ABD'den Bakü’ye Gazze telefonu! Azerbaycan asker mi gönderecek?

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, "Gazze'de uzun süredir yaşanan süreç ciddi bir endişe kaynağı. Bu düzlemde ABD tarafından ilan edilen barış planını olumlu karşıladık. Bazı sorularımıza henüz cevap verilmediği için şu anda Gazze'ye bir Azerbaycan askeri birliği gönderilmesi konusunda karar yok" dedi.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, resmi temaslarda bulunmak üzere Bakü'ye gelen İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile görüştü. İki bakan, ikili ve heyetler arası gerçekleştirdiği görüşmede, ülkeler arasındaki ilişkiler, küresel ve bölgesel konular hakkında görüş alışverişinde bulundu. İkili, görüşme sonrasında ortak basın toplantısı düzenledi.

İran ve Azerbaycan arasında olan ilişkilerin derin tarihi, kültürel ve dini köklere dayandığını belirten Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, "Azerbaycan her zaman, İran ile ilişkilerinin dostluk, iş birliği, iyi komşuluk ve kardeşlik düzleminde gelişmesine önem vermektedir ve bu yönde adımlar atmaktadır. 2025 yılının Azerbaycan-İran ilişkileri açısından çok önemli bir yıl olduğunu düşünüyoruz. İran Cumhurbaşkanı Sayın Mesud Pezeşkiyan 2025 yılında hem resmi hem çalışma ziyareti ile ülkemize gelmiştir ve iki ülke cumhurbaşkanları arasında çok samimi dostluk ilişkileri mevcuttur. Bu görüşmeler sonucunda ciddi anlaşmalara varılmıştır. Bugün de görüşmelerimiz sırasında elde edilmiş anlaşmaların, uygulanmakta olan projelerin önemi hakkında geniş fikir alışverişi yapma imkanımız oldu. Genel olarak, bugün müzakere açısından iki ülke arasında olan siyasi, ekonomik, yatırım, enerji güvenliği, ulaşım iletişim konuları, insani alanda olan iş birliği, aynı zamanda bölgesel güvenlik ve küresel konular müzakere konusu olmuştur" dedi.

TİCARET HACMİNİN ARTIRILMASI VURGUSU

İran ve Azerbaycan'ın ekonomik ve ticari ilişkilerine de değinen Bayramov, "Ekonomik alana geldiğimizde, burada ekonomik komisyonların çalışmaları takdir topluyor. Komisyonların toplantısı 2025 yılında da olmuştu. Daha sonra komisyonun eş başkanları tarafından yıl boyunca düzenli temaslar gerçekleştirildi. Birçok proje başarıyla icra edilmektedir. İki ülke arasındaki ticaret hacmine baktığımızda, 2024 yılında yaklaşık 650 milyon ABD doları civarında olmuştur. Bu yılın 10 ayı içerisinde ise yaklaşık 520 milyon ABD doları civarında olmuştur. Bu rakamların iki ülkenin potansiyelini karşılamadığını düşünüyoruz. Dolayısıyla, bugün bu hacmin artırılması yönünde hangi adımların atılabileceği konusunda müzakereler gerçekleştirilmiş ve birçok projenin başarıyla icra edilmesi memnuniyetle kaydedilmiştir. Bunlar arasında 2023 yılında tamamlanmış Astara Nehri üzerindeki yeni otomobil köprüsünün ve sınır geçiş, gümrük geçiş noktasının hizmete girmesi belirtilmiştir" diye konuştu.

Ağbent-Kelale otomobil köprüsünün inşasının başarıyla devam ettiğini belirten Bayramov, "2026 yılının ilk aylarında söz konusu köprünün tamamlanacağını ve mevcut olan Araz Nehri üzerindeki bütün köprülerle kıyaslandığında bu köprünün geçiş kapasitesinin çok yüksek olacağını düşünüyoruz. Bu iki ülke arasında ulaşım, iletişim, lojistik, ticaret ilişkileri bağlamında çok büyük bir katkı olacaktır" ifadelerini kullandı.

"İŞGALDEN KURTARILMIŞ TOPRAKLARDA YENİDEN İNŞA ÇOK BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR"

Ceyhun Bayramov, Araz Nehri üzerindeki ortak projelere de değindiklerini aktararak, "Hudaferin ve Kızkalesi hidro-elektrik ve su-elektrik santrallerinin inşası önem taşımaktadır. İki ülke cumhurbaşkanlarının bu yıl elde ettikleri anlaşmalara uygun olarak Bakü-Tahran-Bakü hattı olmak üzere uçuş sayısının artırılması da memnuniyetle karşılandı. Bakü-Tebriz-Bakü uçuşunun açılması da ayrıca takdir edildi" dedi.

