Velayet nedir, velayet hakkı kime verilir?

Her çocuk ergin olana kadar anne ve babasının velayeti altındadır. Anne ve baba evli oldukları sürece velayeti birlikte kullanırlar. Boşanma halinde ise ergin olmayan çocuk kime bırakılmış ise vekalet hakkı da ona aittir. Anne ve baba evlenmeden çocuk sahibi olmuş ise vekalet hakkı anneye ait olacaktır. 

 

Anne ve babalar velayet hakkı kapsamında çocuklarına özenle bakmak ve iyi bir eğitim almaları için gereken çabayı göstermek zorundadırlar. Anne ve baba olmak bazı hak ve sorumlulukları kapsamakta olup Türk Medeni Kanunu ile de bu hak ve sorumluluklar güvence altına alınmıştır. Eşlerin boşanması halinde ergin olmayan çocuğun hak ve menfaatlerinin korunması amacı ile velayete ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Boşanan eşlerde velayetin kime bırakılacağı tamamen çocuğun menfaati gözetilerek belirlenecektir. 

 

Eşlerin boşanması halinde velayetin anne ya da babaya bırakılması diğer eşin çocuğun giderlerine katılmayacağı, daha iyi bir eğitim alması ve daha iyi koşullarda yaşaması için çaba harcamayacağı anlamına gelmemektedir. Velayet kendisine bırakılmayan ebebeynin de sorumluluları yine evlilik birliği içerisinde nasıl ise aynı şekilde devam edecektir. Fakat velayet kendisine bırakılmayan tarafın sorumluluktan kaçmasını engellemek için velayet kendisine bırakılan taraf, müşterek çocuk için nafaka ödenmesini talep edebilir.

 

Taraflar müşterek çocuk için nafakayı boşanma davasında isteyebilecekleri gibi boşanma davasından sonra da ayrıca açabilecekleri nafaka davası ile de talep edebileceklerdir. Müşterek çocuğun eğitim dahil tüm giderleri için bağlanacak olan bu nafakanın miktarı eşlerin maddi durumlarına ve çocuğun ihtiyaç ve menfaatlerine göre belirlenecektir. Nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen ebebeyn, şikeyet halinde 3 ay hapis cezası ile cezalandırılabilecektir. 

 

Velayet kendisine bırakılmayan ebebeyn ile çocuğun ilişkileri evlilik birliği içerisinde nasıl ise aynı şekilde devam etmelidir. Fakat genel olarak boşanan eşlerin daha sonrasında iletişim kurması zorlaşacağı için velayet kendisine bırakılmayan taraf mahkemeden müşterek çocuk ile arasında kişisel ilişki kurulmasını isteyebilir. Velayetin kime bırakılacağı konusunda karar veren mahkeme, velayetin bırakılmadığı ebeveyn ile çocuğun ne zaman görüşeceği, bu görüşmenin ne kadar süreceği ve hangi günlerde olacağını da karar verecektir. Velayet kendisine bırakılan ebebeyn, mahkemece verilen bu kişisel ilişki kararına uymak zorunda olup bu karara uymaması halinde cezai yaptırımlar ile karşılaşabilecektir. 

 

Velayet kendisine bırakılan ebeveyn her zaman çocuğunun menfaatlerini düşünmek ve bu menfaatlere göre davranmak zorundadır. Ebeveyn çocuğun geleceğini ve eğitim hayatını tehlikeye düşürecek davranışlardan kaçınmalı, çocuğun psikolojisini bozacak davranışlardan kaçınmalı ve velayet kendisine bırakılmayan  eş ile ilişki kurmasına engel olmamalıdır. Aksi halde velayet hakkının kötüye kullanıldığı iddiası gündeme gelebilecektir. Velayet kendisine bırakılmamış olan ebeveyn değişen durumlara göre velayetin kendisine verilmesi için her zaman dava açma hakkına sahiptir. Velayet kendisine bırakılmış olan eşin yeniden evlenmesi, velayetin değiştirilmesi için sebep teşkil etmemekte olup velayet kendisine bırakılan eşin yeniden evlenmesi ile müşterek çocuğun yaşayış tarzının olumsuz olarak değiştiğini, menfaatlerinin zarara uğradığını iddia eden ebeveyn, velayetin değiştirilmesi için elbette ki velayet davası açma hakkına sahiptir.