Gereksiz antibiyotiğin önüne geçecek çalışma

Dr. Naşide Gözde Durmuş (33), kanserin erken teşhisi için ucuz, hızlı ve cep telefonuyla uyumlu geliştirdiği test çalışmalarıyla dünyanın saygın bilim dergilerinden MIT Technology Review tarafından, 2015'te "tıpta ve biyolojide çığır açan" liderlerden biri olarak seçildi. Başarılı çalışmalarını sürdüren Durmuş, AA muhabirine, ilkokul 3. sınıfta enfeksiyonel bir hastalık geçirdiğini, tedavisinin de 5. sınıfın sonuna kadar devam ettiğini söyledi.

Yaklaşık 3 yıllık tedavisi boyunca vücuttaki bakterilerin yok edilmesi için farklı antibiyotikler kullandığını belirten 33 yaşındaki Durmuş, doktorların her seferinde "bu ilacı deneyelim, geçer mi bakalım" dediğini aktardı.

Üniversitedeki moleküler biyoloji eğitiminde bakteri direncinden etkilendiğini, o nedenle farklı antibiyotikler kullandığını ve tedavinin uzadığını fark ettiğini ifade eden Durmuş, bu tecrübenin kendisini bakteriyle mücadelede hangi antibiyotiğin işe yarayacağının kısa sürede belirlenmesi, her hastaya kendi bakterisine göre ilaç tedavisi uygulanması konusunda çalışmaya yönlendirdiğini dile getirdi.

- Günler yerine bir saatte sonuç

Çalışmasında manyetik levitasyonla (bir cismin elektromanyetik alan tarafından havaya kaldırılması, havada tutulması olayı) uçurduğu hücrelere ilaç taraması yaptığını aktaran Durmuş, ilacın etki göstermesi üzerine canlılığını yitiren hücrelerin düştüğünü, ilaca direnç gösterenlerin ise havada kalmaya devam ettiğini anlattı.

Laboratuvar deneylerinde bakterilerin antibiyotiğe gösterdiği tepkilerin bu yolla belirlenmesinde başarı sağlandığı ifade eden Durmuş, "Bir saatlik bir ilaç tarama testi bu. Bakterilerde önemli bir konu ilaç belirleme. Bakteri için hastaya bir antibiyotik verileceği zaman bakteriden kültür alınıyor, o kültür 2-3 gün hastane ortamında büyütülüyor, bu işlemle hangi antibiyotik işe yarayacak o anlamaya çalışılıyor. Benim çalışmamda ise örneklerdeki bakteri tespit edildikten sonra bir saat içinde hangi antibiyotiğin kullanılması gerektiği belirlenecek." diye konuştu.

Dr. Naşide Gözde Durmuş, çalışmasının sonunda kısa sürede ilaç taraması yapabilecek taşınabilir, küçük bir cihaz yapmayı hedeflediğini aktararak, şöyle devam etti:

"Doktorun ofisinde ya da hastanenin laboratuvarında bu cihaz olduğunda hangi antibiyotiğin kullanılması gerektiği bir saat sonunda tespit edilecek. Böylece tedaviye başlamadan bileceğiz ki ilaç işe yarayacak ya da yaramayacak. Antibiyotikleri çok fazla aldığınız zaman antibiyotik direnci de artıyor bakteri de. Bu sefer işe yarayacak ilaç da yaramayabiliyor. Biz de bu testle ilaç çalışır mı sorusuna 'evet' ya da 'hayır' cevabını verebileceğiz. Böylece doktor tedavide o ilacı kullanacak ya da kullanmayacak. Gereksiz antibiyotik kullanılmayacak. En başarılı tedavi yolunu arıyoruz aslında. Hangi antibiyotik en kısa sürede en iyi tedaviyi verecekse hastaya o verilecek."

Durmuş, testlerin devam ettiğini, geliştirilecek cihazın hastaların kullanımına sunulabilmesi için ise 5-10 yıllık bir sürece ihtiyaçları olduğunu sözlerine ekledi.