27 Mayıs'taki alyanslara ne oldu?

Gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök, dün bu teklifi eleştirirken “27 Mayıs darbesinden sonra toplanan alyanslarla inşa edilen evlerin hangi ‘Kuvvacı idealler’ için harcandığını hepimiz çok iyi biliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Özkök’ün “Alyans olayını hiç açmayalım.” sözleriyle atıfta bulunduğu tarihî gerçeğin üzerindeki örtüyü ise 27 Mayıs sürecini kitaplaştıran eski bakan Yılmaz Karakoyunlu açtı. 1960’taki darbenin ardından ekonomiyi düzlüğe çıkarma adı altında vatandaştan ziynet eşyası toplandığını belirten Karakoyunlu, “Herkes alyanslarını evlilik yüzüklerini orduya bağışladı. Bundan çıkan paralarla Ankara’da Yahya Kemal Caddesi’nde, İstanbul’da da Zincirlikuyu’da 4 binin üzerinde ev yapıldı. Bu evler 27 Mayıs’tan sonra emekliye sevk edilen ihtilalci subaylara 20 yılda ödenmek üzere yıllık yüzde 2-3’lük faizle verildi.” dedi.

Karakoyunlu, darbeden sonra toplanan alyanslarla mahalleler kurulduğunu, buraların ‘alyans mahallesi’ olarak adlandırıldığını belirtti. Hazine için toplanan alyansların amacına uygun kullanılmadığını vurgulayan eski bakan, Türkiye Emlak Kredi Bankası tarafından yaptırılan evlerin bir yıl içinde tamamlanıp söz konusu kişilere teslim edildiğini dile getirdi. Karakoyunlu, o binaların hepsinin hâlâ ayakta durduğuna dikkat çekti.

Dönemin Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri’nin kızı Cahide İleri de 1960 darbesinin ardından “Hazine’ye para toplanıyor.” denilerek insanlardan alyanslarının istendiğini ifade etti. Memur, doktor ve toplumun diğer kesimlerinden değerli eşyalarının talep edildiğini aktaran İleri, bağışlanan ziynetlerle Ankara’da evler yapıldığının altını çizdi. “Yardım toplanırken manevi baskıya da başvuruldu.” diyen İleri, evlerin inşa edildiği yerlerin ‘alyans mahallesi’ adıyla anıldığını vurguladı.

Hürriyet yazarı Emin Çölaşan, 6 Ağustos’ta şöyle yazmıştı: “Sabah gazetede bizim Uğur Ergan yanımda. Çok önemli bir kimseden telefon geldi. Özel bir konuşmadır, ismini veremem. Uğur bütün konuşmanın tanığıdır. Şöyle diyordu: ‘Erdemir en kritik ve önemli tesistir. Medya bir kampanya başlatsın. Halkımız yüzüğünü, bileziğini, parasını versin ve bu kuruluşu başkalarına kaptırmayalım. Böyle bir kampanya olabilir mi?”