İstanbul'a iyi, Türkiye'ye kötü haber... TÜİK verileri ortaya çıkardı

Türkiye'de Cumhuriyet tarihinde ilk sayımın gerçekleştirildiği 1927 yılında 13 milyon 648 bin olan nüfus, Cumhuriyet'in 100. yılı 2023'te 85 milyon 372 bini aştı.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgiye göre, ülkenin nüfusu ilk sayımın yapıldığı 1927'den bu yana yaklaşık 6 kat artış gösterdi.

Buna göre, Türkiye Cumhuriyeti döneminde ilk sayımın yapıldığı 1927 yılında 13 milyon 648 bin 270 olan nüfus, Cumhuriyet'in 100'üncü yılının kutlandığı geçen yıl 85 milyon 372 bin 377 kişiye çıktı.

1927'de 63 il ve 328 ilçesi bulunan Türkiye'de, 2023'te 81 il ve 973 ilçeye ilişkin nüfus verileri derlenmiş oldu.

Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan "bir kilometrekareye düşen kişi sayısı" 1927 yılında 18 iken bu sayı 93 kişi yükselerek Cumhuriyet'in 100. yılında 111 oldu.

- TÜRKİYE'NİN 1950'DEKİ NÜFUS YOĞUNLUĞU 27

Türkiye'de nüfus sayımları 1935 ile 1990 yılları arasında düzenli olarak sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda uygulandı. Bu kapsamda düzenli nüfus sayımının başladığı 1935'te ülke nüfusu 16 milyon 158 bin 18 kişi olarak kaydedilirken il sayısı 57, ilçe sayısı 356 olarak kayıtlara geçti. Söz konusu yılda ülkenin nüfus yoğunluğu 21'e çıktı.

Demokrat Parti'nin iş başına geldiği 1950 yılında nüfus 20 milyon 947 bin 188 kişiye ulaştı. Bu tarihte 63 il ve 422 ilçesi bulunan Türkiye'nin nüfus yoğunluğu 27 olarak kayıtlara geçti.

- "MİLENYUM YILI"NDA ÜLKE NÜFUSU 68 MİLYONA YAKLAŞTI

Geçmiş sayımlarda olduğu gibi 2000 yılının nüfus sayımı da "bir gün sokağa çıkma yasağı" uygulanarak gerçekleştirildi. "Milenyum yılı" olarak kabul edilen söz konusu yılda ülke nüfusu 67 milyon 803 bin 927'ye ulaştı. O yıl, il sayısı 81, ilçe sayısı 850'ydi. Türkiye'nin nüfusu bu yüzyılda yaklaşık 18 milyon artmış oldu.

- TÜRKİYE NÜFUSU 2007 YILINDA 70,6 MİLYONDU

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ise "Nüfus Hizmetleri Kanunu" çerçevesinde kuruldu. Bu kapsamda öncelikle ülke genelindeki tüm adres bilgilerinin kaydedildiği "Ulusal Adres Veri Tabanı (UAVT)" oluşturuldu.

Daha sonra, Türkiye'de ikamet eden ülke vatandaşlarının adresleri, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) veri tabanındaki kimlik numarası, yabancı uyruklu kişilerin adresleri ise pasaport numarası ile eşleştirildi.

Söz konusu sistemin hayata geçirildiği 2007 yılında ülke nüfusu 70 milyon 586 bin 256 kişi, nüfus yoğunluğu 92 olarak hesaplandı.

NÜFUS ARTIŞ HIZI YAVAŞLIYOR, TÜRKİYE YAŞLANIYOR!

Cinsiyete göre nüfusa bakıldığında, erkek nüfusu 1927'de 6,6 milyon, 1935'te 7,9 milyon, 1950'de 10,6 milyon, 2000'de 34,3 milyon, 2007'de 35,4 milyon oldu. Kadın nüfus ise söz konusu yıllarda sırasıyla 7,1 milyon, 8,2 milyon, 10,4 milyon, 33,4 milyon, 35,2 milyon olarak kaydedildi.

