtiliyor.

"AN GORTA MOR"

Büyük Kıtlığın nedeni, 19'uncu yüzyılın ortalarında nüfusu 8 milyonu aşan İrlanda'da, özellikle yoksulların temel besini patatese bulaşan hastalıktı. 1845 sonbaharında patatesin tüketilemez durumda hasat edilmesi, İrlandalıların "An Gorta Mor" (Büyük Açlık) olarak andığı dönemin başlangıcı oldu.

İrlanda'nın özellikle batı kesimlerindeki yoksul ve kalabalık aileleri kısa sürede açlıkla yüz yüze getiren patates kıtlığı, tüm çabalara rağmen 4 yıl boyunca önlenemedi.

Yetersiz beslenme ve bakımsızlık kısa zamanda hastalıkları beraberinde getirdi. Tifo ve kolera gibi bulaşıcı hastalıklar çok sayıda ölüme yol açtı, çaresiz durumda kalanların sığındığı yardım merkezleri yoğunluktan çalışamaz duruma geldi.

Çoğu İngiliz olan toprak sahiplerine borçlarını ödeyemedikleri için evlerinden çıkmak durumunda kalan İrlandalılar, çareyi göç etmekle buldu. Bir milyona yakın İrlandalı, ceplerindeki son parayı da ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya'ya gitmek için kullandı. Bazıları göç yollarında hayatını kaybetti, pek çoğu gittiği topraklarda umduğunu bulamadı.

Zor zamanların geride kaldığı 1851 yılında ülke nüfusu 6 milyona düşmüştü.

Bugün kimi kaynaklarda "İngiltere'nin Büyük Kıtlık sırasında İrlanda'ya yeteri kadar destekte bulunmadığı, bu yüzden dönemin, İrlanda'nın bağımsızlık mücadelesinin de asıl başlangıcı olduğu" savunulur.

DENİZLERCE ÖTEDEN

Kıtlığın acı sonuçlarının en yoğun hissedildiği ve bazı İrlandalıların "Kara 47" olarak andığı 1847 yılında Osmanlı Padişahı Abdülmecit, İrlanda'ya 1000 poundluk para yardımında bulunmuştu.

Türkiye ile İrlanda arasındaki tarihsel bağların bir nişanesi olarak hatırlanan bu yardıma ilişkin önemli belgeler, Türkiye'nin Dublin Büyükelçiliğinin girişimiyle 1993 yılında yapılan arşiv taramalarıyla gün yüzüne çıkarılmıştı.

Bu belgeler arasında, İrlanda mahalli makam ve ileri gelenlerinin imzasını taşıyan, Osmanlı Devleti'nin yardımına İrlanda halkının duyduğu şükran ve minnet sözlerini içeren bir mektup da bulunuyordu.

İrlandalılar kendilerine denizlerce öteden uzanan yardım elini bugün de Osmanlı gemicilerinin Drogheda kentinde kaldıkları rivayet edilen bir binaya asılı plaketle anıyor.

Günümüzde otel olarak kullanılan binanın dış cephesine 1995 yılında geniş katılımlı bir törenle asılan şükran plaketinde, "Türk halkının İrlanda halkına yaptığı alicenaplığın hatırasına" ifadesi yer alıyor.