Soçi'de tarihi zirve! Dünyanın gözü burada

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin, bir kez daha Soçi'de buluşuyor. Programda heyetler arası trafiği bulunmuyor. İki liderin ise ajandası oldukça dolu: Zira baş başa konuşulacak konuların ana gündem maddesini Suriye meselesi oluştururken, bunun yanı sıra doğalgaz, Karabağ, bölgesel gelişmeler ve S-400 konu başlıklarını masaya yatıracak.

Erdoğan ilk olarak Tel Rıfat ve Münbiç’teki PKK varlığına dikkat çekecek, Astana anlaşmalarına uygun şekilde terör varlığına son verilmesine vurgu yapacak.

ERDOĞAN, SOÇİ MUTABAKATI'NIN UYGULANMASINA VURGU YAPACAK

Rusya ile Ekim 2019’da imzalanan Soçi Mutabakatı, terör örgütü YPG’nin Fırat’ın 30 kilometre güneyine çekilmesini öngörüyordu. Ancak gelinen nokta, Türkiye’nin beklentilerinden uzak.

Erdoğan, mutabakatın bir an önce uygulanması gerektiğini mevkidaşına iletecek.

Rusya’nın kontrol ettiği bölgelerden son dönemde Türkiye’ye yönelik saldırılar da gerçekleşiyor. Erdoğan, Putin'e bu konudaki rahatsızlığı da iletecek ve saldırıların engellenmesini isteyecek.

EN ÖNEMLİ GÜNDEM MADDESİ "İDLİB"

Ankara ve Moskova, 2017'den bu yana İdlib'e özel mesai harcadı. İdlib çevresindeki insani felaketi önlemek amaçlandı, bölgedeki terör örgütlerinin de yok edilmesi için müzakere başlatıldı.

17 Eylül 2018'de Soçi'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Putin'in imzaladığı anlaşma önemli bir adım oldu. Bu sayede Rusya ve rejimin bölgedeki saldırılarının bir müddet önüne geçildi. Ancak Esed rejimi imzalanan anlaşmaları sık sık ihlal etti. Erdoğan ve Putin, artan gerginliği azaltmak üzere Moskova'da bir araya geldi.

Türkiye ile Rusya arasında sorun yaratan konuların başında Suriye'deki İdlib meselesi bulunuyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, muhaliflerin elindeki son büyük direniş noktası olan İdlib'i bir an önce alarak 2011 yılından beri devam eden iç savaşa artık noktayı koymak için uğraşırken, Rusya'nın bu yönde rejime sağladığı destek hem bölgedeki gerilimin artmasına, hem mülteci akımının hızlanmasına hem de mevcut insani dramın artarak devam etmesine sebebiyet veriyor. Bölgedeki ateşkese uyulmaması ve operasyon hazırlıkları, gerilimi artıran unsurlardan biri olarak görülürken Soçi'deki en önemli gündem maddelerinden biri de bu konunun olması bekleniyor.

BÖLGESEL VE ULUSAL GELİŞMELER DE DEĞERLENDİRİLECEK

Suriye'den yeni bir göç dalgası tehdidi de masada olacak.

Erdoğan-Putin görüşmesinde, Libya ve Afganistan başta olmak üzere, güncel bölgesel gelişmeler ve uluslararası meseleler de ele alınacak. Ayrıca Türkiye-Rusya ilişkileri gözden geçirilecek. 

Diplomatik telefon trafiği sürse de, iki liderin son yüz yüze görüşmesi yaklaşık 1,5 yıl önce, 5 Mart 2020 tarihinde Moskova'da yapılmıştı. Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi'nin (ÜDİK) 2019 yılından beri toplanamaması da kısmen iki ülke arasında esen "soğuk rüzgarlar"a bağlanıyor. Buzların eritilmesi ve gündemdeki konuların çözüme kavuşturulması adına bu önemli gelişmede şu konular da ele alınacak:

S-400 HAVA SAVUNMA SİSTEMLERİ

Türkiye ile Rusya'nın önemli gündem başlıklarından biri de S-400 füzeleri.

2017 yılının sonlarında imzalan anlaşmayla Türkiye 2,5 milyar dolar değerinde iki S-400 sistemi aldı. Bu nedenle ABD'nin CAATSA (Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşılık Verme Yasası) yaptırımlarına hedef olan Türkiye, F-35 projesinden de çıkarıldı.

