İmam Gazali'ye göre çocuk nasıl yetiştirilir? İmam Gazali'nin eğitim anlayışı...
Doğduğu andan itibaren en iyi yöntemlerle yetiştirmeye çalıştığımız çocuklarımıza aslında doğru bildiğimiz hangi yanlışları uyguluyoruz? İşte, İmam Gazali'ye göre çocuk terbiyesi nasıl olmalı, çocuk nasıl yetiştirilmeli, Gazali'nin eğitim anlayışı nedir sorularının cevapları!
ABONE OLÇocuklar anne babalarının yanında birer emanettir. Bu emanete sahip çıkıp İslamiyet’e uygun şekilde yetiştirmek ise boynumuzun borcudur. Çocuğun kalbi mum gibi yumuşak ve sıcaktır. İstenilen şekle kolayca girebilen cevherdir çocuğun kalbi. Peki, İmam Gazali’nin çocuk yetiştirme ve çocuk eğitimi üzerine buyurduğu tavsiyeleri biliyor muydunuz? İslam'a göre çocuk yetiştirme!
GEVEZELİĞİNİ HOŞ GÖRMEYİN, ONU RAHATA ALIŞTIRMAYIN!
İlk yetişme çağlarında özellikle üstüne düşülmesi gereken çocuk, ihmâl edilirse ahlâkı bozulur, yalancılık, hırsızlık, hasetlik ve benzeri bir yığın kötü huyla baş başa kalır. Lüzumsuz ve boş sözler konuşur, gerekli gereksiz kahkahalar savurur, hileyi öğrenir ve alaycı olur. Bütün bu kötü huylardan, ancak güzel terbiye ve sınırlar sayesinde sakınır.
KUR’AN-I KERİM ÖĞRETİLMELİDİR!
Erken yaşta Kur’an okumayı, geçmiş kavimlerin haberlerini, hikâye ve tecrübelerini öğrenen çocuk, iyi insanlara karşı sevgi ve muhabbet beslemeye başlar.
Çocuk; aşk ve macera şiirlerinden, masallarından ve hatta bunları yazanlardan uzaklaştırılır. Aşkı, bir tabiat ve kalp yumuşaklığı kabul eden edebiyatçılardan sakındırılır. Zira bunlar, çocuğun kalbine fesatlık verebilir.
ÇOCUĞUNUZUN İYİ DAVRANIŞLARINI ÖVÜN
Çocuğun ne zaman güzel ahlâk ile alâkalı iyi bir hareketi görülse, takdir edilmeli ve çocuğu sevindirecek bir şekilde mükâfatlandırılmalıdır. Aynı zamanda toplum içerisinde de bu iyi hareketlerinden dolayı övülmelidir. Tüm bunlar çocuğu iyiliğe daha fazla teşvik eder.
KUSURLARI BAZEN GÖRMEZDEN GELMENİZ GEREKECEK!
Hatalı hareket görülürse bazen görmemezlikten gelinmeli ve özellikle kusurları araştırılıp teşhir edilmemelidir. Çocuk yaptığı kusuru gizlemek ister ve bu hususta mücadele ederse bunu bazen görmemezlikten gelmek lâzımdır.
Aksi takdirde çocuk bu hata için bilenir ve tekrar yapmaya çalışır. Duyulmasından korkmayacak kıvama da gelir. Şayet bu hatayı tekrar ederse, gizlice uyarılmalı ve bunun zararları kendisine anlatılmalıdır.
ÇOK SIK AZARLAMAYIN!
Sık sık azarlama ve uyarı, çocuğun isyan etmesine ve kötü davranışlara yönelmesine sebep olabilir. Ayrıca, bu tür sık tekrarlanan tepkilerin verilen nasihat etkisini azaltabileceğini unutmayın.
Baba, çocuğuna karşı daha ağır davranmalı ancak eleştirilerini nadiren kullanmalıdır. Anne, çocuğunu babasıyla korkutmalı ve kötülüklerden kaçınmaya teşvik etmelidir.
UYKU VE RAHATLIĞA ALIŞTIRMAYIN!
Gündüz uykusundan alıkoymak ve gece uykusuna müdahale etmemek önemlidir. Etlerinin pekişip vücudun yağlanmaması için yumuşak yatak kullanılmamalıdır. Çocuk zevke ve rahata alışmamalı lüksten kaçındırmalıdır.
GİZLİ DAVRANIŞLARDAN KAÇININ!
Çocuğa gizlenen davranışların kusurlu olduğu öğretilmelidir. Bu tür davranışları pekiştirerek çocuğunun olumsuz alışkanlıklar geliştirmesini engelleyebilirsiniz.
