Nureddin Topçu konuşulacak

Türkiye Yazarlar Birliği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Dairesi’nin desteği ve Sosyal Düşünce Akademisi’nin katkısı ile düşünce dünyamızın önemli mütefekkirlerinden Nureddin Topçu’yu vefatının 40. Yılı dolayısıyla yad edecek. 18 Aralık Cuma günü  saat 10.00’da Yenikapı Mevlevihanesi/Medeniyetler İttifakı Enstitüsü’nde açılış oturumları ile başlayacak etkinlikler, cumartesi ve pazar günleri Türkiye Yazarlar Birliği İstanbul Şubesi’nde gerçekleşecek oturumlar (Sultanahmet) ile devam edecek. İki gün boyunca gerçekleşecek etkinliklerde, Prof. Dr. İsmail Kara, Beşir Ayvazoğlu, D. Mehmet Doğan, Prof. Dr. Saadettin Ökten, Ergün Yıldırım, Tanıl Bora, İbrahim Demirci, Yusuf Turan Günaydın, Ezel Elverdi gibi isimlerin yer aldığı oturumlarda, Topçu’nun “Hareket Dergisi”, edebiyat yönü, felsefe çalışmaları ve din anlayışı konuşulacak. 

Kimdir?

1909’da İstanbul’da doğan Nureddin Topçu, liseyi bitirdiktan sonra 1928’de Avrupa’ya öğrenci göndermek için açılan devlet imtihanını kazanmış ve burslu olarak Fransa’ya gönderilmişti. Sorbon Üniveritesi’nde doktorasını birincilikle tamamladıktan sonra 1934’te ülkesine dönen Topçu, ihtiyaç olmasına rağmen üniversite dışında bırakıldı ve öğretmen olarak Galatasaray Lisesi’ne tayin edildi. Müdürün verdiği listede ismi bulunanları sınıf geçirme talebine olumlu cevap vermemesi İzmir’e sürülmesine yol açtı. 

1925’ten itibaren, yalnız dinî düşünce değil, batıcılığı; baskıcı modernleşmeye dayanak yapılan pozitivizmi ve materyalizmi desteklemeyen fikirleri yayın yoluyla ifade etmek mümkün değildi. Bu yüzden mütevazı görünüşlü Hareket dergisinin çıkışı fikir tarihimiz açısından gerçek bir dönüm noktasıdır. Batıda yüksek seviyede felsefe tahsili yapmış bir genç düşünür, orada elde ettiği bilgi ve fikir hamulesiyle insana, insanın içine, manevî hayatına yönelmenin gerektiğini ve aradığımız şeyleri kendimizde bulabileceğimizi söylüyor, “ben seni uzakta ararken, sen kendi evimde idin” diyordu.

Nureddin Topçu, fikirlerini Fransa’da yayınlanan doktora tezi “Conformisme et revolte”/Uysallık ve İsyan (1934, tercümesi İsyan Ahlâkı, 1986) dan sonra, fikir ve sanat dergisi Hareket ile ortaya koyar. 1960’lara kadar, bazı küçük risaleler (Garbın ilim zihniyeti ve ahlâk görüşü (1955), Mehmed Âkif (A.Nihat Tarlan’la 1957), Şehid (1959). Bu risaleler, esasında konferans metinleridir) ve lise ders kitapları dışında kitabı yayınlanmaz. Hareket, Topçu’nun benimsediği “hareket (aksiyon) felsefesi” bağlamında adlandırılmış bir dergidir. Aynı yıllarda Fransa’da doktora yapan ve aynı düşünce ikliminden beslenen Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu da “İş” mecmuasını çıkarmıştır (1934, sonradan adı “İş ve Düşünce”ye çevrildi). Yine Fransa’da felsefe tahsil eden Necip Fazıl Kısakürek de “aksiyon” kavramına büyük önem vermiş ve Büyük Doğu’nun alt başlığında zaman zaman “aksiyon” kelimesini kullanmış, 1960 sonrasında konferans dizisine “İman ve Aksiyon” başlığını seçmiştir.