Şehzade Mustafa öldürülmeseydi ne olurdu?

Osmanlı tarihinin en çok konuşulan konularının başında Şehzade Mustafa'nın babası Kanuni tarafından boğdurularak öldürülmesi geliyor. Babasına karşı ordu kurduğu, tuğ diktiği ve sakal bıraktığı anlatılan Şehzade Mustafa'nın, o dönem Osmanlı içerisinde karışıklık çıkartmak isteyenlerin oyununa geldiği de söyleniyor. Peki, Şehzade Mustafa boğularak öldürülmeseydi ne olurdu? Tahta geçebilir miydi? En önemlisi Şehzade Mustafa ölmeseydi Osmanlı altın çağı yaşamaya devam eder miydi? Bu soruları tarihçilere sorduk. İşte cevapları;

KARIŞIKLIK ÇKABİLİRDİ

Prof. Dr. İlber Ortaylı:

Şehzade Mustafa ölmeseydi, devlet içerisinde karışıklık çıkabilirdi. Kanuni bunu düşünerek oğlunu boğduruyor. Kanuni devlet hayatında devletin dirliğini tehlikeye düşürecek olaylara ve taht kavgalarına hiçbir zaman izin vermedi. Şehzade Mustafa olayında da vermedi. Çünkü babası kendisine temiz bir devlet bırakmıştı. Kardeş kanı akmamıştı. Padişah olacak şehzadeyi kendi seçmek istiyordu.

OKYANUSLARA AÇILIRDI

Prof. Dr. Ümit Özdağ

Şehzade Mustafa dedesi Yavuz'un özelliklerini taşıdığı söylenen bir şehzadeydi. Kardeşlerine karşı üstün vasıfları vardı. Osmanlı devleti Kanuni'den sonra da büyümeye devam etti. Mustafa ölmeseydi ve iktidar olsaydı devlete büyük bir dinamizm gelecekti. Bunu da iktidara taşıyacaktı. Ama Osmanlı'nın o dönem yapısal soruları vardı. Şehzade Mustafa'nın okyanuslara büyük bir ilgisi vardı. O yıllarda Amerika'da keşfedilmişti. Okyanuslara açılmak istiyordu. padişah olsaydı Osmanlı donanması okyanuslara açılabilirdi.

PADİŞAH OLURDU

Prof. Dr. Talha Uğurluel (Tarihçi-Yazar):

Öncelikle şunu söylemeliyim. Kaçan balık her zaman büyük olur. Biz Anadolu insanı olarak çok duygusalızdır. Şehzade Mustafa ölmeseydi altın çağ devam ederdi diyenler var. Yaşasaydı zaten en fazla 20 sefere çıkabilirdi. Çünkü öldüğünde de 39 yaşındaydı. Altın çağ devam eder miydi bilmiyorum.

TAHT KAVGASI ÇIKARDI

Prof. Dr. Feridun Emecen (29 Mayıs Üniversitesi):

Kanuni'nin tek endişesi tahtının tehlikede olmasıydı. Çünkü kendisi daha önce babasının düştüğü duruma düşmek istemiyordu. Mustafa, boğulmamış olsaydı da babasını tahttan indiremezdi. Ama Kanuni ölseydi çocukları arasında büyük ve uzun yıllar sürecek bir taht kavgası yaşanabilirdi. Bu durum da Osmanlı'yı parçalayabilirdi. Osmanlı döneminde bazı şehzadeler ölmemek için başka ülkelere kaçmıştır. Şehzade Mustafa da kaçabilirdi. Ama gitmedi; öleceğini bile bile babasının yanına gitti ve kendini feda etti.

BABASINI İKNA EDEBİLECEĞİNE İNANIYORDU

Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci:

Padişahın hastalığı sebebiyle İran seferine Rüstem Paşa'yı serdar etmesi üzerine; asker huzursuzlandı. Peçevi'nin naklettiğine göre, Mustafa padişah olup Rüstem Paşa'nın başını kesecek; zaten nikris hastası olan babası da Dimetoka'da son günlerini geçirecekti. Uzun zamandır bu yollu dedikodular duyan padişah, önce oğlunun kendisine karşı bir komplonun içinde olduğuna inanmak istemedi. Ama İran Şahı ile yazışmaları eline geçince de kararını verdi. Padişah bizzat sefere çıktı. Şehzâde, davet edildi.

Eniştesi Kara Ahmed Paşa suikastı haber verdiyse de, meselenin daha müşkil hâle geleceğinden endişe eden şehzâde dinlemedi. Babasıyla görüşürse, onu ikna edeceğinden emindi. Konya Ereğlisi yakınlarında babasına erişti. Askerin coşkulu tezahüratıyla karşılandı; vezirler kendisini etekledi. Bu sevinçle otağa girdiğinde kendisini 7 dilsiz cellad karşıladı. Hanedan mensuplarının kanını yere dökmeyi yasaklayan eski Türk tabusu çerçevesinde kemend ile boğularak idam edildi.

TÜRKİYE GAZETESİ