Cayma bedeli nedir ve nasıl hesaplanır? Sözleşmeden cayma halinde tüketicinin ve sağlayıcının hakları neler?

Televizyon, internet ve telefon gibi sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler, tüketicilere belirli hizmetlerini indirim uygulayarak taahhüt karşılığında satmaktadır. Taahhüt süresi sona ermeden abonelik sözleşmesini terk eden tüketiciler için belirli yaptırımlar bulunuyor. Taahhüt süresi boyunca üreticinin sağladığı hizmetten memnun olmayan bireyler, bu konuda lehlerine ve aleyhlerine yasal haklarının ne olduğunu merak ediyor. Abonelik sözleşmeleri hangi durumda karşılıksız fesih edilebilir? Dahası, taahhüt sözleşmesinden doğan cayma bedeli nasıl hesaplanır?

Cayma bedeli nasıl hesaplanır?

Cayma bedeli hesaplanırken mevcut sözleşmenin süresi baz alınır. Sağlayıcı firmalar, kullanıcılara 12 ay, 24 ay veya 36 aylık taahhüt karşılığında sözleşmeler önerebilir. Bu sözleşmelerin ortak yanı, süre uzadıkça indirim bedelinin artacağıdır. Ancak, bu hizmetten memnun olmayıp ayrılmak isterseniz; sözleşmenin kaçıncı ayında olduğunuzdan yola çıkılır.

“Örneğin, bir internet sağlayıcısından 12 aylık taahhütlü hizmet aldınız. Bu hizmet karşılığında firma, 80 Türk Lirası değerindeki 16 Mbps paketi 70 Türk Lirası’na satmayı önerdi. Siz de bu hizmetten memnun olmayıp ayrılmak istediniz ve sözleşmenizin bitmesine henüz 6 ay var. Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği’ne göre, sağlayıcı firma; 6 ay içerisinde size sağladığı indirimi ve kullanmadığınız 6 ayın ücretini tahsil edebilir. Yani, 6 ayın indirimsiz ücreti ve 6 ay boyunca sağlanan indirimden (60 Türk Lirası) sonuca ulaşabilirsiniz.”

Ancak, ayrılmak istemekteki gerekçeniz daha farklı olabilir. Sözleşmelerdeki usul karşılıklı olduğu için karşı taraf, size belirlenen süreçte; bahsi geçen hizmeti (16 Mbps) sağlayamamış olabilir. Peki, böylesi durumlarda tüketicinin ne gibi yasal hakları var? 

Cayma durumunda tüketici ve üreticinin yasal hakları

Her durumda satın aldığınız hizmetin bir nüshası üretici de, bir nüshası size teslim edilir ve bu sözleşme taahhüt boyunca saklanır. Bu nüsha da üretici firmanın talepleri ve sizin beyanınız okunabilir şekilde belirtilir. Ancak, sözleşmenin dışına çıkabilecek birtakım durumlar da vardır. Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 1. fıkrasında bu konu şu şekilde özetlenmiştir:

“Satıcı veya sağlayıcı, abonelik sözleşmesine konu mal veya hizmeti sözleşmeye uygun olarak teslim veya ifa etmekle yükümlüdür.”

Buradan çıkarılması gereken sonuç, taahhüt boyunca her iki tarafında yükümlülüklerini yerine getirmesidir. Satıcı, hizmet sağlayıp ödemesini almakla; müşteri de hizmet alıp, ödeme yapmakla sorumludur.

Aynı maddenin 2. fıkrası da zaman zaman sağlayıcı lehine, zaman zaman da tüketici lehine işlemektedir:

“Hizmete ilişkin ücretlendirme, hizmetin tüketiciye fiilen sunulmasıyla başlar. Sağlayıcı sunmadığı hizmetin bedelini tüketiciden talep edemez. Ancak, ön ödemeli hizmetlerde bu fıkra hükmü uygulanmaz.”

Yani, hizmet aldığınız kurum; sözleşme uyarınca yükümlülüklerini yerine getirmezse ve siz bunu kayıt altına alırsanız, ücret ödemenizi gerektirecek herhangi bir durum doğmaz.