Rusya'nın silah ihracatı şirketi Rosoboroneksport'un başkanı Aleksandr Miheyev, Rusya ve Türkiye'nin yakında hava savunma sistemi S-400'lerle ilgili yeni bir anlaşma imzalayacağını duyurdu. Buna paralel olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Bizim için bitmiş bir mesele" derken, Amerikan CBS'e açıklamasında yeni füze alımına da yeşil ışık yaktı. Diğer yandan, Ankara'nın Rusya'dan SU-35 ve SU-57 savaş uçakları da alabileceği spekülasyonu yapılıyor. Bu konuların da Soçi'deki zirvede ele alınması planlanıyor.

KIRIM VE UKRAYNA MESELESİ

Türkiye, Ukrayna'ya ait olan Kırım'ın 2014 yılı başlarında Rusya tarafından ilhak edilmesini "yasa dışı" görüyor. Türkiye Batı'nın ilhak nedeniyle Rusya'ya uyguladığı uluslararası yaptırımlara katılmıyor ama Kırım konusunda en sert ve en sık açıklama yapan ülkelerin başında yer alıyor.

Son olarak Erdoğan'ın, "Kırım'ın ilhak edildiği ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün korunması gerektiği" yolunda New York'ta yaptığı açıklama, konunun bu görüşmede de ele alınacağının işareti olarak değerlendirildi.

DOĞALGAZ VE ENERJİ İTHALATI

Gündemin önemli konuları arasında yer alan doğalgaz alımı, Türkiye açısından masadaki önemli konulardan biri. Doğalgaz tedariği için yaklaşan kış dönemine hazırlanan Türkiye, Rusya ile yeni bir alım için görüşme gerçekleştirecek.

Enerji Bakanı Fatih Dönmez pazartesi günü yaptığı açıklamada, Mavi Akım ve Türk Akımı'nın tam kapasite çalışması durumunda arz güvenliği ile ilgili bir sıkıntı olmayacağını söyledi.

KARABAĞ KORİDORU

Azerbaycan'la Ermenistan'ın geçen yıl savaşmasından sonra imzalanan ateşkesin 9. maddesiyle Türkiye sınırındaki Nahçıvan'ın "Zengezur Koridoru" ile Azerbaycan'a bağlanması öngörülüyordu.

Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan liderleri Ocak ayında Moskova'da yaptıkları görüşmede fizibilite çalışmalarının 1 Mart'a kadar tamamlanmasını kararlaştırdı. Türkiye'yi Azerbaycan'a bağlayacak bu proje, görüşmede ele alınacak konulardan biri olacak.

LİBYA VE AFGANİSTAN GÜNDEMİ

Soçi zirvesinde gündeme gelme olası diğer konular da Libya ve Afganistan'daki son gelişmeler.

Ülkedeki yabancı güçlerin çekilmesi baskısı altında bulunan Türkiye, Libya'da Rusya-Mısır ikilisiyle karşı karşıya gelmiş durumda.

Soçi zirvesi sıkıntılı konuların biriktiği bir dönemde yapılsa da, ortak çıkar alanları nedeniyle görüş ayrılıklarıyla yaşamaları gerektiğini bilen, birbiriyle ilişkisini Batı'ya karşı koz olarak da kullanan ve aslında koşulların dayatması nedeniyle bir çeşit "zoraki nikah"la bağlanan Rusya ile Türkiye'nin ipleri kesip atma olasılığı en azından bugün itibarıyla yüksek görünmüyor.

ABDULLAH AĞAR: KRİTİK BİR ZİRVE

Güvenlik uzmanı Abddullah Ağar Soçi'de gerçekleştirilecek olan zirve için şu değerlendirmelerde bulundu:

Bugün Soçi…Son derece kritik bir zirve. Çünkü İdlib çok gergin, Ruslar askeri bir harekatın erken evresi hava saldırılarını kat be kat artırmış ve askeri hedefleri vuruyor. Bu konjonktürde Ruslarla geliştirdiğimiz ‘İş Birliği Modelleri(!)’ ise literatüre kafayı oynattıracak türden: 

-Rekabetçi iş birliği, 
-Mücadeleci iş birliği, 
-Çatışmacı iş birliği, 
-Savaşmacı iş birliği. 
Hepsini bir şekilde denedik, yaşadık. Peki daha ötesi var mı? 
Var! 
O da artık ölümüne mogambo!
Sn. Erdoğan’ın Rusya ziyaretinden ne çıkacağı, sadece İdlib için değil, türbülansa girmiş dünya jeopolitiği ve güven karinesi için de son derece önemli. Küresel sarkaçta Türkiye, ABD’den uzaklaşırken, Rusya şu ana bir vizyon geliştir(e)medi, misyoner davrandı. Şimdi kurnaz, fırsatçı mı davranacak, büyük mü oynayacak? 
Gücü büyüğe yeter mi? 
Öte türlüsü? 
O da artık ABD göbek havası.