Koronavirüs savaşları ve çatışmaları da durdurdu

Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen koronavirüs, dünyanın dengelerini alt üst etti. Öyle ki uzun yıllardır devam eden, anlaşmalarla bile sonlandırılamayan savaşlar, çatışmalar, koronavirüs sayesinde durdu.

BM'DEN ÇAĞRI

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, pandemiyle mücadeleye yoğunlaşmak için 23 Mart'ta küresel bir ateşkesin en kısa sürede başlaması çağrısı yapmıştı.

Çağrının ardından bazı silahlı gruplar tek taraflı ateşkes ilan etti, silah bıraktı. Bazı yerlerde de çatışmaların azaldığı, yönetimlerin ve bölge halkının koronavirüs salgınıyla mücadeleye odaklandığı görülüyor.

İşte ülke ülke savaşların yaşandığı yerlerdeki son durum.

-SURİYE

Savaş denilince dünyada akla ilk gelen yerlerden biri Suriye. Özellikle çatışmasızlık ve ateşkes anlaşmalarının defalarca rejim güçleri tarafından ihlal edildiği bölgelerde şimdilik bir sessizlik hakim. Özellikle İdlib'de Rusya ve Türkiye arasında 5 Mart'ta imzalanan ateşkes anlaşması yürürlüke olması nedeniyle bölgede zaman zaman ufak çatışmalar yaşansa da çatışma ortamı bulunmuyor.

Rejim güçlerinin kontrolündeki bölgelerde büyük oranda sokağa çıkma yasağı uygulanıyor. Esad rejiminin özellikle söz sahibi olduğu Şam ve çevresinde 24 Mart'ta söz konusu yasağı hayata geçirmişti. 

Bölgedeki sağlık imkanlarının çok kısıtlı olması, virüsün burada yayılması durumunda önünün alınamaması endişesini doğuruyor. Dünya Sağlık Örgütü de bu konuda uyarılarda bulunuyor. 

-LİBYA

Bugüne kadar 19 koronavirüs vakasının bildirildiği, bir kişinin bu sebeple hayatını kaybettiği Libya'da, çatışmalar tüm hızıyla devam ediyor.

Aslında Guterres'in çağrısından birkaç gün önce taraflar, pandemiyle mücadele için karşılıklı ateşkes ilan etmişti. Ancak bu durum 24 saat geçmeden bozuldu ve çatışmalar yeniden hız kazandı.

Nisan 2019'da başkent Trablus'a yönelik operasyon başlatan ve şehre güneyden yaklaşan General Halife Hafter'e bağlı birlikler, ateşkes çağrılarına rağmen saldırgan tutumunu devama ettiriyor.

-YEMEN

30 Mart günü, Yemen'de 2015'ten bu yana savaşan Husiler ve Birleşik Arap Emirlikleri ile Suudi Arabistan'ın desteklediği Yemen ordusu, ateşkes anlaşması yaptı.

2015'ten bu yana çeşitli salgın hastalıklar, açlık ve susuzlukla mücadele eden Yemen'de zaman zaman arabulucular tarafından ateşkes görüşmeleri yapılmış, kısa süren anlaşmalar sağlanmıştı. Ancak bu anlaşmalar her seferinde ihlal edildi ve savaş devam etti.

BM Genel Sekreteri Guterres, 25 Mart günü, 5 yıldır süren savaş boyunca en büyük insani krizlerden birinin görüldüğü Yemen için ayrıca bir ateşkes çağrısı yapmıştı.

Bir gün sonra Husiler ve uluslararası alanda tanınan Mansur Hadi hükümetine bağlı ordu ile Husiler, ateşkes konusunda uzlaştı. İki grup, ellerindeki kaynakları ülkede koronavirüsün yayılmaması için kullanacaklarını duyurdu. 

Suudi Arabistan da Perşembe günü, ülkede Husilere yönelik askeri operasyonlarına son vereceğini ilan etti.

Ancak 29 Mart günü, Suudi Arabistan yönetimi, hava savunma sistemlerinin, Riyad üzerinde Yemen'den atılan balistik füzeleri durdurduğunu açıkladı. Bir gün sonra Suudi Arabistan ordusu, Husilerin kontrolündeki başkent Sana'da Husi üslerini hedef alan bir operasyon düzenledi.

