Trump'ın başındaki Demokles kılıcı: Azil süreci

ABD Başkanı Donald Trump'ın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile telefon görüşmesinde başkanlık yarışındaki olası rakibi Demokrat Partili Joe Biden hakkında araştırma istemesi ABD'de bir kez daha azil sürecini gündeme getirdi. Ancak Trump'ın başkanlığı boyunca Demokratların sık sık gündeme getirdiği azil süreci, yani ABD Başkanının görevden alınması uzun bir yol.

Cumhuriyetçi Parti'den aday olup 2016'nın kasım ayında başkan seçilen Donald Trump, ABD kamuoyunda en fazla azil tartışmasına konu olan Amerikan başkanlarından biri oldu. Trump hakkındaki ilk azil talepleri, 2017'nin ocak ayında başlayan başkanlığının ilk aylarında gündeme geldi.

Aralık 2017'de Demokrat Partililer, ABD başkanının yabancı ülkelerden ödeme almasını yasaklayan anayasa maddesini ihlal ettiği, 2016 başkanlık seçiminde Rusya ile gizli anlaşma içinde olduğu, gizli anlaşmanın soruşturulmasını engellediği ve neonazizm ile nefret suçlarıyla bağlantılı olduğu iddiasıyla azil sürecini başlatma girişiminde bulundu.

ABD Kongresi'nin iki kanadı olan Temsilciler Meclisi ve Senato'da o dönemde Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olması nedeniyle Demokratlar, Temsilciler Meclisi'ndeki oylamada başarılı olamadı.

Trump'ın adaleti engellediği, başka ülkelerin yönetimleriyle ilişkileri gibi suçlamalarla sonraki yıllarda da azil tartışmaları devam etti.

Trump'ın eski avukatı Michael Cohen'in geçen yıl mahkemede ABD Başkanı aleyhine ifade vermesiyle azil tartışmaları alevlendi. Başkan'ın geçmişte ilişki yaşadığı iki kadına seçim döneminde "sus payı" olarak ödeme yaptığı ve bu parayı seçim kampanyasında toplanan bağışlardan verdiği iddiası, Trump'ın seçim kampanyası kurallarını ihlal ettiği ve dolayısıyla yargılanabileceği tezini gündeme taşıdı. Ancak yasal azil süreci yine ilerlemedi.

SON OLAY ZELENSKİY GÖRÜŞMESİ

Son olarak Trump'ın Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ile 25 Temmuz'da yaptığı telefon görüşmesinde, Zelenskiy'den, Demokrat Parti'nin başkan adayı olması ihtimali bulunan Biden'in oğlunu soruşturmalarını istediği öne sürüldü.

ABD basını, Trump'ın Ukrayna liderine sadece Biden ve ailesini soruştururlarsa yardım edeceğini şart koştuğunu iddia etti. Trump ise Ukrayna'ya 400 milyon dolarlık yardımın telefon görüşmesinden önce askıya alındığını söyledi ve telefon görüşmesinin dökümlerini yayımlattı.

Temsilciler Meclisi'nin Demokrat Partili Başkanı Nancy Pelosi, telefon görüşmesinde Trump'ın, ABD'nin ulusal güvenliğine zarar verdiğini belirterek, ABD Başkanı hakkında resmi azil soruşturması sürecine başladıklarını 24 Eylül'de duyurdu.

AZİL SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

ABD Anayasası, başkanın yargılanması ve suçlu bulunursa görevden alınmasına izin veriyor. Ancak bugüne kadar ülke tarihinde hiçbir başkan bu şekilde görevinden alınmadı.

Anayasaya göre, "vatana ihanet, rüşvet ve diğer büyük suç ile kusurlu davranışları sergileyen" başkan yargılanabiliyor. Bu süreç için ilk adımda en az bir Temsilciler Meclisi üyesi Adalet Komitesine başvuru yapıyor. Başvuru komitede kabul edilirse komisyonda hazırlanan taslak Temsilciler Meclisi'nde oylamaya sunuluyor.

Dava taslağının, Temsilciler Meclisi üyelerinin çoğunluğunun oyunu alması gerekiyor. Burada salt çoğunluğun kabul oyu vermesi durumunda süreç Senato'ya geçiyor.

Bu süreçte Senato üyeleri jüri görevini, Yüksek Mahkeme Başkanı yargı sürecinin başkanlığını, Temsilciler Meclisindeki bir grup milletvekili de savcılık görevini yerine getiriyor. Yargılanan başkanın ise savunma avukatı bulunuyor.

Yargılama sürecinin sonucunda Senato'da oylama yapılıyor. Bu oylamada 100 sandalyeli Senato'nun üçte ikisinin (en az 67 üyenin) yargılanan ABD başkanını suçlu bulması durumunda başkan görevinden azlediliyor. Azille birlikte başkanın yerine başkan yardımcısı görevi devralıyor.

AZİL SÜRECİNE GİDEN İLK BAŞKAN ANDREW JOHNSON

ABD tarihinde görevinden uzaklaştırarak yargılanması gündeme gelen ilk devlet başkanı 1865-1869 tarihlerinde bu görevi yürüten Andrew Johnson oldu.

Demokrat Partili Johnson, Amerika iç savaşının ardından Cumhuriyetçi Savaş Bakanı Edwin Shanton'ı görevden aldı. Temsilciler Meclisi ise Johnson'ın bu davranışını "federal yasaların ihlali" olarak niteledi ve olayı Senato'ya taşıdı.

Johnson'ın görevinden uzaklaştırılması için o dönem 36 senatörün devlet başkanının suçlu olduğuna dair oy vermesi gerekiyordu, ancak bu sayı 35'te kaldı ve Johnson görevine devam etti.

CLİNTON AZİL SÜRECİNDE İKİNCİ BAŞKAN

1998'de Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile ilişkisi ortaya çıkan ABD Başkanı Bill Clinton, başkanlık yeminine rağmen yalan söylediği ve adaleti engellediği suçlamasıyla azil sürecine maruz kaldı.

O dönem Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi, Clinton için azil sürecini başlattı. Ancak Senato'da azil için gereken üçte iki çoğunluk sağlanamadığı için Clinton görevine devam etti.

AZİL SÜRECİNDE İSTİFA ETTİ

Ülke tarihindeki bir başka azil olayı ise 1970'lerde gündeme gelmişti. Watergate skandalının ortaya çıkmasıyla dönemin Cumhuriyetçi Başkanı Richard Nixon hakkında "Demokratları sabote ettiği, yargıyı yanılttığı, delil kararttığı" iddialarıyla yargı süreci başladı.

Nixon, azledilmesi ihtimali artında yargı süreci devam ederken istifa etti.