Tüketiciyi doğrudan ilgilendiren ve lehine olan o madde

Aynı yönetmeliğin “Dördüncü Bölümü”nde, tüketiciyi ve dolaylı olarak üreticiyi doğrudan ilgilendiren bir madde bulunuyor. Yönetmeliğin 14. maddesinin 1. ve 2. fıkralarında tüketici hakkı net bir şekilde gözetleniyor:

“Taahhütlü abonelikler, satıcı veya sağlayıcının, taahhütnamede belirtilen süre kadar abone kalmayı taahhüt eden tüketicilere;

a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin bedelinden indirim yapmayı,

b) Sözleşme konusu malın teslimi veya hizmetin ifası ile birlikte taahhüt konusu malın mülkiyetini veya kullanım hakkını devretmeyi ya da hizmeti ifa etmeyi, taahhüt ettiği aboneliklerdir.”

14. maddenin 1. fıkrası, a bendi ve b bendinde taahhütlü abonelik sistemi net bir şekilde tanımlanıyor. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, tüketici hakkının sınırları çiziliyor:

“Taahhütlü aboneliklerde taahhüt süresince sözleşme ve taahhütname koşullarında tüketici aleyhine değişiklik yapılamaz.”

Yani, abonelik süreniz boyunca sağlayıcı taraf sizi gelişmelerden bilgilendirmekle yükümlü. Sizin rızanız olmadan hiçbir değişiklik yapamayacağı gibi bu değişikliklerin aleyhinize olması imkan dahilinde değil. Eğer, bu şekilde bir sorunla karşı karşıyaysanız; bu durumu kaydedebildiğiniz takdirde yasal mercilere başvurabilirsiniz.

Tüketici, ne zaman taahhütlü aboneliğini sonlandırabilir?

İlgili yönetmelikte, tüketicinin taahhütlü abonelik sözleşmesinden ayrılabileceği duruma da yer verildi. 16. maddenin 2. fıkrasında geçen ifade, sözleşmenin ne zaman geçersiz olabileceğine ilişkin tüketiciyi bilgilendiriyor:

“Taahhütlü aboneliklerde tüketicinin yerleşim yerinin değişmesi ve taahhüt konusu hizmetin tüketiciye yeni yerleşim yerinde aynı nitelikte sunulmasının fiilen imkansız olması durumunda, tüketici birinci fıkrada belirtilen tutarları veya herhangi bir bedeli ödemeksizin taahhütlü aboneliğini feshedebilir”

Yani, kontratınız devam ederken taşınmanız söz konusu olursa ve sağlayıcı firma, eski sözleşmenin dışına çıkacak bir adımda bulunursa, sözleşme ilga olur. Diğer bir deyişle, sözleşme geçerliliğini yitirir.

Taahhütlü abonelik nasıl sonlandırılır?

Tüketicilerin es geçtiği bir diğer madde de, taahhütlü aboneliğin nasıl sonlandırılacağına ilişkin sürecin nasıl işlediği. Taahhütlü olarak satın aldığınız hizmeti yeni dönemde devam ettirmek istemiyorsanız, sağlayıcıyı bilgilendirmekle yükümlüsünüz. Bu noktada, sözleşmeyi imzalayan her iki tarafın sorumlulukları bulunmaktadır. İşte o madde:

“Taahhütlü aboneliğin sona ermesinden en az bir fatura dönemi öncesinden satıcı veya sağlayıcı, bu durumu ödeme bildiriminin yanı sıra yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile ayrıca tüketiciye bildirir.”

Bir ay önceden yapacağınız bildirimin akabinde, sözleşmeniz 15 gün ile 1 ay aralığında geçerliliğini yitirecektir.

Son olarak, sözleşmenizi sona erdirirken kullanabileceğiniz araç ve ortamlar şu şekilde:

• SMS ile kontratı sona erdirme,

• Müşteri hizmetleriyle irtibata geçtikten sonra kontratı sona erdirme,

• Sağlayıcı firmaya dilekçe veya yazılı metin göndererek iptal ettirme,

• Sağlayıcı firmanın adresine giderek kontrattan ayrılacağına dair bilgilendirme.