Geçen yıl ise erkek nüfusun 42 milyon 734 bin 71, kadın nüfusun 42 milyon 638 bin 306 kişi olduğu görüldü.

Yıllık nüfus artış hızı 1935'te binde 21,1, 1950'de binde 21,7 olurken bu oran 2000 yılında binde 18,3'e geriledi. Söz konusu oran geçen yıl binde 1,1 olarak kaydedildi.

İSTANBUL'UN NÜFUSU CUMHURİYET TARİHİNDE 2. KEZ AZALDI

İstanbul'un nüfusu 2023 yılında 242 bin 27 kişilik azalarak 15 milyon 655 bin 924'e geriledi. Kentin nüfusu, 2020'deki 56 bin 815 kişilik düşüşten sonra Cumhuriyet tarihinde 2. kez azalmış oldu.

Ülke nüfusunun yüzde 18,33'ünün ikamet ettiği İstanbul, kilometrekareye düşen 3 bin 13 kişi ile nüfus yoğunluğunda da ilk sırada yer almaya devam etti.

KENTİN NÜFUSU 1950'DE 1 MİLYONU GEÇTI

Yıllara göre İstanbul'un nüfus verilerine bakıldığında, kentin nüfusunun, 1927'de 700 bin, 1950'de 1 milyon, 1955'de 1,5 milyon 1980'de 4,5 milyon 1985'te 5,5 milyon, 2000'de 11,1 milyon, 2010'da 13,2 milyon olduğu görüldü.

EN FAZLA YILLIK NÜFUS ARTIŞI 2019'DA YAŞANDI

2001-2023 döneminde İstanbul'un nüfusunun yıllık bazda en fazla 2019'da arttığı görüldü. Söz konusu yılda ilin nüfusu bir önceki yıla göre 451 bin 543 kişi arttı. İlin nüfusunun en az arttığı yıl ise 38 bin 493 kişi ile 2018 olarak kayıtlara geçti.

HIÇ EVLENMEYENLERİN ORANI ERKEKLERDE DAHA YÜKSEK

Ülkemizde 2009 ve 2023 yılı cinsiyete göre medeni durumun dağılımı incelendiğinde, erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranının kadınlara göre daha yüksek olduğu, kadınlarda ise eşi ölenlerin ve boşananların oranının erkeklerden daha fazla olduğu görüldü. Diğer yandan büyük çoğunluğu oluşturan evlilerin oranının 2009 ve 2023 yılında her iki cinsiyette de birbirine yakın oranlarda olduğu görüldü.

YAŞ BAĞIMLILIK ORANI DÜŞTÜ

Çalışma çağı olarak tanımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun oranı, 2007 yılında yüzde 66,5 iken 2023'te yüzde 68,3 oldu. Çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı yüzde 26,4'ten yüzde 21,4'e gerilerken 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise yüzde 7,1'den yüzde 10,2'ye yükseldi.

Çalışma çağındaki birey başına düşen çocuk ve yaşlı birey sayısını gösteren toplam yaş bağımlılık oranı, 2022 yılında yüzde 46,8 iken 2023 yılında yüzde 46,3'e düştü.

Çalışma çağındaki birey başına düşen çocuk sayısını ifade eden çocuk bağımlılık oranı, yüzde 32,3'ten yüzde 31,4'e gerilerken çalışma çağındaki birey başına düşen yaşlı birey sayısını ölçen yaşlı bağımlılık oranı yüzde 14,5'ten yüzde 15'e çıktı. Diğer bir ifadeyle, Türkiye'de 2023 yılında çalışma çağındaki her 100 kişi, 31,4 çocuğa ve 15 yaşlıya bakıyor.

- ÜLKEDE KİLOMETREKAREYE DÜŞEN KİŞİ SAYISI 111

Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan "bir kilometrekareye düşen kişi sayısı" Türkiye genelinde 111 oldu. İstanbul, kilometrekareye düşen 3 bin 13 kişi ile nüfus yoğunluğu en yüksek il olarak kayıtlara geçti. Bu ilden sonra 582 kişi ile Kocaeli ve 373 kişi ile İzmir sıralandı.