Görüşmeleri sırasında mevkidaşına Ermenistan-Azerbaycan arasındaki ilişkiler ve işgalden kurtarılan bölgedeki son durumlarla ilgili bilgi de verdiğini belirten Bayramov, "İşgalden kurtarılmış topraklarda yeniden inşa ve kalkınma çalışmaları çok büyük önem taşıyor. Bu bağlamda da kısa süre içerisinde o topraklarda yapılan işler, 50 binden fazla insanın oraya dönerek orada yaşaması, çalışması, eğitim alması, yeni şehir ve köylerimizin yeniden inşa edilmesi. Tamamen yıkılmış şehir ve köylerden bahsediyoruz. İşgalden önce mevcut olan 67 camiden 65'i yıkılmıştı, bunların birçoğunun restorasyonu devam ettiriliyor, bazıları zaten restore edildi. Aynı zamanda o bölgedeki ciddi mayın tehdidi var. Söz konusu mayınların 2020'den sonra 400'den fazla kurbanı var, bu insanlardan 70'i hayatını kaybetti, diğerleri ise çok ağır yaralar aldı. Bu yönde o toprakları mayından temizleme faaliyetlerimizi de sürdürüyoruz, ancak bunun büyük olumsuz etkileri maalesef hala mevcut" diye konuştu.

Bölgede yaşanan süreçlerin tartışma konusu olduğunu aktaran Azerbaycan Dışişleri Bakanı, "Burada Orta Doğu'da yaşanan süreçler etrafında faydalı bir fikir alışverişimiz oldu ve bir kez daha üzerinde duruldu ki hem Azerbaycan hem İran geniş coğrafyada barışın, güvenliğin ve istikrarın sağlanmasının, stabil durumun mevcut olmasının, ekonomik ilişkilerin genişlemesinin taraftarıdırlar ve buna katkı vermeye hazırdırlar" ifadelerini kullandı.

"ÖNERİMİZ GEÇERLİ"

Azerbaycan ve Ermenistan'ın 3+3 formatında gerçekleştireceği bir sonraki görüşmenin adresiyle ilgili soruyu cevaplayan Bayramov, "Bu formatın oluşturulması girişimi Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından başlatıldı. Bu formatta Rusya, İran ve Türkiye'de 2024'te olmak üzere üç toplantı düzenlendi. Türkiye'deki toplantının sonunda Azerbaycan tarafı bir sonraki toplantının Azerbaycan'da yapılmasını önerdi. Azerbaycan'daki toplantının ardından bir sonraki toplantıyı Ermenistan'da yapmayı kabul edeceğimizi belirttik. Ne yazık ki o dönemde böyle bir anlaşmaya varılamadı. Ermeni tarafı bu sıralamayı kabul etmedi. Ancak bugün farklı bir ortam olduğuna inanıyoruz. Ermenistan ve Azerbaycan heyetleri halihazırda birbirlerinin topraklarında toplantılara katılıyor. Bu ve diğer faktörleri göz önünde bulundurarak, şu anda Ermenistan'ın Azerbaycan'ın 2024'te dile getirdiği öneriyi reddetmek için bir nedeni olmadığına inanıyoruz. En azından biz böyle bir mantık görmüyoruz. Önerimiz geçerli" şeklinde konuştu.

"ŞU ANDA GAZZE'YE BİR AZERBAYCAN ASKERİ BİRLİĞİ GÖNDERİLMESİ KONUSUNDA BİR KARAR YOK"

Azerbaycan'ın Gazze'ye askeri birlik göndermesi ile ilgili olan soruyu da cevaplayan Bayramov, "Gazze'de uzun süredir yaşanan süreçler ve genel olarak daha geniş coğrafyada yaşananlar ciddi bir endişe kaynağı. Bu düzlemde ABD tarafından ilan edilen barış planını olumlu karşıladık. Daha sonra Birleşmiş Milletler'in (BM) Güvenlik Konseyi kararları oldu ve biz desteğimizi verdik. Azerbaycan, Gazze'de bir barışı koruma misyonuna katılmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'nden davet aldı. Bu daveti alan ilk ülkelerden biriydik. Bunu, Azerbaycan'ın bölgedeki tüm ülkelerle iyi ilişkilere sahip nadir ülkelerden biri olmasıyla gerekçelendiriyorlar. İlgimizi çeken ve bizi ilgilendiren birçok konuda sorularımızı gönderdik. Aldığımız cevapların eksiksiz olması gerekiyor. Bazı sorularımıza henüz cevap verilmediği için şu anda Gazze'ye bir Azerbaycan askeri birliği gönderilmesi konusunda bir karar yok" dedi.

"3+3 FORMATI, BÖLGEDE BARIŞ VE İSTİKRARIN GÜÇLENDİRİLMESİNDE ÖNEMLİ BİR ROL OYNUYOR"

Azerbaycan ve İran arasındaki iş birliğinin gelecekte de devam edeceğini belirten İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise, "Bugün Azerbaycanlı meslektaşımla Güney Kafkasya bölgesi, 3+3 formatı hakkında görüşmeler yaptık. 3+3 formatı, bölgede barış ve istikrarın güçlendirilmesinde önemli bir rol oynuyor. Ayrıca İran'ın Azerbaycan ile ilişkilerini en üst düzeyde sürdürmek istiyor. Azerbaycan tarafında da bunu görüyoruz. Bu ilişkilerin daha da gelişeceğinden eminim. Hiçbir tarafın bu ilişkilere zarar vermesine asla izin vermemeliyiz" ifadelerini kullandı.