İran destekli Husi güçler de Suudi Arabistan'daki bir sınır kasabasına füze attı.

Ancak BM'nin Yemen temsilcisi Martin Griffiths, iki tarafla da görüşmelerin sürdüğünü, 24 milyon Yemenlinin insani yardıma ihtiyacı varken çatışmanın daha fazla sürmeyeceğinden ve ateşkese geri dönüleceğinden umutlu olduğunu söyledi.

-SUDAN

Sudan'da ateşkesin ilan edildiği ülkelerden biri. Pandemi öncesinde barış görüşmeleri sebebiyle halihazırda ilan edilmiş olan ateşkesin süresi 30 Haziran'a kadar uzatıldı.

Ülkede Nisan 2019'da gerçekleşen darbenin ardından kurulan bağımsız konseyin lideri General Abdülfettah Burhan,16 Ekim'de, ülkede ordunun savaştığı tüm gruplara karşı tek taraflı ateşkes ilan ederek "ülkede barış için yapıcı bir ortam sağlayacaklarını" açıklamıştı.

Sudan'da ülkenin kuzeyinde bir bölgeyi kontrol eden Halkın Özgürleşme Hareketi - Kuzey Grubu da (SPLM-N) 2019 sonundan bu yana süren barış görüşmeleri sebebiyle iki bölgede 1 Nisan'a kadar "çatışmasızlık" ilan etmişti.

SPLM-N lideri Abdülaziz El Hulu, 31 Mart'ta bir açıklama yaparak hem barış görüşmeleri devam ederken bir iyi niyet göstergesi olarak hem de koronavirüs salgınına odaklanabilmek için, çatışmasızlık ilanının artık kendi kontrollerindeki tüm bölgeleri kapsayacağını söyledi. Süresini de 30 Haziran'a kadar uzattı.

-FİLİPİNLER

Guterres'in çağrısının karşılık bulduğu ülkelerden biri de Filipinler. 

Ayrılıkçı Filipinler Komünist Partisi, ateşkes çağrısından bir gün sonra, silahlı kanadı Yeni Halkın Ordusu'na, "pandemiyle mücadele kapsamında operasyonlarını durdurma çağrısı" yaptı. Ateşkes, 15 Nisan'a kadar geçerli olacak.

Bundan birkaç gün önce Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte de ülkedeki tüm örgütlere karşı tek taraflı ateşkes ilan etmişti.

Yeni Halkın Ordusu'na karşı 50 yıldan uzun zamandır süren savaşta 43 binden fazla insanın hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Ülkenin kuzeyinde, yaklaşık 50 milyon insanın yaşadığı bölgede aktif olan örgüt, uzun zamandır askıya alınmış olan barış görüşmelerinin de bu sayede yeniden başlayabileceğinin mesajını verdi.

-KOLOMBİYA

Güney Amerika ülkesi Kolombiya'da da BM Genel Sekreteri Guterres'in açıklaması sonrasında ateşkes kararı aldı. 31 Mart'ta bir açıklama yapan sol görüşlü Ulusal Özgürlük Ordusu (ELN) 1 Nisan'dan başlayarak bir ay süreyle tek taraflı ateşkes ilan etti.

Silahlı örgüt, Koronavirüs salgını sırasında attıkları bu adımın "insani bir iyi niyet göstergesi" olduğunu söyledi.

Ateşkes ilan edildiğinde ülkede 700'den fazla kişide koronavirüs tespit edilmiş ve 10 kişi hayatını kaybetmişti. 7 Nisan itibarıyla bu sayı bin 579'a çıktı. Can kaybı ise 46'ya yükseldi.

ELN, daha önce durdurulan hükümetle barış görüşmelerine de yeniden başlayabileceklerinin mesajını verdi:

"Koronavirüs yıkımının acısını yaşayan Kolombiya halkına insani bir iyi niyet göstergesi olarak 1-30 Nisan arasında bir aylık tek taraflı ateşkes ilan ediyoruz. Başkan Ivan Duque hükümetinin temsilcileriyle ateşkesin süresinin uzatılmasını konuşmayı talep ediyoruz."

