Çölyak hastalığı nedir neden olur? Çölyak hastalığı belirtileri tedavisi ve diyeti...

Çölyak hastalığı, bazı besinlerde yer alan glutene karşı hassasiyetten meydana gelmektedir. Glutene karşı bağışıklık sisteminin verdiği tepkiyle oluşmaktadır. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahıl ürünlerinde bulunan glutenin tüketilmesiyle vücudun verdiği semptomlar kişinin yaşam kalitesini bozmaktan ziyade sağlığını da riske atmaktadır. Beslenme alışkanlıklarının değişmesi, her geçen gün doğal ürünlerden uzaklaşarak yapay gıdaların çok fazla tüketilmesinin çölyak hastalığının meydana gelmesine neden olmaktadır. Çölyak hastalığı genetik faktörlere bağlı olarak da aile kişilerde görülebilmektedir. Son yıllarda daha yaygın bir hastalık olarak görülen çölyak, glüten içermeyen besinlerin tüketilmesiyle kişinin ağır semptomlar geçirmesine engel olmaya çalışılmaktadır. 

ÇÖLYAK HASTALIĞININ NEDENLERİ

Bilimsel olarak net bir bulgusu olmayan çölyak hastalığı, genetik faktörlerin yanında çevresel nedenlerle görülebileceği düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin glüten içeren besinlere karşı farklı reaksiyonlar göstermesi sonucu kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyecek belirtiler görülmeye başlar. Çölyak hastaları hiçbir şekilde buğday, yulaf, arpa, çavdar gibi tahıl ürünlerinden uzak durulması gerekmektedir. 

ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR? 

Gluten içeren besinlerin tüketilmesi durumunda bağışıklık sistemi farklı reaksiyonlar göstermeye başlar. Vücudun verdiği değişik semptomlar kişinin sağlığını riske atmaktadır. Henüz çölyak hastası olmadığı bilmeyen kişilerin glüten içeren besinleri tüketmeye devam etmeleri beklenmedik tepkilerin oluşmasına neden olmaktadır. Çölyak hastalarının glüten içeren besinler tüketmeleri durumunda vücudun verdiği tepkiler şöyledir:

- Mide bulantısı
- Kusma
- Depresyon
- Kemik ve eklem ağrısı
- Halsizlik
- Deri döküntüsü
- Kas zayıflığı
- Ses kısıklığı
- Ağız içi yaraları
- K vitamini eksikliğine bağlı olarak kanama
- Baş dönmesi
- Gece körlüğü
- Sinirlilik
- Karında şişlik
- Kabızlık
- Ruh halinde ani değişiklikler
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Baş ağrısı
- Demir eksikliği

ÇÖLYAK HASTALIĞI TANI VE TEDAVİSİ

Çocuklarda çölyak hastalığının tanısını koymak yetişkinlere oranla daha kolaydır. Çocukların bilinmeyen bir neden bağlı karnından şişlik, deri döküntüsü ve gelişme geriliği görülmektedir. Yetişkinlerde ise bu belirtiler daha az görüldüğünden tanısının konması biraz daha zordur. Görülen semptomlara bağlı olarak doktora başvurulması ile kesin tanının konması gerçekleşmiş olur. Tanının ardından uygulanan tedavi ise yaşam boyu glütensiz beslenme mecburiyetidir. Çölyak tanısı konan kişilerin diyetisyen kontrolünde beslenmesi gerekmektedir. Glütensiz gıdalardan uzak durulsa dahi vücudun ihtiyacı olan vitamin ve minerallerin yeteri kadar alınmaması farklı hastalıkların oluşmasına neden olmaktadır. 

ÇÖLYAK HASTALIKLARININ DİKKAT ETMESİ GEREKEN BESİNLER
Glüten içeren, buğday, çavdar ve kepek ekmeği, makarna, kuskus, bulgur, irmik, hamur işleri, patates kızartması, cips, salata sosları ve soslu kuruyemişlerden uzak durmaları gerekmektedir. Bu besinlerin tüketilmeye devam edilmesi durumunda yukarıda belirtilen semptomlar görülmeye başlar. Özellikle kemik ve kas zayıflığı kişinin ilerki yaşlarında kişinin daha riskli hastalıklara yakalanmasına neden olmaktadır. 

Marketlerden alınan ambalajlı ürün ve işlenmiş gıdalar genellikle glüten içerdiğinden dolayı dikkatle kontrol edilmesi gerekir. Her besinin kontrolle tüketilmesi çok önemlidir. 

ÇÖLYAK HASTALIĞI DİYETİ

Gluten içeren tüm besinleri öğünlerden çıkarılmasından sonra diğer besinlerin tüketilmesinde hiçbir sakınca görülmez. Çölyak hastalarının yemelerinde sakınca görülmeyen glütensiz gıdalar şöyledir:

- Pırasa, ıspanak, biber, havuç, fasulye, kabak, patates gibi mevsim yeşillikleri
- Kırmızı et, balık, tavuk gibi protein kaynaklı besinler
- Süt ve süt ürünleri
- Zeytinyağı, margarin, ay çiçek yağı, mısır yağı ve fındık yağı
- Bal, reçel, yeşil-siyah zeytin
- Kahve, çay, maden suyu, meyve suyu
- Nohut, mercimek, kuru fasulye, barbunya gibi baklagiller
- Muz, çilek, karpuz, kavun, şeftali, elma ve armut gibi mevsim meyveleri tüketilebilmektedir.