Askeri harcamalara yargı denetimi

Bunun ilk ciddi adımı Dışişleri Bakanlığı ve AB Genel Sekreterliği tarafından hazırlanan 3. Ulusal Program Taslağı’nın tamamlanmasıyla atıldı.  Türkiye’nin AB’ye taahhütlerini içeren program, önemli düzenlemeler öngörüyor. Buna göre Türk Silahlı Kuvvetleri’nin tüm harcamaların denetime tabi tutulması için Sayıştay Kanunu’nda değişiklik yapılacak. Askerî mahkemelerin görev tanımları yeniden yapılırken, iç güvenlik hizmetlerinin tamamen sivilleştirilmesi hedefleniyor. Ulusal Program, yargı reformu konusunda da iddialı.

Öncelikle Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) objektiflik, tarafsızlık, şeffaflık ve hesap verebilirlik temelinde yeniden yapılandırılacak. Kurul kararlarına karşı etkili bir itiraz mekanizması oluşturulacak. Köşk seçimleri, 27 Nisan bildirisi ve AK Parti hakkındaki kapatma davasının yol açtığı gerginlikler, AB ile ilişkilere de zarar verdi. Kapatma davasının olumlu sonuçlanmasının ardından ülkenin rotası yeniden Avrupa’ya döndü. AB yetkilileri, yaşanan süreçte asker-sivil ilişkileri ve yargı reformuna öncelik vermesini talep etmişlerdi. Hükümetin hazırladığı 3. AB Ulusal Programı taslağında bu beklentiler de dikkate alındı. Taslakta, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin tüm harcamalarının Sayıştay denetimine tabi tutulması için Sayıştay Kanunu’nda değişiklik yapılacağı sözü verildi. Sayıştay Kanunu, 2006 yılından beri Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bekletiliyordu. Yine askerî mahkemelerin görev tanımları ve bakacağı davalar gözden geçirilecek. İç güvenlik hizmetleri ise tamamen sivilleştirilecek. Bu çerçevede idarenin iç güvenlikle ilgili görev, yetki ve sorumluluklarını etkin olarak yerine getirmesini güçleştiren mevzuat hükümleri ve uygulamaları ortadan kaldırılacak.

Ulusal Program, yargı reformu konusunda da oldukça iddialı garantiler veriyor. Buna göre Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) objektiflik, tarafsızlık, şeffaflık ve hesap verebilirlik temelinde geniş tabanlı temsil esasına göre yeniden yapılandırılacak. Kurul kararlarına karşı etkili bir itiraz mekanizması oluşturulacak. Adli yargıda istinaf mahkemeleri faaliyete geçirilecek. İdari yargıda ise istinaf mahkemeleri kurulacak. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda yapılacak değişiklikle bilirkişilik müessesesi de gözden geçirilecek. Hukuki uyuşmazlıklarda arabuluculuk ve uyuşmazlıklarına alternatif için ’Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’ Tasarısı çıkarılacak. Savcı ve savunmanın silahların eşitliği ilkesine uygun olarak aynı seviyede bulunması hukuk sisteminin parçası haline getirilecek. Siyasi kriterler bölümünde ise mevcut Siyasi Partiler Yasası elden geçirilecek. Partilerin finansmanı şeffaf hale getirilecek. Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da da buna paralel değişikliklere gidiliyor.

Ulusal programda çevre bölümü de dikkat çekiyor. 131 yasa, 473 yönetmelikte değişiklik öngören programın Türkiye’ye maliyeti ise 21,8 milyar Euro’yu bulacak. Bütçenin 20,4 milyar Euro’su çevre için harcanacak. Çevre ve Orman Bakanlığı’na düşen faturanın yaklaşık 13 milyar Euro’sunu yerel yönetimlerin kanalizasyon, atık su, arıtma tesisi, yakma tesisi gibi AB standartlarında yapmaları gereken altyapı yatırımları oluşturuyor. İhtiyaç duyulan paranın 13,6 milyar Euro’sunun Türkiye’nin kendi kaynaklarından ve 8,2 milyar Euro’sunun da AB’den karşılanması düşünülüyor.

İŞTE ULUSAL PROGRAM’DAKİ SİVİLLEŞME VAATLERİ

Anayasa’nın 160. maddesindeki değişiklik doğrultusunda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin harcamalarının ve devlet mallarının tam denetimi için Sayıştay Kanunu’na bir madde eklenecek.

Askerî mahkemelerin görev alanı ve baktığı davalar yeniden tanımlanacak.

İç güvenlik hizmeti, sivil iradenin belirleyeceği politikalar doğrultusunda, yine onun denetim ve gözetiminde kolluk kuvvetlerinin profesyonel ve uzmanlaşmış birimleri tarafından yerine getirilecek. Bu kapsamda iç güvenlikle ilgili görev, yetki ve sorumlulukların etkin olarak yerine getirilmesini güçleştiren mevzuat hükümleri ve uygulamaları değiştirilecek.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, objektiflik, tarafsızlık, şeffaflık ve hesap verebilirlik temelinde geniş tabanlı temsil esasına göre yeniden yapılandırılacak. Kurul kararlarına karşı etkili bir itiraz mekanizması oluşturulacak.

Siyasi Etik Yasa Taslağı, hızla Meclis’e sevk edilecek.

İdari Yargılama Usulü Yasası’nda değişiklik yapılacak. İşlevsel bir Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulacak.

(Zaman)