'100 Temel Eser' tartışması trajikomik

Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) ilköğretim öğrencileri için tavsiye ettiği '100 Temel Eser' üzerinde son iki haftadan bu yana yürütülen tartışmalarda dil bilimcileri sessizliğini bozdu.

İngiltere'nin Leeds Üniversitesi'nde Linguistics (Dil Bilimi) alanında Yüksek Lisansını tamamlayan Dil bilimci Yusuf Buz, tartışma konusu olan deyimler sözlüğünde geçen argo ya da müstehcen ifadelerle ilgili fırtına kopartılmasını yersiz buldu. Hollywood filmlerinin Türkçe çevrilerinde çok sayıda müstehcen deyim ve ifadelerin bulunduğunu anlatan Buz şöyle konuştu:

'Bu filmlerin CD'leri aileler tarafından bir kitaptan daha ucuza ve rahatlıkla alınıp izletiliyor. Şimdi bu bir tartışma konusu olmazken '100 Temel Eser'de geçen 10-15 argo kelime ve 4- 5 tane de dini terminoloji olduğu belirtilen Allah rızası için, Hayırlı sabahlar gibi ifadeler tartışma konusu oluyor. Bu ifadelerin ilköğretim öğrencisinde dini bir eğilime sebebiyet verecek olmasını düşünmek trajikomik bir durumdur. Ayrıca bu gibi ifadelerin sözlükte bulunmasında sakınca varsa en başta TDK'nın sözlüğünden çıkartılmalıdır. Ancak bu kararı da verecek olan yayın organları değil dil bilimcilerdir.

Belirli yaş gruplarına göre hazırlanan sözlüklerde argo ya da müstehcen kelimelerin ne dereceye kadar kullanılabileceğini dil bilimciler, yapacakları araştırmaların neticesinde belirlemelidirler. Örneğin, İngilizce hikaye kitapları çocukların dil edinim seviyelerine göre hazırlanırken dil bilimsel araştırmalar çerçevesinde şekillenmekte. Oysa Türkiye'de yayın evlerine ışık tutacak akademik çalışmaların yetersiz olması bu gibi tartışmaları hiçbir zaman sona erdirmeyecektir.' dedi.

Dil ideolojileri tartışmalarının yalnızca Türkiye'de olmadığını ileri süren, en çok satan İngilizce dil bilgisi kitaplarından birinin yazarı da olan Buz, bu tartışmaların Türkiye'de dil bilimi araştırmalarının yetersiz olmasından kaynaklandığını söyledi. Buz, 'Türkiye'de yayın evlerine ışık tutacak akademik çalışmaların yetersiz olması bu gibi tartışmaları hiçbir zaman sona erdirmeyecektir.' ifadelerini kulandı.

Ünlü dil bilimci Jan Blommaert'in Language Ideological Debates isimli kitabında dilin ideolojik açıdan kullanılabileceğine dair yazılar bulunduğunu hatırlatan Buz, bu tartışmaların yüz yıllardır yapıldığını, hatta bu tartışmalar neticesinde Fransa, Almanya, Çekoslovakya, İsrail ve Türkiye gibi ülkelerde de dil devriminin yaşandığını aktardı.

Buz, dil ideolojisi tartışmalarının, modernite, ulusçuluk yada sosyopolitik konular etrafında yoğunlaşmakta olduğunu ve 20. yüz yılda hem dil hem de diğer alanlarda devrimler yaşayan Türkiye'de bu konunun tartışılmasının çok doğal olduğunu vurguladı.