İran'da sular durulmuyor! Ruhani istifa mı edecek?

Haber7.com Özel Haber

İran - ABD arasında yaşanan gerginliğin ardından İran'ın yaptığı hamleler halk tarafından büyük gösterilerle protesto edildi. Ruhani'nin istifasını isteyen İran halkı rejim yaptıklarının artık hesabını vermeli diyor. İran'da başlayan bu gösterileri konunun uzmanlarına sorduk. 

Analist ve Stratejist Uzmanı Coşkun Başbuğ

İran’ın içerisindeki gerilim epeydir konuşuluyor. Bu protestoların arkasında ABD ve diğer devletler aranıyor ancak orada halkın gerçek anlamda ekonomik olarak sıkışmışlığı var ve halk da tepkisini sokağa inerek verdi. Orada dış mihrak provokasyonundan söz etsek dahi ilk tetikleyen şey doğal sebepler ve Lübnan’da başlayan hareketlerin de etkisi oldu. Bu hareketler Trump’ın açıklamalarıyla farklı bir noktaya evirildi. Trump İran halkına, “Biz sizin tepkinizin arkasındayız, rejim artık değişmeli” gibi söylemlerde bulunmaya başladı. Hatta İran rejimi sallanıyor mu diye konuşmaya başladık. Ancak Süleymani operasyonu İran’da bir anda milliyetçi havanın esmesine neden oldu. İlk yaptığımız değerlendirme, İran’ın bu konuda kârlı çıktığı oldu. Çünkü tansiyon bir anda milliyetçi hava evirildi. Ama şimdi gelinen süreçle, Süleymani olayının bile bu tansiyonu bastırmaya yetmediğini görüyoruz çünkü İran’ın içerisinde, rejimde de çok ciddi sıkıntılar var. İran kapalı bir rejim, belli haberleri ve bilgileri sızdırmayan bir rejim.

"REJİM ÇOK BÜYÜK SIKINTILAR YAŞIYOR"

Her ne kadar sızdırılmasa da Süleymani’nin kendini Hamaney’in yerine hazırladığı ve siyasal olarak inanılmaz güçlendiğine dair alınan bir saha istihbaratı vardı. Bu da rejim içerisinde Zarif’i istifaya kadar götüren bir süreç geliştirdi. Her yerde Süleymani devlet protokolü ile karşılanıyor, devletin gerçek yetkilileri arka planda kalıyordu. Bunlar tabii rahatsızlık yarattı ve rejim de kendi içerisinde çatırdamaya başladı. Yani Hamaney’in istifasının istenmesinin arka planında Hamaney’in şu olayların arkasındaki basiretsizliği de var. ABD ve diğer ülkelerin istihbaratının İran’ın içerisine bu kadar girmesi... Teyit ettirmediğim bir istihbarata göre, Hamaney’in “Beni yanılttınız” diye alt tarafa çok ciddi bir tepkisi olmuş. Yani bunlar rejimin ciddi sıkıntılar yaşadığı ve yavaş yavaş hakimiyetini kaybettiği yönünde yorumlandı. Ben de buna katılıyorum.

"REJİM İSTİHBARAT BASKISIYLA HALKI RAHAT BIRAKMIYOR"

Dolayısıyla, İran kendi siyasetini kontrol edemiyor. Halkta da birikmişlik var. Halk hareketi Süleymani ile bir mola verdi, şimdi tekrar başladı. Elbette bunun arkasında istihbarat örgütleri yer alacaktır, mesela İngiliz büyükelçinin gösteride olması akla zarar, sonrasında görüntü alınması, İran’ın gözaltına alması, bunlar hep skandal, dünya tarihinde neredeyse ilk kez yaşanan hadiseler. Sen bu zemini yaratırsan, onu kurcalayan çok olur. Şu an elbette orada birçok aktör ve ajan girmiş ve bu hareketi büyütme derdinde. Ancak bunun temel tetikleyici olduğunu söylemek zor. Doğal tepki var. O doğal tepkinin sonucu oluşan rejime bir baskı var. Bu nereye gider dersiniz, ben bunun rejimi yıkılmasına veya İran’ın yıkılmasına kadar gideceğine asla ihtimal vermiyorum. İran rejimi o coğrafyanın en büyük özelliğidir. Buna Suriye de dahildi. İnanılmaz bir istihbarat baskısı kurmuş durumda. Yani Devrim Muhafızları Genelkurmay’la yarışır durumda. Bunu bu şekilde bastırır, kanlı veya kansız olur, onu bilemiyorum. Ben bunların rejimi dağılma noktasına getireceğine ihtimal vermem, ama zorlayacaktır.

