İzmir'i yazan şaire Nobel Edebiyat ödülü

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin bugün İsveç Akademi Salonu'nda Peter Englund tarafından yapılan açıklamada, 2011 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'nün İsveçli yazar Tomas Tranströmer'e verildiğini bildirdi. Englund, ''Şair Tranströmer'ün anlatımları bize gerçeğe yeni erişimler sağlar'' diyerek, şairin dünyanın en büyük şairlerinden biri olduğunu kaydetti.

Nobel Komitesi, 80 yaşındaki şairin "yoğun ve şeffaf imgeleri aracılığıyla gerçekliğe yepyeni bir yol açtığı için" ödüle layık görüldüğünü açıkladı.

İnsan aklının gizemleriyle ilgili sürrealist eserleri, Tranströmer'e II. Dünya Savaşı'ndan bu yana dünyanın en önemli İskandinav şairlerinden biri olarak uluslararası ün kazandırdı.

Tranströmer, son yıllarda sürekli Nobel Edebiyat Ödülü'nün favorileri arasında gösteriliyordu. Öyle ki gazeteciler, edebiyat ödülünün açıklanacağı günler Tranströmer'in evinin önünde bekliyorlardı.

Şiirleri 50'den fazla yabancı dile çevrilmiş olan İsveçli şair Tomas Tranströmer, çok sayıda yerli ve uluslararası ödül kazandı. Bunlar arasında İtalya'nın klasik şiir ödülü "Premio Nonino" ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin "Büyükayı Ödülü" bulunuyor.

Tranströmer 15 Nisan 1931'de Stockholm'de doğdu. İlköğrenimini Södra Latin School'da yaptı. Stockholm Üniversitesi Edebiyat Bölümü'nde psikoloji ve şiir üzerine öğrenim gördü, 1956'da psikolog olarak mezun oldu. Stockholm Üniversitesi Psikoteknik Enstitüsü'nde ve 1960-65 yılları arasında Roxtuna'da tutuklu gençlere psikolojik danışman olarak görev yaptı. 1960'lı yılların sonuna doğru kendini tümüyle yazmaya ve serbest psikolog, psikolojik danışman olarak çalışmaya başladı. Stockholm yakınlarında Vasteras'ta yaşamaktadır. Balkan ülkeleri, Türkiye, İspanya, Afrika ülkeleri ve A.B.D.'ni gezdi.

Türkçede Tomas Tranströmer
Tranströmer'in Türkçede 'Hüzün Gondolu' ve 'İzmir Saat Üç' kitapları bulunuyor.

YAPITLARI
17 dikter (17 Şiir,1954)
Hemligheter på vägen (Yoldaki Sırlar, 1958)
Den halvfärdiga himlen (Yarı Hazır Gökyüzü, 1962)
Klanger och spår (Tınılar ve İzler, 1966)
Mörkerseende (Karanlıkta Görme/Gece Görüşü,1970)
Stigar (Patikalar, 1973)
Östersjöar (Doğudenizleri,1974)
Sanningsbarriären (Gerçeğin Barikatı, 1978)
Dikter 1954-1978 (Şiirler 1954-1978; 1979)
Det vilda torget (Vahşi Meydan, 1983)
För levande och döda (Yaşamış Olanlar ve Ölüler İçin,1989)
Sorgegondolen (Hüzün Gondolu,1996)
Dikter 1954-1989 (Şiirler 1954-1989;1997)

TÜRKÇEDE TOMAS TRANSTRÖMER
Hüzün Gondolu, Tomas Tranströmer, Çeviri: Gürkan Uçkan, Telos Yayıncılık, İstanbul, 1998
İzmir Saat Üç, Tomas Tranströmer, Çeviri: Gürkan Uçkan, Nokta Yayınları, İstanbul, 2004

ÖDÜLLERİ
1958 The Aftonbladets Edebiyat Ödülü
1966 Bellman Ödülü
1971 Uluslararası Şiir Forumu İsveç Ödülü
1975 The Oevralids Ödülü
1979 Stiftung De Nios Ödülü
1981 Almanya Petrarka Ödülü
1990 Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü
1990 Stockholm Üniversitesi Onursal Doktora
1991 İsveç Akademisi Nordik Ödülü
1992 Horst Bieneck Ödülü
1996 Ağustos Ödülü
2002 Rotterdam Uluslararası Şiir Festivali
2004 Uluslararası Nonino Ödülü

İZMİR SAAT ÜÇ
Hemen hemen bomboş sokakta az ileride
iki dilenci, birisi tek bacaklı
ötekinin sırtında taşınıyor

durdular - geceyarısı far ışığında
donup kalan bir hayvan gibi -
sonra yürümeye devam ettiler
ve okul bahçesindeki çocuklar gibi çabucak
geçtiler caddeyi öğlen sıcağında
sayısız saatler tıkırdarken uzayda.

Mavi parıldayarak kaydı geçti dubaların önünden,
Kara süründü ve büzüldü, taştan dışarı bakarak,
beyaz bir fırtına olup esti gözlere.
Nalların altında ezilince saat üç
ve karanlık ışık duvarını çalınca
uzandı şehir denizin kapısının ayaklarına
ve parıldayarak akbabanın keskin gözlerinde.

ntvmsnbc