Esed'in çıkardığı af mültecileri geri döndürür mü?

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed 22 Eylül 2024 tarihinden önce ülke içinde ve dışındaki asker kaçakları, işlenen kabahatler ve diğer bazı suçlar için kısmi af kararı çıkardı.

Konuyla ilgili kararnamede, "içeride ve dışarıdaki asker kaçaklarına, saklananlar ve adaletten kaçanlara verilecek cezalar için af öngörüldüğü" belirtildi. Topluma ve devlete şiddetli saldırı mahiyetindeki kabahatlerle rüşvet, bazı sahtecilik suçları, kamu ahlakına aykırı fiiller ve bazı hırsızlıkların af kapsamı dışında tutulduğunun altı çizildi.

Suriye Geçici Hükümeti Başkanı Abdurrahman Mustafa, af kararına ilişkin yaptığı açıklamada, bu kararname aracılığıyla; Suriye yönetiminin, uluslararası topluma ulusal uzlaşma ve yaptırımların hafifletilmesinden yana olduğunu göstermeye çalıştığını söyledi.

Af kararının askeri ve siyasi muhalefeti kapsamadığını belirtti.

Esed'in aldığı kararın zamanı dikkatleri çekti ve akıllara Suriyeliler ülkelerine dönecek mi sorusunu getirdi. Mevcut şartlarda mültecilerin dönüşü birkaç önemli faktöre bağlı olduğu için bu soruya net bir cevap vermek mümkün değil.

Bu faktörler arasında Suriye’deki güvenlik durumu, siyasi istikrar, ekonomik koşullar ve uluslararası aktörlerin rolü öne çıkıyor. Suriye'nin bazı bölgeleri nispeten güvenli hale gelse de, ülkenin büyük bir kısmı hâlâ çatışmaların etkisi altında ya da eski çatışmaların kalıcı etkileriyle yüzleşiyor.

Özellikle kuzeybatı ve doğu bölgelerinde hâlâ gerilimler ve silahlı grupların varlığı devam ediyor. Ayrıca, birçok Suriyeli mültecinin geri döneceği bölgelerde altyapı büyük ölçüde zarar görmüş durumda.

TÜRKİYE ADIMLAR ATIYOR ANCAK MÜLTECİLERİN DÖNÜŞÜ KISA VADEDE ZOR

Ülke siyasetinde siyasi bir çözümse henüz bulunamamış durumda.

Beşar Esad rejimi, uluslararası arenada büyük ölçüde izole edilmiş durumda ve bazı bölgelerde etkin kontrol sağlayamıyor.

Bu durum ülkelerini terk eden Suriyelilerin ülkelerine güvenli bir şekilde dönmeleri zorlu bir süreç olarak kabul edilebilir.

Zira göç eden kişilerin çoğunluğunu muhalifler oluşturuyor ve döndüklerinde can ve mal güvenliklerinin sağlanacağı konusunda resmi bir garanti yok.

SURİYE EKONOMİSİ AĞIR DARBE ALDI

Yeniden yapılanma süreci başlamış olsa da, geniş çaplı ekonomik destek ve yatırım eksikliği, geri dönen Suriyelilerin iş bulmasını ve yaşamlarını sürdürmesini zorlaştırıyor.

Yıkılan altyapının yeniden inşası da yıllar alabilir.

Türkiye, Lübnan, Ürdün gibi ülkeler Suriyeli mültecilerin geri dönüşünü desteklemek için adımlar atıyor olsa da, bu ülkelerle Suriye arasındaki diplomatik ilişkiler karmaşık durumda.

Türkiye Suriye'nin kuzeyinde güvenli bölgeler oluşturma girişiminde bulunuyor.

Ancak özellikle İran ve desteklediği Esed rejimi bu duruma karşı..

Şam yönetimi, görüşmelerin ön şartı olarak belirlediği Türk askerlerinin ülkeden ayrılması konusunda söylemini yumuşattı.

Ancak anlaşma noktasına gelindiğinde, birliklerin Suriye'den ayrılmadan, Şam'la kalıcı bir anlaşma yapılması pek mümkün gözükmüyor.

İÇ SAVAŞ NEDENİYLE 6.8 MİLYON MÜLTECİ ÜLKEYİ TERK ETTİ

2024 verilerine göre, Suriye'deki iç savaş nedeniyle ülke dışına çıkan mültecilerin sayısı 6.8 milyon civarında.

Bu mültecilerin büyük bir kısmı komşu ülkelere dağılmış durumda. Türkiye yaklaşık 3.6 milyon Suriyeli mülteci ile en fazla mülteciyi barındıran ülke. Lübnan'da kayıtlı olarak 820 bin sığınmacı bulunuyor. 

Ancak gerçek sayının resmi kayıtlardan daha yüksek olduğu öne sürülüyor. Bu ülkeleri 660 bin'le Ürdün, 250 bin'le Irak, 130 bin mülteciyle Mısır takip ediyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği verilerine göre yaklaşık 400,000 Suriyeli mülteci gönüllü olarak Suriye'ye geri döndü. Bu sayı, toplam mülteci sayısına kıyasla oldukça düşük kalıyor.

BM'nin verilerine göre, 2023 yılına kadar Suriyeli mülteciler ve yerinden edilmiş kişiler için yaklaşık 4.5 milyar dolar yardım sağlandı. Ancak bu yardımlar, mültecilerin ihtiyaçlarını tam olarak karşılamada yetersiz kalıyor.

Bu istatistikler, Suriyelilerin geniş çaplı bir geri dönüşünün kısa vadede zor olduğunu gösteriyor.  Devlet Başkanı Esed'in kendisine küs olan halkının güvenini geri kazanmak için yeni yatırımlar ve reformlar gerçekleştirmesi gerektiğiyse açık.

BARTU EKEN  - KANAL 7  DIŞ HABERLER SERVİSİ