Emekli Albay Stratejist İbrahim Keleş: 

Süreci kısaca özetleyeyim. İran’da zaten halk ABD’nin yaptırımları nedeniyle sokaktaydı. Ciddi bir ekonomik kriz vardı. ABD’nin Kasım Süleymani’yi öldürmesi İran yönetiminin eline bir fırsat verdi. Yani halkın sokaktaki tepkilerini dindirdiği gibi İran halkını da birbirine yaklaştırdı. Ancak burada İran yönetimi füze fırlattığı gece, birini de yolcu uçağına fırlatmış. Tabii bu ilk başta gizlendi, yönetemediler işin doğrusu. Fakat sonra çuvala sığmayınca yönetim bunun ABD kruz füzesi zannedildiği için füzeyle vurulduğunu açıklamak zorunda kaldı. Tabii halkın dünyadan da haberi var, yani bilgiyi alabiliyor, internet diye bir şey var. Bu açıklama daha sonra halkta ciddi bir tepki doğurdu. Ilk başta insanlar bunun bir ABD işi olduğunu düşündüler fakat sonradan baktılar ki işin rengi öyle değil.

"İRAN ELİNDEKİ KOZU KULLANMAK İSTİYOR"

İran yönetimi ilk başta uçağın düşürülmesi ile ilgili doyurucu bir açıklama yapmadı. Araştırıyoruz, kara kutu gönderilecek filan dendi. Neticede Devrim Muhafızları yetkilileri hatalarını kabul ettiler. Şu bir gerçek ki bir füze ile yolcu uçağının birbirine karıştırılması teknolojik olarak pek mümkün değil. Burada belli ki ya bilinçli ya hata olarak böyle bir şey yapılmış. Gerçi bunun bir benzeri 1988’de İran’da Bender Abbas Havalimanı’nda Dubai’ye giden bir uçak vardı, içerisinde yaklaşık 200 yolcu vardı. Onları da ABD düşürmüştü. Sonra da ABD, “Biz bunu bir savaş uçağı zannettik” dedi. Nihayetinde düşürmüşlerdi. İran yönetiminin yaptığı hatanın bir benzerini ABD de 188’de yapmıştı. Neticede İran bu süreci yönetemedi. Yani halkın zaten ekonomiden dolayı bir tepkisi vardı, ABD’nin Kasım Süleymani’yi öldürmesi sonucu halk bir araya geldi. Bazı sıkıntıları belki görmezden geldiler bir kenara bıraktılar. Ama bu uçağın düşürülmesi ve sürecin iyi yönetilmemesi şimdi tam tersi bir sonuç doğurdu ve bu İran yönetimi için tabii ki negatif bir durum. İran yönetiminin beceriksizliği tabii ki İran’ı köşeye sıkıştırmak isteyenlere müthiş bir koz verdi, şimdi bu kozu tepe tepe kullanacaklar.

"İRAN'DA BAZI İSTİFALAR OLACAK"

Gazeteci Türk-Arap Medya Derneği Başkanı Turan Kışlakçı

İran’ın son dönem politikalarına yönelik son dönemde hem Irak hem de Lübnan’da büyük protestolar vardı. İran’ın uyguladığı politikalara Arap Şia’sının çok büyük tepkisi vardı. İran girdiği yerlerde adaleti sağlayamıyordu hem de bölge halklarıyla karşı karşıya geliyorlardı. Irak’ı ele geçirdiklerinde Saddam gibi olmayacağız dediler ama Saddam’dan daha beter Maliki çıkardılar. İran şimdiye kadarki gösterileri bastırdı. Şu anki prıersstuy uzun sür4ecek. Bu uzun süreli olacak. İran’da siyasi karışıklıklar olacak. Devlet bu gösterileri bastırmak için tavizler verecek. Bazı istifalar da olacak.

"RUHANİ İSTİFA ETSE BİLE BİR ANLAMI YOK"

Dr. Serhan Afacan 

İran’da yaşanan bu tür protestolarda rejimin durumu söz konusu oluyor. Ülkenin bu tarz yönetilmesinden rahatsız olan bir kesim var. Ancak rejimin şöyle bir özelliği var: Kamuoyunu rahatlatacak birtakım aziller ve istifalar olacaktır. Ruhani’nin istifası isteniyor ama Ruhani’nin istifasının herhangi bir önemi yoktur. Önemsiz bir figür anlamında değil ama bu olayları yapanın kendi olmamasından kaynaklı. Bu arada ABD ve İsrail’in İran rejiminin ortadan kalkmasını istemediğini söyleyebilirim. Ama rejim büyük güvenirlilik konusunda yara almıştır. İran kriz ortaya çıktığından beri İran devleti resmen çuvallamıştır. İran rejimi tel tel dökülüyor.