"Ay Yıldız Altında Sürgün" raflardaki yerini aldı

İkinci Dünya Savaşı'nın öncesinde Almanya'da yükselmeye başlayan nasyonel sosyalizmin Hitler'in önderliğinde ırkçılığa dönüşmesi birçok Musevi'nin Almanya'dan kaçmasına neden olmuştu.

O dönemde çoğunlukla Filistin'e gitmenin yollarını arayan Museviler'in bir kısmı da Türkiye'ye geldi. 
 
İşte Türkiye'ye yerleşen bu Yahudi göçmenlerin hatıralarının anlatıldığı "Ay Yıldız Altında Sürgün" kitabı Türkiye'yi vatanı belleyen Prof. Fritz Neumark, Gerhard Kessler, Alexander Rustow, Alfreed Isaac gibi bilim ve sanat adamlarını içeriyor.
 
Asım Kocabıyık Vakfı tarafından yayına hazırlanan kitap okuyucularla İzmir Kitap Fuarı'nda buluşacak.

Nazi döneminde ülkelerinde çalışma ve yaşama şansları ellerinden alınınca Türkiye’ye sığınan bilim ve sanat insanlarının yaşadıklarının, tanık ve resmi belgelerin eşliğinde
anlatıldığı "Ayyıldız Altında Sürgün" isimli kitap tanıtıldı.

Türkiye Araştırmalar Merkezi Vakfı Direktörü Prof. Dr. Faruk Şen
tarafından derlenen ve yayımlanmasına Asım Kocabıyık Kültür Eğitim
Vakfı’nın destek verdiği kitabın tanıtımı, İstanbul Üniversitesi İktisat
Fakültesi Kütüphanesi Asım Kocabıyık Okuma Salonu’nda yapıldı.
Tanıtımda konuşan Almanya’nın İstanbul Başkonsolosu Matthias Ludwig
Bogislav von Kummer, 1933-1945 yılları arasında Almanya’daki ırkçılık
nedeniyle siyasi takibe uğrayan bilim adamlarının Almanya’dan Türkiye’ye
sürgüne geldiklerini, burada büyük ilgi gördüklerini anlattı.
Alman tarihinin bu karanlık yönüne "Ayyıldız Altında Sürgün" adlı
kitabın aydınlatıcı yeni bir detay getirdiğini söyleyen Kummer, kitapta,
1934 yılında nasyonel sosyalist hükümetin yeni kurulan Bilim, Eğitim,
Halk Talim ve Terbiyesi Rayh Bakanlığı’nın üst düzeyde bir görevlisi
olan yüksek hükümet müşaviri Dr. Herbert Scurla’nın 1919 yılında
İstanbul ve Ankara’ya yaptığı görev ziyaretini içeren rapora yer
verilmesinin önemini dile getirdi.

Scurla’nın sürgündeki Alman bilim adamları ile Türk yüksekokulları
arasındaki iş birliğinden Türk tarafını tüm gücüyle vazgeçirmek için
geldiğini ve sürgündeki bu hocalar yerine nasyonel sosyalistlere daha
yakın başka hocaların gönderilmesini talep ettiğini söyleyen Kummer,
"Almanlara göre, Scurla tarafından yürütülen inisiyatifin başarısız
oluşu ve sadece birkaç Türk kuruluşu ve bilim adamı dışında dikkate
alınmaması büyük bir şanstır. Türk üniversitelerinde öğretim görevlisi
olarak kendilerini kanıtlamış sürgündeki Alman hocaların, hizmet
vermeleri ve bu yıllarda Türkiye’de kabul edilmeleri Türkiye Cumhuriyeti
tarihinde somut ve büyük bir anlam ifade etmektedir" diye konuştu.

400’YE YAKIN BİLİM İNSANININ KATKISI

Prof. Dr. Faruk Şen de Almanya’dan kaçmak zorunda kalan bilim
adamlarının İstanbul’a gelerek dersler verdiklerini belirterek, "Bu
olay, Türkiye Cumhuriyeti tarihimizin büyük bir yüz akıdır. Almanya’da
bu durum yaşanırken bu bilim adamlarına kimse sahip çıkmadı. Tek sahip
çıkan Türkiye Cumhuriyeti’dir" dedi.

Söz konusu sürgün yıllarında Türkiye’ye 400’e yakın Alman bilim
insanının gelerek, üniversitelerde ders verdiklerini kaydeden Prof. Dr.
Şen, henüz 10 yaşında olan Türkiye Cumhuriyeti’nin Alman bilim
adamlarına üniversitelerinde kucak açtığını, kendilerine vatandaşlarının
4 misli ödeme yaptığını, bu bilim adamlarının da Türk akademik hayatına
büyük katkılar sağladıklarını dile getirdi.

Alman nasyonal sosyalist hükümeti tarafından görevli olarak Türkiye’ye
gönderilen Scurla’nın Türkiye’de sürgündeki Alman bilim adamlarının
hayatlarını incelediğini, raporun amacının Türkiye hükümetini geri
gönderilmeleri yönünde uyarmak olduğunu anlatan Prof. Dr. Şen, kitapta
yer verilen Scurla’nın teklifine karşı Türkiye’nin "hayır" demesini
onur verici olarak niteledi.

Kitapta adı geçen 315 öğretim üyesinin 1953 yılına kadar ülkelerine geri
döndüklerini anlatan Prof. Dr. Şen, bunların içinde Ernst Reuter’ın
Türkiye’de şehircilik konusuna, Fritz Neumark’ın Türk maliyesine, Ernst
Hirsch’in Türk hukuk düzenine katkıları bulunduğunu söyledi.

ASIM KOCABIYIK

Borusan Holding kurucusu Asım Kocabıyık ise kitapta da yer alan
hocaların birkaçının üniversitede kendisinin hocası olduğunu ifade
ederek, "Bu çalışmalarla kendilerinin ne kadar vazife düşkünü, ne kadar
insani ve çalışmaya düşkün olduklarını, Almanya’nın büyüklüğünün onların
sayesinde olduğunu idrak ettim" diye konuştu.

Söz konusu bilim insanların Türk-Alman ilişkilerine katkılar
sağladıklarını, gönüllü elçilik yaptıklarını ifade eden Kocabıyık,
"Tarihin garip bir cilvesi ki Almanya ve Fransa ile çok samimi
ilişkilerimiz olmasına rağmen bugün iki devlet Türkiye’nin AB üyesi
olmasını layık görmüyor" dedi.

"Ayyıldız Altında Sürgün" kitabının tanıtım toplantısına, İstanbul
Üniversitesinde görev yapan çok sayıda akademisyen de katıldı.