Batman'ın köyünden dünya listesine giden yol

Beşirli'de bir memur ailesinin ikinci çocuğu olarak dünyaya gelen ve ilk, orta ve liseyi ilçesindeki okulda tamamlayan Yusuf Baran'ın çocukluğundan bu yana kafasına koyduğu üniversite okuma hedefi, hayatına da yön verdi.

İlçede dersane ve öğretmen olmaması nedeniyle her hafta Siirt-Batman yolundaki arabaları durdurarak Batman'a giden Baran, 1994 yılında Beşirli'nin üniversiteyi kazanan tek öğrencisi olarak Dicle Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği bölümüne girdi. Üniversite eğitiminin ardından merkezi sınavda derece yaparak kazandığı ODTÜ'de Biyoloji bölümünde yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan Baran, NATO bursu kazanarak gittiği Medical University of South Carolina, Holling Kanser Merkezi'nde araştırmalara katıldı.

2007 yılından bu yana İYTE'de görev yapan Baran, kanser genetiği alanında araştırma projelerini yürütüyor. Özellikle lösemi tedavisinde hastaların ilaçlara direnç gösterme nedenlerini ortaya koymak üzere moleküler ve genetik çalışmalar yürüten Baran, geçmişte farklı üniversitelerden bilim insanlarıyla birlikte yürüttüğü araştırma ile mezenkimal kök hücrelerin bronşiyal astım hastalığının tedavisi ve kemik uzatma gibi operasyonlarda etkili olabileceğini hayvan deneyleri üzerinde ispatlamıştı.

Halen İYTE'de oluşturduğu Kanser Genetiği Araştırma Laboratuvarı ve direktörü olduğu Biyomühendislik ve Biyoteknoloji Uygulama Araştırma Merkezi'nde çalışmalarını sürdüren Baran'ın yetiştirdiği 8 öğrencisi, yurt dışı burslarıyla ABD ve AB'nin önde gelen üniversite ve araştırma kurumlarında doktora yapıyor.

2007 ODTÜ Yılın Tezi Ödülü, 2010 Türkiye Bilimler Akademisi Yılın Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülü, 2012 Moleküler Kanser Araştırma Derneği Yılın Kanser Araştırmacısı Ödülü gibi 50'ye yakın ödüle sahip olan Baran, 2013 yılında Dünya Bilimler Akademisi'nin genç bir yapılanması olan Küresel Genç Akademi üyeliğine seçildi.

"Dünyanın geleceğini bilimle değiştirme potansiyeli"

Dünya Ekonomik Forumu'nun ödülüyle ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Yusuf Baran, TÜBA'nın gösterdiği adaylığı değerlendiren jürinin, "akademik başarı, topluma hizmet ve dünyanın geleceğini bilimle değiştirme potansiyeli" kriterlerine göre kendisini 2013 yılında 40 yaş altı 40 bilim insanı arasına aldığını ifade etti.

2013 Genç Bilim İnsanı Ödülü sahibi 40 bilim insanının, 11-13 Eylül 2013 tarihlerinde Çin'de düzenlenecek Dünya Ekonomik Forumu'nda yapılacak Küresel Genç Liderler ve Yeni Şampiyonlar Yıllık toplantısına katılacağını aktaran Baran, geçmişte genç politikacı olarak AB Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış ve genç işadamı olarak bazı grupların üst düzey yöneticilerinin katıldığı toplantıda bu yıl Türkiye'nin bir bilim insanıyla temsil edileceğini ifade etti.

Rol model ihtiyacı

Türkiye'nin eğitim altyapısı en zayıf bölgelerinden birinde doğup büyüdüğünü, geldiği noktaya baktığında başarısında en önemli etkenin mazeret aramamaktan geçtiğini ifade eden Baran, şöyle konuştu:

"Hayatım boyunca hiçbir zaman mazeret üretmedim. Mazeretin ikinci adımının başarısızlık olduğuna inanıyorum. Hangi şartlarda olursa olsun elinizdeki imkanlarla en iyisini yapmaya çalıştığınız zaman çok daha iyisini elde edebileceğinizi gördüm. Mezun olduğum dönem ilçenin lisesinden üniversiteyi kazanan tek kişiydim. Eğer o dönemde eğitimin yetersizliği, öğretmenin, dersanenin yokluğu gibi mazeretler öne sürseydim, kimse bana 'sen neden üniversite okumadın' deme hakkına sahip olmazdı. Dicle Üniversitesi'nden mezun oldum. Oturdum yine ders çalıştım ve ODTÜ'ye girdim. Elimdekini en iyi şekilde kullandım.

Hedefe güdümlü füze gibi olmak gerekiyor. Karşınıza bir dağ çıkıyorsa etrafından dolan, duvar çıkıyorsa aş geç, ama hiçbir engelde oturma. Hayatta başarı ve bilimsel çalışma uzun soluklu bir iş. Önemli noktalardan biri de sabır. Sabretmek demek istediğiniz bir şey olmadığı zaman oturup beklemek değildir. Tekrar tekrar denemek demektir. Hz. Mevlana'nın dediği gibi (Kuru duayı bırak, ağaç isteyen tohum eker)."

Beşiri ilçesinin sonraki yıllarda eğitim altyapısında daha iyi bir noktaya geldiğini, gençlerin üniversite eğitimi konusunda daha ısrarcı olduğunu ifade eden Baran, gençlerin önüne rol modellerin konması gerektiğini, çalışmalarını belli bir seviyede sürdüren insanların da kendisinden sonraki kuşaklara rol model olma hedefiyle çalışması gerektiğini anlattı.

Türkiye'nin son dönemde bilimsel ve teknolojik anlamda küresel bir güç olma yolunda ilerlediğini, bu anlamda sağlanan imkanların da eskiye göre daha iyi durumda olduğuna dikkat çeken Baran, "Ülkemin bilim ve teknoloji alanında, bölgesinde ve dünyada lider, yol gösteren, lokomotif bir güç olmasını istiyorum. Bilim ve teknoloji politikalarının bu hedefe yönelik olarak geliştirilmesi öncelikli hedeflerim arasında" diye konuştu.