"Ramazan, gönül gölümüzü berraklaştırır"

Merter, "Gönül suları artık durulmuyor, yansıtmıyor. Güzellikleri, letafeti, ahengi, anlamı görecek, şükür, hamd edecek zamanız yok. Sezgiler köreldi, bencillikten kalpler katılaştı. Şehr-u Ramazan işte böyle deli bir dünyada, bulutların dağıldığı ve gönül gölünün tekrardan yansıtmaya başladığı bir dönemi temsil eder.” dedi.

Psikiyatrist Prof. Dr. Mustafa Merter, aylık kültürel aile dergisi Moral Dünyası dergisinin "Ramazan Medeniyeti" kapak konulu ağustos ayı sayısında Ramazan'ın insanın ruh dünyasına etkileriyle ilgili açıklamalarda bulundu. Ramazan gecelerinin insanın gönül gölünü berraklaştırtığını ifade eden Prof. Dr. Merter, şunları söyledi: "Bir dağ gölü hayal edin, dümdüz sathı ve berrak suları çevredeki tüm dorukları ayna gibi yansıtıyor. Sakin, huzurlu, barış dolu. Birdenbire gökte bulutlar beliriyor ve önce yağmur sonra dolu yağışı geliyor, o sakin satıh artık dolu taneciklerinin oluşturduğu dalgacıklarla çalkalandı, yansıtmıyor. İşte modern hayatın uyaran ve enformasyon fazlasını bu mecaz ile açıklayabiliriz. "Kendi ellerimizle yapıp ettiklerimizden dolayı" (Şura 30) böyle bir sistemin esiri olduk, gönül suları artık durulmuyor, yansıtmıyor. Güzellikleri, letâfeti, âhengi, anlamı görecek, şükür, hamd edecek zamanız yok. Sezgiler köreldi, bencillikten kalpler katılaştı, âyetler (ilahî işaretler manasında), tevafuklar (anlamlı raslantılar) fark edilemiyor ve cep telefonları vasıtasıyla birbirlerimize imdat çağrıları gönderiyoruz. Şehr-u Ramazan işte böyle deli bir dünyada, bulutların dağıldığı ve gönül gölünün tekrardan yansıtmaya başladığı bir dönemi temsil eder. Ve bu mubarek ayın geceleri de çok anlamlıdır, çünkü gece vakti zaten çevreden gelen uyaranlar azaldığı için "yağış" nispeten durulur. Ve o gecelerde, kim bilir belki nasibimiz varsa, bir de muhteşem, kusursuz bir mehtap çıkar ve o dağ gölü, anlatılmaz bir nûrla buluşursa..."

Prof. Dr. Mustafa Merter'in Ramazan'ın insanın ruh dünyasına etkileri ile ilgili Moral Dünyası dergisine yaptığı açıklamalar şöyle:

“RAMAZAN, BİZİ NEFS-İ LEVVAME MERTEBESİNE YÜKSELTİR”

Ramazan ayı, Şehr-u Ramazan, insan hayatını en ince teferruatına kadar tanzim eden İslam dininin doruk dönemidir. Beden sağlığı açısından faydaları zaten malum olduğu için, mevzuya sadece psikolojik yönleriyle temas edeceğim. İnsan varoluşu, duraklama (stagnasyon) kabul etmez, tekâmül (olgunlaşma) bir zarurettir. "Bir günü bir gününe uyan ziyandadır" hadis-i şerifi mucibince sürekli ileriye doğru adım atmak gerekir. Bütün sene zaten yapılması gereken, tefekkür/muhasebe, ibret, nefs tezkiyesi (temizlik), kalp tasfiyesi (masivayı boşaltma) bu özel günlerde daha da yoğunlaşır ve nasibi varsa insanın bazı kötü huyları artık hayat sahnesini terk eder, mecazi manada ölür. Ve her "ölüm"ün ardından yeni kişilikler sahnede yer alır. "Ölmeden evvel ölün" hadis-i şerifinin manası budur.

Misal verirsek, gıybet, dedikodu illetine duçar olmuş birisi, Ramazan ayında hem bu kötü huyundan kurtulur ve hem de su-i zann (başkası hakkında doğrusunu bilmeden kötü tahminde bulunmak) halinden, hüsn-ü zann haline geçer (hep iki ihtimalden müspet olana ağırlık verme). Ramazan esnasında açlık ve susuzluk, bizleri farkına varmadan nefs-i levvame (Kendisini kınayan, işlediklerinden dolayı pişmanlık duyan ve kendini hesaba çeken nefis) mertebesine yükseltir ve biz artık rüyadan uyanır ve hayat sahnesini ibret gözüyle "yukardan" izlemeye başlarız. "İnsanlar rüyadadır, ölünce uyanırlar" hadis-i şerifi bu hakikati ifade eder.

