Ali Kuşçu kimdir ve aslen nerelidir? Ali Kuşçu'nun bilinmeyen hayatı, önemli eserleri

Ali Kuşçu 1403'te Özbekistan'ın Semerkant şehrinde dünyaya geldi. Asıl adı bazı kaynaklara göre Ali bin Muhammed, bazı kaynaklara göre ise Alaaddin Ali'dir.  Aslen Özbek'tir. Osmanlı döneminde yaşadı.

Ali Kuşçu doğduğu dönemde, Semerkant Timur İmparatorluğu'na bağlıydı. Ali Kuşçu'nun babası da Muhammed ise, Timur'un torunu olan Uluğ Bey'in kuşçusuydu. Kuşçu soyadı da buradan gelmektedir.

Zekası ile küçük yaşlardan itibaren dikkatleri üzerine çekmeyi başaran Ali Kuşçu, henüz çocuk yaşlardayken matematik ve astronomi ile yakından ilgilendi. Sonrasında ise, Bursa'da çok önemli zatlardan astronomi ve matematik eğitimi aldı. Bir dönem ise İran'nın Kirman şehrinde eğitimine devam etti. Bu dönemlerde çok sayıda önemli esere imza attı.

Eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey'in yardımcısı ve dönemin Rasathanesi'nde Müdür oldu. Uzun yıllar boyunca, bir yandan görevine devam ederken diğer yandan da astronomi, matematik ve dil bilimi üzerine kendini geliştirmeye devam etti.

FATİH SULTAN MEHMET, AYASOFYA'YA MÜDERRİS YAPTI!

Uluğ Bey'in ölümün ardından Ali Kuşçu, hac farizasını yerine getirmek maksadı ile Mekke'ye gitmek istedi. Yolculuğu esnasında Tebriz'e de uğrayan Kuşçu, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'ın ilgisi ile karşılaştı. Bunun üzerine onu elçi tayin ederek Fatih Sultan Mehmed'in yanına gitmesini istedi.

Osmanlı ve Akkoyunlu sınırında törenle karşılanan Kuşçu, Fatih Sultan Mehmed'in de ısrarı doğrultusunda İstanbul'da kalmaya karar verdi. Sultan 2. Mehmed, bu dönemde Ali Kuşçu'yu Ayasofya Medresesi’ne müderris tayin etti.

Ali Kuşçu, uzun yıllar boyunca burada ilim adamları yetiştirdi. Astronomi, matematik ve dil bilimi konularında önemli başarılar elde etti. İstanbul’un 60 derecelik olarak bilinen boylamın düzeltip, 59 derece olarak tespit etti.

 DÜNYANIN YÜZÖLÇÜMÜNÜ VE MERİDYENİ HESAP ETTİ

Uluğ Bey'in yanında görev aldığı dönemde, Uluğ Bey tarafından Çin'e gönderildi. Burada ilim tahsil ettiği yıllarda, dünyanın yüzölçümünü ve meridyeni hesap etti. Bu baaşrısı ile adını tarih kitaplarına yazdırdı.

ALİ KUŞÇU ESERLERİ

• Sharḥ e Zîj e Ulugh Beg (astronomi)

• Risāla fī Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil-Masir (astronomi)

• Risāla fī aṣl al-Hâric yumkin fī al-sufliyyeyn (astronomi)

• Sharḥ ʿalā al-tuḥfat al-shāhiyya fī al-hayāt (astronomi)

• Risāla dar elm-i ḥeyāt (astronomi)

• Al-Fatḥīya fī ʿilm al-hayʾa (astronomi)

• Risāla fi Hall-e Eshkal-i Ghammar (astronomi)

• Risāla al-muḥhammadiyya fi-ḥisāb (matematik)

• Risāla dār ʿilm al-ḥisāb: Suleymaniye (matematik)

• Sharh e Jadid ale't-Tejrîd (kelam ve fıkıh)

• Hashiye ale't-Telvîh (kelam ve fıkıh)

• Unkud-üz-Zevahir fi Nazm-al-JavaherMekanik (kelam ve fıkıh)

• Tazkare fi Âlâti'r-Ruhâniyye (mekanik)

• Sharh Risâleti'l-Vadiyye (dil ve söz bilimi)

• El-Ifsâh (dil ev söz bilimi)

• El-Unkûdu'z-Zevâhir fî Nazmi'l-Javâher (dil ve söz bilimi)

• Sharh e'Sh-Shâfiye (dil ev söz bilimi)

• Resale fî Beyâni Vadi'l-Mufredât (dil ve söz bilimi)

• Fâ'ide li-Tahkîki Lâmi't-Ta'rîf (dil ve söz bilimi)

• Resale mâ Ene Kultu (dil ve söz bilimi)

• Resale fî'l-Hamd (dil ve söz bilimi)

• Resale fî Ilmi'l-Me'ânî (dil ve söz bilimi)

• Resale fî Bahsi'l-Mufred (dil ve söz bilimi)

• Resale fî'l-Fenni's-Sânî min Ilmihal-Beyân (dil ve söz bilimi)

• Tafsir e-Bakara ve Âli Imrân (dil ve söz bilimi)

• Risâle fî'l-İstişâre (dil ve söz bilimi)

• Mahbub-al-Hamail fi kashf-al-mesail (dil ve söz bilimi)

• Tajrid-al-Kalam (dil ve söz bilimi)

ALİ KUŞÇU'NUN ÖLÜMÜ

Ali Kuşçu, 16 Aralık 1474'te İstanbul'da hayatını kaybetti. 71 yaşında vefat eden Ali Kuşçu'nun mezarı, Eyüp Sultan Türbesi'nde bulunmaktadır. Soyunun Bursa'da ve Düzce'de Kuşçuoğlu soyadı ile yaşamaya devam ettiği bilinmektedir.