BEDEN EGZERSİZLERİNE ALIŞTIRIN!
Günün belirli zaman dilimlerinde beden egzersizleri yapıp vücudu dinç tutmak, tembelliğin ve durgunluğun önüne geçer.
AÇIK KIYAFETLERE ALIŞTIRMAMALI!
Vücudunun mahrem yerlerine özen göstermesi, yürürken fazla koşmaması, ellerini fazla sallamaması da kendisine öğretilmelidir. Açıklıktan ve rahatlıktan uzak tutulmalıdır.
ÇOCUK TATLI İSTEDİĞİNDE VERİN!
Çocuğun canı tatlı çektiği zaman maddi olarak ne kadar zor durumda olunursa olsun gerekirse borç edinilip o çocuğa o tatlı alınmalı. Çünkü akıl tatlı ile gelişir ve çocuklar bu yüzden gelişme çağında tatlıyla bu kadar düşkündür. Beynin gelişimi için glikoza ihtiyaç vardır.
TEVAZU DUYGUSU AŞILANMALIDIR!
Teşvik edilen davranışlar arasında tevazu, alçak gönüllülük, yardımseverlik ve arkadaşlık bulunmalıdır. Ailenin zenginliği ile hava atılmamalı aksine ikramda bulunup tevazu göstermelidir.
PARA SEVGİSİNDEN UZAK DURUN!
Çocuklara para sevgisinden uzak durmayı öğretmek, bu tutkunun tehlikelerini vurgulamak önemlidir. Bu hal çocuklarda olduğu gibi büyüklerde de aynı şekilde görülür. Zira altın, gümüş sevdasına kapılma hastalığı, zehirden daha tehlikelidir.
OTURUP KALKMA ADABINI ÖĞRETİN!
Oturup kalkma adabı öğretilmeli ve çocuğun topluluk içinde nasıl davranması gerektiği bilinçlendirilmelidir. Herhangi bir mecliste sümkürüp tükürmekten sakındırmalı, başkasının ağzına doğru esnememeli, mecliste kimsenin önüne geçip onu arkada bırakmamalı, ayaklarını birbirinin üstüne atıp laubalilik yapmamalıdır.
İYİ İLETİŞİM ALIŞKANLIKLARI KAZANDIRMALI!
Çocuğa gevezelik yapmama, başkalarının söz hakkına saygı gösterme ve doğru konuşma alışkanlıkları kazandırılmalıdır. Başkasının sözünü kesmemeli ve bulunduğu mecliste ilk söz hakkını almaması öğretilmelidir.
KÖTÜ SÖZLERDEN KAÇINMALIDIR!
Hırsızlık, yalan, hile gibi olumsuz davranışların zararları anlatılmalıdır. Çirkin ve lüzumsuz sözlerden, lanetlemek ve sövüp saymak gibi kötü laflardan, bu gibi sözleri konuşanlarla düşüp kalkmaktan uzak tutulmalıdır.
OKULDAN SONRA VAKİT TANINMALIDIR!
Ders bitiminden sonra bir miktar güzel şekilde oyun oynamak için kendisine vakit verilmelidir. Çünkü bu oyun saati sayesinde okul yorgunluğu ve stresi atılmış olur. Fakat oyun vakti de, fazla yorucu olmamalıdır. Şayet çocuk tamamen oyun vaktinden alıkoyulur ve yalnız derse bağlanırsa zekası geriler.
DİNİ VE AHLAKİ EĞİTİME ÖNCELİK!
Temizlik, namaz gibi dini ve ahlaki sorumluluklar çocuğa öğretilmelidir. Altı-yedi yaşlarına geldiği zaman taharet ve namaz ile tanıştırılmalıdır. Ramazanın bazı günleri oruç tutmaya alıştırılmalıdır.
HARAM VE HELALİ AYIRMALIDIR!
Erkek çocuğuna ipek ve altın kullanmanın yasak olduğu ve dini hükümlerin gerekliliği öğretilmelidir. Hırsızlık yapmak ve haram yemenin kötülükleri, hıyanet, yalan, zina ve çirkin sözlerin zararları çocuğa güzelce anlatılmalıdır.
DÜNYA HAYATININ GEÇİCİLİĞİ ÖĞRETİLMELİ!
Dünyanın geçici olduğu, ölümün kaçınılmazlığı ve ahiret hayatının önemi konusunda çocuğa bilgi verilmelidir. Yenilen yemeğin, kazanılan paranın Allah’tan olduğu ve bu dünyadaki amacımızın Allah’a yaraşır bir kulluk vazifesinden geçtiği çocuğa aşılanmalıdır.