-MYANMAR

Yıllardır müslümanlara zulmün yaşandığı  Myanmar'da da ateşkes başlatıldı. Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 18 Büyükelçilik 1 Nisan tarihinde bir araya gelerek, hem ülkenin ordusuna hem de silahlı gruplara, koronavirüsle mücadeleye odaklanma ve çatışmalara son verme çağrısı yaptı.

Aynı gün ülkenin kuzeydoğusunda aktif olan farklı silahlı grupların bir araya gelerek oluşturduğu "Kardeşlik Birliği", bir açıklama yaparak 30 Nisan'a kadar ateşkes ilan ettiğini duyurdu.

-KAMERUN

Kamerun maalesef çatışmaların devam ettiği ülkelerden birisi. Guterres'in çağrısının ardından Kamerun'un batısında hükümet güçlerine karşı 3 yıldır savaşan Ambazonia Konseyi'ne bağlı birlikler, 27 Mart'ta bir açıklama yaparak ateşkes çağrısına olumlu yanıt vermeyeceklerini duyurdu

Ancak bu açıklamadan hemen sonra, grubun ülke dışındaki yetkilileri, koronavirüsten etkilenen kişilerin sağlık hizmetlerine ulaşabilmesi ve virüsün yayılmasının engellenmesi için insani koridorlar açılabileceğini ilan etti.

Bu açıklamalar kısa bir süre için ateşkes ümidi doğursa da, 31 Mart'ta hükümete bağlı birlikler, kuzeybatı bölgesinde Ambazonia Konseyi'nden olduğunu belirttiği iki kişiyi vurarak öldürdü. Bu olay, ateşkes veya insani koridor açılması gibi ihtimallerin tamamen rafa kaldırılmasına yol açtı.

-IRAK

Irak'ta ateşkes edilebilecek, doğrudan iki grup arasında devam eden bir çatışma yok. Ancak İran'ın desteklediği milisler ve ABD ordusu arasında doğrudan çatışma şeklini almasa da süren gerilim, koronavirüs salgınına rağmen sürüyor.

İran'ın desteğiyle ABD üslerine yapılan saldırılar sonucu senenin başında bazı üsler boşaltılmış; Pentagon, ülkedeki Amerikan askerlerinin sayısının azaltıldığını açıklamıştı. Ancak Mart ayı boyunca Irak'ta konuşlandırılan Amerikan askerlerinin sayısı yeniden arttı. İran destekli milislerin bu askerlerin görevlendirildiği üslere yönelik füze saldırıları yapması ihtimali olduğunu belirten Washington, Patriot füzelerini aktif hale getireceğini duyurdu.

-AFGANİSTAN

Afganistan'da bir süredir Taliban'la ABD arasında süren görüşmeler sebebiyle, çatışmaların ve saldırıların yoğunluğu azalmıştı.

Taliban, ateşkes anlaşması imzalanmadığı sürece yapacakları hiçbir saldırının görüşmeleri zedelemeyeceğini, ancak iyi niyet göstergesi olarak Amerikan ve Afgan askerlerine yönelik saldırılarını azalttıklarını açıkladı.

-SOMALİ

Somali'de on yıllardır ordu birliklerine ve sivil halka karşı savaşan El Kaide bağlantılı EşŞebab örgütü, 28 Mart'ta Guterres'in çağrısına uymayacağını ve savaşmayı sürdüreceğini açıkladı.

BM Genel Sekreteri'nin bölgesel düzeyde yanıt bulan çağrısı için henüz uluslararası toplum ortak bir adım atmadı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ya da Genel Kurulu, küresel bir ateşkes ilanı için henüz bir girişimde bulunmadı.

ATEŞKES İLAN EDİLDİĞİ HALDE ÇATIŞMALAR SÜRÜYOR

Guterres, 3 Nisan'da bir açıklama daha yaparak Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kolombiya, Libya, Myanmar, Filipinler, Sudan, Güney Sudan, Ukrayna ve Yemen'de ateşkes çağrısının olumlu karşılık bulduğunu duyurdu.

Ancak bu ülkelerden bazılarında taraflar, çağrıya olumlu yanıt vermiş gibi dursa da, sahada çatışmalar sürdü.