Akaryakıt firmalarına ‘fiyatı düşürün' uyarısı

Benzin fiyatlarını yüksek bulan EPDK, şirketlerden fiyatları indirmesini isteyecek. Aksi takdirde Kurul, tavan fiyat uygulamasını gündemine alacak.

Yasaya göre fiyatların, en yakın uluslararası piyasa konumundaki Akdeniz Çanağı ülkeleriyle uyumlu olması gerekiyor. Kurul, akaryakıt ve LPG dağıtım şirketlerine birer yazı göndererek fiyatların iç pazar için baz alınan Yunanistan, İtalya, Fransa ve İspanya seviyesine düşürülmesini isteyecek. Aksi halde, akaryakıt sektörüne yönelik tavan fiyat uygulaması gündeme gelecek.

Geçen hafta yapılan zamla 5 liraya çıkan 1 litre benzinin fiyatı, son indirimle birlikte 4,85 liraya (1,94 Euro) geriledi. Ancak fiyatlar, Avrupa Birliği ülkeleri ortalaması olan 1,52 Euro'nun çok üzerinde. İstasyonlarda 1 litre benzin 1,94 Euro'dan, motorin 1,72 Euro'dan, LPG (otogaz) ise 1 Euro'dan satılıyor. Sektör temsilcilerine göre ise pahalı akaryakıtın en önemli sebebi yüksek vergi. EPDK, Haziran 2009'da hızlı yükseliş üzerine fiyatları incelemeye almış ve dağıtım şirketlerini uyarmıştı.

Petrol piyasası mevzuatı gereği, akaryakıt fiyatlarının en yakın uluslararası piyasaya yani Akdeniz Çanağı'na uyumlu olması gerekiyor. Bu kapsamda iç pazarda fiyat oluşumu için Yunanistan, İtalya, Fransa ve İspanya baz alınıyor. EPDK, rafineri ve dağıtım şirketleri de bu ülke fiyat oluşumunu yakından izliyor. Kanuna göre rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatların, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak kuruma bildirileceği ifade ediliyor. İlgili maddede şöyle deniliyor: "İşleme, boru hatları ile bağlantılı olmayan lisanslı depolama ve taşıma faaliyetlerinin tarifeleri, lisans sahiplerince hazırlanarak kuruma bildirildikten sonra uygulanır... Ancak, petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması halinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum yetkilidir."

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, ilk tavan fiyat uygulamasını 2009 yılının Haziran ayında yaptı. Kurul, fiyatların yükselişi üzerine dağıtım şirketlerini uyardı. Sektörde ilk kez tavan fiyatı uygulamasına neden olan kurul kararında, petrol piyasasında faaliyet gösteren dağıtıcı lisansı sahiplerinin fiyat uygulamalarında en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınmadığı tespitine yer verilmişti. Üst kurul, lisans sahiplerinin fiyat uygulamalarını aykırılıkları giderecek şekilde 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 10'uncu maddesinin "Rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatlar, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak Kurum'a bildirilir." hükmüne uygun hale getirmeleri için 20 Haziran 2009 tarihine kadar süre verilmesine karar vermişti. Uygulamaya rafineri şirketleri dahil edilmemişti. Kurul, sonrasında ise tavan fiyat uygulaması başlatmış ve 2 ay süreyle benzin-motorin fiyatlarını belirlemişti. Tavan fiyat sonrası benzin-motorin yaklaşık 20 kuruş ucuzlarken, Maliye'nin aynı oranda yeni vergi koymasıyla indirim ortadan kalkmıştı.

Avrupa ülkelerinden yüzde 27 pahalı

Türkiye'de benzinin litresi son indirimle 4,85 liraya (1,94 Euro) geriledi. Avrupa Birliği ülkelerinde tüketilen benzinin ortalama fiyatı ise 1,52 Euro.