Diğer yandan nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi, kilometrekareye düşen 12 kişiyle Tunceli olarak belirlendi. Bu ili, 19 kişiyle Ardahan ve 21 kişiyle Erzincan izledi.

Yüz ölçümü büyüklüğünde ilk sırada yer alan Konya'nın nüfus yoğunluğu 60, en küçük yüz ölçümüne sahip Yalova'nın nüfus yoğunluğu ise 360 olarak gerçekleşti.

2022-2023 yılları itibarıyla illerin nüfusları şöyle:

Toplam 85 279 553 - 85 372 377

İstanbul 15 907 951 15 655 924
Ankara 5 782 285 5 803 482
İzmir 4 462 056 4 479 525
Bursa 3 194 720 3 214 571
Antalya 2 688 004 2 696 249
Konya 2 296 347 2 320 241
Adana 2 274 106 2 270 298
Şanlıurfa 2 170 110 2 213 964
Gaziantep 2 154 051 2 164 134
Kocaeli 2 079 072 2 102 907
Mersin 1 916 432 1 938 389
Diyarbakır 1 804 880 1 818 133
Hatay 1 686 043 1 544 640
Manisa 1 468 279 1 475 716
Kayseri 1 441 523 1 445 683
Samsun 1 368 488 1 377 546
Balıkesir 1 257 590 1 273 519
Tekirdağ 1 142 451 1 167 059
Aydın 1 148 241 1 161 702
Van 1 128 749 1 127 612
Kahramanmaraş 1 177 436 1 116 618
Sakarya 1 080 080 1 098 115
Muğla 1 048 185 1 066 736
Denizli 1 056 332 1 059 082
Eskişehir 906 617 915 418
Mardin 870 374 888 874
Trabzon 818 023 824 352
Ordu 763 190 775 800
Afyonkarahisar 747 555 751 344
Erzurum 749 754 749 993
Malatya 812 580 742 725
Sivas 634 924 650 401
Batman 634 491 647 205
Tokat 596 454 606 934
Adıyaman 635 169 604 978
Elazığ 591 497 604 411
Zonguldak 588 510 591 492
Kütahya 580 701 575 674
Şırnak 557 605 570 745
Çanakkale 559 383 570 499
Osmaniye 559 405 557 666
Çorum 524 130 528 351
Ağrı 510 626 511 238
Giresun 450 862 461 712
Isparta 445 325 449 777
Aksaray 433 055 438 504
Yozgat 418 442 420 699
Edirne 414 714 419 913
Düzce 405 131 409 865
Muş 399 202 399 879
Kastamonu 378 115 388 990
Kırklareli 369 347 377 156
Niğde 365 419 377 080
Uşak 375 454 377 001
Bitlis 353 988 359 747
Rize 344 016 350 506
Siirt 331 311 347 412
Amasya 338 267 339 529
Bolu 320 824 324 789
Nevşehir 310 011 315 994
Yalova 296 333 304 780
Hakkari 275 333 287 625
Kırıkkale 277 046 285 744
Bingöl 282 556 285 655
Kars 274 829 278 335
Burdur 273 799 277 452
Karaman 260 838 263 960
Karabük 252 058 255 242
Kırşehir 244 519 247 179
Erzincan 239 223 243 399
Sinop 220 799 229 716
Bilecik 228 673 228 058
Iğdır 203 594 209 738
Bartın 203 351 207 238
Çankırı 195 766 205 501
Artvin 169 403 172 356
Kilis 147 919 155 179
Gümüşhane 144 544 148 539
Ardahan 92 481 92 819
Tunceli 84 366 89 317
Bayburt 84 241 86 047

TÜİK'in hesapladığı 2000-2006 dönemi yıl sonu nüfusları, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre tahmin ediliyor.