“RAMAZAN’DA ROTA DÜZELTMESİ YAPILARAK MERKEZE DÖNÜLÜR”

Efendimizin (a.s.m.) “Bu âyet beni ihtiyarlattı.” diye buyurduğu "festekîm kema umirte/emrolunduğun gibi dosdoğru ol" (Hûd 112) ayeti hepimizin tüylerini ürpertmesi gerekir. İnsan varoluşunu, merkezi nurlu, üst üste sıralanmış bir daireler dizisi gibi tahayyül edersek, o merkezden uzaklaştıkça, kayboluruz, karanlığa dalarız. Reca' (temel varoluş ümidi) ve itminan (temel varoluş güveni) yerine havf hâline bırakır (temel varoluş kaygısı).

İşte ilâhi buyruklara uymak bizi o "sırat-ı müstakîm" hattına yaklaştırır. Sanki yıldızlar kapısı açılır ve nasibimiz varsa bir üst kata terfi ederiz. Bu urûc (yükseliş) teferruat değil, aslî bir zarurettir. Aynı katta kalırsak, istediğimiz kadar o katı süsleyelim, dekoru değiştirelim, sıkıntıdan çatlarız.

Dünya gailesine ve masivaya kendini kaptıran modern insan, farkına varmadan o merkezden uzaklaşır, rotadan çıkar, rutin, yek-nesak hayata kendini kaptırır. Ama mubarek Ramazan ayında, "rüyadan" uyanılır ve rota düzeltmesi yapılarak tekrardan merkeze dönülür.

“RAMAZAN’DA GÖNÜL TORTULARI DİBE ÇÖKER”

İnsan muhabbetten doğar, muhabbetle yaşar ve nasibi varsa muhabbetle ahiret âlemine göçer. İnsan insanın yanında insan olur ve Allah da (c.c.) insana insandan tecelli eder. Bu manada insanlar arası muhabbet sadece bizleri bu dünyadaki yanlızlığımızdan kurtarmaz, rahmani ilişkilerde insan bir diğeri için ahiret âlemine açılan bir pencere gibidir. "Mü'min mü'minin aynasıdır" hadis-i şerifi, manasını idrak etmemiz çok zor olsa da bu muhteşem hakikati ifade eder.

Tabii ki yakın ilişkilerde temas daha da yoğundur ve bu sebeple aile mübarek bir beraberliktir. Ama bildiğimiz gibi modern hayat, arzu ve isteklerin artmasından kaynaklanan iş yoğunluğu sebebiyle, artık oğul babayı, anne kızını göremez hale gelmiştir. Görseler de akşam yorgun argın, zihin binbir meşgale içinde boğulmuş halde olduğu için, hakiki temas, rabıta çoğu zaman mümkün olmaz.

Ama Ramazan ayının yüzü suyu hürmetine bu çalkantı durulur, gönül tortuları dibe çöker (kalp tasfiyesi) ve ilişkiler sadece zihinsel olmaktan kurtulur, kalbî hale de dönüşür. Yaşanılan rahmânî haller, sabır, tevekkül, tevfîz (ilerde olabileceklere de hazır olmak), rıza, sekîne, selâm (barış/huzûr), merhamet, muhabbet, tevazu... Bütün bu duygular paylaşılır hale gelir. Burada teravih, mukabele gibi topluca yapılan ibadetler büyük tesir gösterir.

“RAMAZAN’DA CENNET’İN TADI ALINIR”

İbret gözüyle bakıldığında filimler bazen çok güzel dersler verir. Bunlardan birisi de son zamanlarda çevrilen Avatar filmidir. Kısaca hatırlatırsak, anlatılamayacak kadar güzel bir gezegende aslında belden aşağısı tutmayan kahraman Jack Sully, tabut gibi bir aletin içinde uyutulur ve yeni bedeni ile yaşamaya başlar. O kötürüm bacaklar gitmiş, yerine daha güçlü dev gibi bir beden gelmiştir. İlk yürüdüğünde coşku ile koşmaya başlar, ilkbaharda kırlara giden bir çocuk gibi... Yanında ona refakat eden, gezegenin yerlisi Neitiri vardır, ona usul, âdab öğretir...

İşte Ramazan boyunca yaşanan güzel hâller, zamanla biraz solsalar da bütün sene tesirini üzerimizde devam ettirirler. Sanki artık biz "Pandora" nın tadını almış, oradaki çiçeklerin rayihasını hissetmiş, "tabut" dışında da bir vâroluşu, sadece teorik olarak değil, görerek de yaşamışızdır. Hele hele olması gerektiği gibi, hayır ziyaretleri yapmış, hastaların, düşkünlerin, yetimlerin, yaşlıların kapılarını çalmışsak kalbimizin üstündeki buzlar da erimiş, merhamet, muhabbet uyanmıştır.