ABD vazgeçemiyor: F-35'te Türkiye zorunluluğu!

• ABD Türkiye'yi CAATSA yaptırımları kapsamında F-35'in ortak üreticisi olmaktan çıkardı, S-400'ler nedeniyle partnerliğini askıya aldı.
• Projenin sürdürülebilirliği açısından Türk şirketlerine alternatif arayan ABD, bulduğu firmalardan istediği verimi elde edemedi.
• Türkiye'nin ürettiği parçaları başka firmalara ürettirmek isteyen ABD, hız ve kalite noktasında istediği verimi elde edemedi. 
• ABD'de yaşanan bu durum, Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’nin (GAO) hazırladığı rapora yansıdı.

ABD'de, performansı tartışma konusu olan F-35'in üretiminde de ciddi problemler yaşanıyor. CAATSA yaptırımları kapsamında projeden çıkartılan ve partnerliği askıya alınan Türkiye'ye alternatifler aranamaya devam ediliyor.

ABD, üretimin sekteye uğramaması adına Türk şirketlerine alternatif firmalar ile üretimi sürdürmeye çalışırken, yapılan üretimin hız, performans ve kalite konularında Türkiye'yi mumla aradığı ortaya çıktı.

RESMİ RAPORLARA YANSIDI

ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) F-35'lerin üretimine ilişkin rapor hazırladı. ABD Kongre’sine sunulan F-35 tedarik raporunda Aralık ayı itibarıyla F-35 programında Türk şirketlerinin tedarik ettiği 1.005 parça için alternatif tedarikçilerin tespit edildiği belirtilirken, bu parçaların bir kısmının alternatif firmalardan alımına başlandığı ifade edildi. Ancak bu alımlarda projenin performans ve kalitesi anlamında ciddi sorunlar ile karşılaşıldığı ortaya çıktı.

Söz konusu raporda muadil firmalardan üretilen bazı parçaların, istenilen oranda üretilemediği de kaydedildi.

MALİYETLERİ YÜKSELTİYOR

Program yetkilileri, alternatif tedarikçiler sağlamanın 108 milyon $’a mal olacağını tahmin ettiklerini belirtirken maliyetlerin alternatif tedarikçilerle “henüz müzakere edilmediğini” ve bu nedenle “üretilen parçalar için maliyet etkisinin ne olacağını henüz bilinmediğini” not etti.

HIZ VE KALİTEDE TÜRKİYE'DEN VAZGEÇEMİYORLAR

ABD’nin Türk yükleniciler yerine bulduğu alternatif şirketlerin, uzun bir süre boyunca hem maliyet hem de zamanında teslimat açısından Türk şirketlerinin performansını yakalayamayacağı tahmin ediliyor.  Özellikle halen yaşanan anlaşmazlığa karşılık Türkiye'nin parça üretimine devam etmesi ve ABD'nin de satın alması, bu noktada Türkiye'den vazgeçemediği anlamına geliyor.

Bazı Türk şirketleri, F-35’in birtakım parçaları için tek tedarikçi durumunda bulunuyor.

TÜRKİYE BİN 5 PARÇA ÜRETİYOR

Türk şirketlerinin 2022 yılına kadar F-35 jetleri için 139 bileşenin üretimine devam edeceği ancak üretimin kademe kademe azaltılacağı ifade edilirken, mevcut raporda alternatif arayışlarının sürdüğü bilgisine yer verdi.

GAO raporunda ise F-35 programının Türk tedarikçilerinden 2022 yılına kadar devam edecek olan Lot-14 (14. Düşük Yoğunluklu Üretim Paketi) kapsamında parça alımına devam edilebileceği ifade edildi.

Pentagon verilerine göre; Türk tedarikçiler, F-35’in yaklaşık 24.000 adet gövde parçasından 817’sini ve yaklaşık 3.000 motor parçasından 188’ini üretiyor. Bu da toplamda 1.005 parçaya tekabül ediyor.