Kuşburnunun dağlardan sofraya uzanan lezzet yolculuğu

Kış aylarında marmelat ve reçel olarak kahvaltı sofralarında yer almasının yanı sıra çay ve meyve suyu olarak da tüketilen kuşburnu, Gümüşhane'de önemli tarım ürünlerinin başında geliyor.

Büyük bir bölümü geleneksel yöntemlerle işlenmesinin ardından kış mevsiminde tüketilen, kent ekonomisine katkı sağlayan kuşburnunun kilogramı 7 liradan yaş olarak fabrikalara satılıyor.

İl merkezine bağlı Aktutan köyünde kuşburnu hasadı yapan Muhammet Emin Okur, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kuşburnunun yetiştiği ağacın dikenli olmasına rağmen bu zahmete katlanarak kış ayı için hazırlık yaptıklarını söyledi.

Şehirde birçok ailenin kış mevsimi gelmeden önce kuşburnu hasadı yaptığını anlatan Okur, toplanan bu meyvenin hem kurutularak çay olarak kullanıldığını hem de pişirilerek reçel ve marmelat olarak hazırlandığını belirtti.

Bu yıl kuşburnu veriminin fazla olmadığını ifade eden Okur, "Her yıl eylül ve ekim aylarında kuşburnu topluyoruz ve büyüklerimiz evde reçel ve marmeladını yapıyor. Ayrıca kurutarak da kışın ıhlamurla birlikte tüketiyoruz." dedi.

Okur, bu yıl yaklaşık 30 kilogram kuşburnu topladığını ifade ederek "Kuşburnunun birçok hastalığa iyi geldiği biliniyor. Özellikle kışın hasta olmamak için bu zahmete katlanıyoruz. Ayrıca dağlık bölgelerde yetişen kuşburnu, köylüler ve aileler tarafından toplanarak pazarda da satılıyor" diye konuştu.

Gümüşhane’nin Torul ilçesine bağlı Kocadal köyünde kışın tüketilmek üzere kuşburnu marmeladı yapan ev hanımı Emine Yetim de bu meyvenin toplanmasının ve reçelinin yapılmasının çok zahmetli işler olduğunu söyledi.

Kuşburnunun birçok aşamadan geçtikten sonra marmelada dönüştüğünü belirten Yetim, "Kuşburnunu dağlardan topluyoruz. Toplanan kuşburnular yıkandıktan sonra uç kısımları bıçak ile kesildikten sonra kazanlarda pişiriliyor. Pişen kuşburnuların içindeki çekirdeklerinin çıkması için ezilerek kevgirden geçiriliyor. Daha sonra elekten geçirilen kuşburnular odun sobasında pişirildikten sonra kavanozlara koyuluyor" ifadesini kullandı.

Yetim, 15 kilogram kuşburnundan 10 kavanoz marmelat yapıldığını kaydederek sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kuşburnunu toplaması da zor, reçelini yapması da zor. Yaptığım reçeli kışın kahvaltıda tüketiyoruz. Bugün 15 kavanoz kuşburnu marmeladı yaptım. Toplaması zor ve yapması zor olduğu için kimse uğraşmak istemiyor. Gümüşhane’de yaş kuşburnu 7-8 liradan, kurutulmuş kuşburnu ise 15 liradan satılıyor. Birçok aile parayla satın alıyor. Tamamen doğal. İçinde hiçbir katkı maddesi yok."

Gümüşhane Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Edip Birşen de il genelinde 41 köyde doğal olarak yetişen kuşburnu bitkisine rastlandığını ifade etti.

Birşen, bu köylerde araştırma enstitüleri ve üniversiteler tarafından seleksiyon çalışmaları yapıldığını da vurguladı.

Kuşburnu meyvesinin çalı formunda ve dikenli olmasının toplama aşamasında çiftçilerin en büyük problemini oluşturduğunu kaydeden Birşen, "Ayrıca kuşburnu ocaklarının dağınık olması nedeniyle uzak mesafelere gidilmesi toplama işlemini güçleştiren diğer bir etkendir. Bir kişi günde ortalama 8-12 kilogram toplayabilmektedir." dedi.

Birşen, çiftçilerin toplanan kuşburnu meyvesine istediği zaman alıcı bulamadığını, kuşburnu hasat zamanının okul dönemine denk gelmesi sebebiyle köylünün şehre inmesiyle köylerin boşaldığını, özellikle yüksek rakımlı köylerde meyvelerin geç olgunlaştığını anlatarak geçen yıl kuşburnu bitkisinin toplanmasında ve pazarlanmasında yaşanan sorunlar ve çözüme yönelik önerilerle ilgili olarak rapor hazırladıklarını anımsattı.

Gümüşhane sınırlarında doğal olarak yetişen kuşburnu potansiyelinin yüzde 59'unun üretime konu olduğunu kaydeden Birşen, şöyle devam etti:

"Doğada mevcut olan kuşburnu meyvelerinin doğadan bilinçsizce tamamının toplanması, doğal vejetasyonun bozulmasına, nadir ve endemik bitki türlerinin yok olmasına, ilimiz florasında yetişen kuşburnu bitkisinin neslini devam ettirmekte zorluklarla karşılaşmasına neden olacaktır. İlimizde doğal olarak yetişen iş gücü dışında hiçbir masraf yapılmayan kuşburnu meyvesinden yıllık yaklaşık 430 bin lira civarında nakdi gelir elde edilmektedir. İlimizin genel işlem hacmi yönüyle ciddi anlamda kaynak kazancı sağladığı söylenebilir. Kuşburnu işleyen tesislerin alım garantisi, sabit fiyat garantisi ve bölgede alım üniteleri oluşturmasıyla doğada yabani şekilde yetişen kuşburnuların toplanma oranlarının yükseleceği düşünülmektedir."