Rüşvetle ünlenmiş 3 sabıkalı kurum

Avrupa Komisyonu ile Başbakanlık’ın ortak raporuna göre, Türkiye’de rüşvet, yerel yönetimler, tapu idaresi ve trafikte âdeta kural haline gelmiş durumda.

“Türkiye’de Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi” kapsamında 43 il, ilçe ve beldede yapılan araştırmaya göre rüşvet en çok, tapu, trafik ve küçük belediyelerde yaygın. Rapora göre tapu memurları “iş yükü” gerekçesiyle, polisler “hediye” beklentisiyle, yerel yöneticiler ise “rant” nedeniyle rüşvet alıyor ya da istiyor.

Türkiye’nin, AB’ye tam üyelik sürecinde, “rüşvet” ve “yolsuzluk” önemli engeller olarak yükseliyor. AB ve Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen ve Başbakanlık Etik Kurulu’nun işbirliğinde yürütülen proje kapsamında 2009 yılı için hazırlanan raporlar dün kamuoyuna açıklandı.

1,5 milyon Avro bütçeli proje kapsamında bu yıl, “Yerel Yönetimlerde İmar Uygulamaları, Tapu Hizmetleri, Kolluk Hizmetlerinde Etik Sorunlar” belirlenerek, çözüm önerileri tespit edildi.

Rüşvete ‘hediye’ kılıfı

Araştırmalara göre yolsuzlukla mücadelede öne çıkan kavramlar, çalışma şartlarının olumsuzluğu ve maaşların azlığı, vatandaşın teklif ettiği rüşvetin, “hediye” olduğu algısının yaygınlığı, eğitim yetersizliği ve denetim mekanizmalarının eksikliği.

Öne çıkan çözüm önerileri arasında ise, yasal düzenlemelerin güçlendirilmesi, medyada yer alan yolsuzlukla ilgili haberlerin ihbar kabul edilip araştırılması ve çalışma şartlarının düzeltilmesi ilk sıralarda yer alıyor.

Üç sektör için de ayrı ayrı yapılan, anket, söyleşi ve araştırmalarla gerçekleştirilen çalışmaların ortaya koyduğu nedenler ve çözüm önerilerinden öne çıkanlar şöyle:

Yerellerde imar rantı

İmar ve planlanama alanındaki etik sorunların tespiti amacıyla 43 il, ilçe ve belde belediyelerinde yapılan araştırmaya göre, imar alanındaki yolsuzluğun nedenleri şöyle:

“Rant, Belediye Meclislerinin yapısı, yasal yaptırım zayıflığı, hızlı kentleşme, Yerel yönetimlerde çalışan plancıların koşulları, bilirkişilik mekanizması, imarlı arazi yetersizliği.”

Vatandaşın en çok güven sorunu yaşadığı ve kurumun imajına dair olumsuz yargılara sahip olduğu tapu hizmetleri alanındaki araştırmalarda ise sektörde öne çıkan problem, ‘iş takibi’ ve ‘iş takipçileri’.

Vatandaş, tapu hizmetlerindeki işleyiş hakkında danışacak bir merkez bulunmadığı için, iş takipçilerine ve emlakçılara yöneliyor. İş takipçileri, rüşvet aracılığıyla vatandaşın, tapu işlemini hızlandırıyor.

Yolsuzluğun diğer sebepleri ise çalışma şartlarının ağırlığı ve aşırı iş yükü, sıradan işlemin ardından alınan rüşvetin ‘hediye’ kabul edilmesi, vatandaşın tapu işlemleri konusunda danışabileceği bir merkezin eksikliği nedeniyle iş talipçisine başvurması ve akraba, dosta göre adam kayırılması.

DAHA ÇOK TRAFİK POLİSLERİ EĞİLİMLİ

Kolluk hizmetleri kapsamında en çok rüşvetin yaşandığı alanı trafik oluşturuyor. Proje kapsamında İstanbul, Ankara ve İzmir’de gerçekleştirilen, “Trafik Hizmetlerinde Günlük Rüşvet Sorunu” araştırmasında çıkan sonuçlara göre vatandaşın polise rüşvet verme eğilimi, bu alanda rüşveti diğer alanlardan farklı kılan bir neden.

Ankete katılan polis memurlarına göre, polis ya da sürücüler iletişimlerinde rüşvet teklifi ya da kabulü anlamında herhangi bir şey ima ettiklerinde rüşvet bekleyen polis memuruysa vatandaştan etkilenme oranı yüzde 50 iken, sürücü teklif ediyorsa polis memurlarının etkilenme oranı yüzde 80’lere kadar çıkabiliyor.

Para karşılığında sürücülere ceza yazmama katılımcıların yüzde 96’sı tarafından yanlış bulunurken, yüzde 1.5’i ise doğru buluyor. Sürücüler cephesinde ise rüşvet verme oranı veya eğilimi hayli yüksek.

Ankete göre katılımcıların yüzde 10’u rüşvet verdiğini itiraf ederken, bir trafik polisi tarafından durdurulması halinde çoğunluğu rüşvet vereceğini söylüyor.

Yüzde 75’i polis memuru ne derse onu yapacağını belirtirken, katılımcıların dörtte biri ise kendilerinden rüşvet talep edildiğini, yüzde 80’inin bu talebi kabul ettiğini ifade etti.