Başsavcılık, YGS için takipsizlik verdi

Ankara Cumhuriyet Başsavcıvekili Şadan Sakınan, iddialar üzerine yürütülen soruşturmayı tamamladı. Sakınan, soruşturma sonucunda ''kovuşturmaya yer olmadığına'' karar verdi.

Kararda, ''Başsavcılığımızca soruşturmaya konu suçlar nedeniyle takibi gerektirir herhangi bir suç unsuru bulunmadığından, olay nedeniyle kamu adına kovuşturmaya yer olmadığına karar verildi'' denildi.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, ''YGS'deki şifre'' iddialarına ilişkin soruşturmada verdiği ''kovuşturmaya yer olmadığı'' kararını, Ankara 7. İdare Mahkemesi'ne gönderdi.

Savcılık, ÖSYM Başkanı Ali Demir hakkında görevi ihmal gerekçesiyle soruşturma izni istedi.

KARARDA, BİLİRKİŞİ RAPORUNDA ''YGS-2011'DE KAMUOYUNDA ŞİFRE OLARAK ADLANDIRILAN UYGULAMA BULUNDUĞU, BU UYGULAMANIN KULLANILAN PROGRAMIN EKSİKLİĞİ, ÖSYM TAB ÇALIŞANLARININ PROGRAM KULLANIMI HAKKINDA YETERLİLİĞE SAHİP OLMAMASI, YGS KOORDİNATÖRÜNÜN GEREKLİ DENETİMİ YAPMAMASI VE KAPALI DÖNEMDE GÖRÜLEN EKSİKLİKLERE MÜDAHALE ETMEMESİNDEN KAYNAKLANDIĞI'' SAPTAMASINDA BULUNULDUĞU BİLDİRİLDİ

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının ''YGS'deki şifre'' iddialarına ilişkin ''takipsizlik'' kararında, bilirkişi raporunda, ''YGS-2011'de kamuoyunda şifre olarak adlandırılan uygulama bulunduğu, bu uygulamanın kullanılan programın eksikliği, ÖSYM Test ve Araştırma Birimi (TAB) çalışanlarının program kullanımı hakkında yeterliliğe sahip olmaması, YGS koordinatörünün gerekli denetimi yapmaması ve kapalı dönemde görülen eksikliklere müdahale etmemesinden kaynaklandığı'' saptamasında bulunulduğu bildirildi.

Ankara Cumhuriyet Başsavcıvekili Şadan Sakınan'ın verdiği ''takipsizlik'' kararında, 27 Mart 2011'de yapılan YGS'ye ilişkin bir kısım kişilerce örgütlü olarak ÖSYM ve Meteksan irtibatlı soru kitapçıklarında var olduğu belirtilen şifreyi elde edip paylaşıp kopya çekmek suretiyle haksız kazanç ve menfaat temin edildiği iddialarının basında yer alması üzerine resen soruşturma başlatıldığı hatırlatıldı.

Bunun üzerine Emniyet Müdürlüğüne talimatlar verildiği, ÖSYM'ye ve Meteksan'a yazılar yazıldığı belirtilen kararda, 81 ilden örnek soru kitapçığı ve ÖSYM'nin web sitesi ile basına dağıtılan soru kitapçıklarının örneklerinin alındığı, bu materyallerin bilirkişilere incelettirildiği ifade edildi.

ÖSYM'ye ve Meteksan'a müzekkere yazılarak YGS kitapçıklarının nerede, ne şekilde ve hangi firma tarafından basıldığı, basına dağıtılan kitapçıkların basılıp basılmadığı, kaç suret basıldığı, kimlere verildiği, hangi yolla ÖSYM'ye gönderildiği, basına dağıtılan kitapçığın nasıl hazırlandığı, basına dağıtılan kitapçığın YGS'ye giren adaylardan herhangi birisine sınavda verilen kitapçık ile aynı olup olmadığına ilişkin bilgilerin istendiğine yer verilen kararda, 6 Nisan 2011'de ayrıca ÖSYM ve Meteksan'a müzekkere gönderilerek bazı sorular yöneltildiği belirtildi.

ÖSYM'den ve Meteksan'dan gelen cevaplara yer verilen kararda, 2010, 2011 yılı YGS sonuçlarına ilişkin istatistikler ile YGS-2011'de ilk 1000'e giren adayların bulundukları okul listelerinin incelendiği ve olağandışı bir husus gözlemlenmediği belirtildi.

YGS-2011'e giren adaylara ait cevap anahtarlarının veri tabanları ile matematikte tam puan yapan adaylara ait cevap ve soru kitapçıklarının, Meteksan'da ise adaya özgü kitapçığın yazılımının yapıldığı bilgisayarlar ve programlar üzerinde veritabanı inceleme ve kriptoloji uzmanlarından oluşan bilirkişi heyetince inceleme yapıldığı, veri tabanı ortamında 1.710.122 kitapçığın incelendiği, optik verisi incelenen aday sayısının 1.691.581 olduğu, matematik sorularında tam yapan bin 805 adayın soru kitapçıklarının incelendiği kaydedildi.

Kararda, ÖSYM TAB'da görevli YGS-2011 koordinatörü ve sınavları değerlendirme sorumlusu ile Meteksan Genel Müdürü ve bilgisayar yazılım programını gerçekleştiren görevli ile hazırlanan bilgisayar sistemindeki soru ve cevapları dijital baskıya aktaran ve master kitapçığı hazırlayan görevlinin ifadelerine başvurulduğu hatırlatıldı.

BİLİRKİŞİ RAPORUNDAKİ SAPTAMALAR

Bilirkişi raporunda, veri tabanı ortamında 1 milyon 710 bin 122 kitapçığın incelendiği, optik verisi incelenen aday sayısının 1 milyon 691 bin 581 olduğu, sınava 1 milyon 692 bin 144 adayın girdiği, 43 bin 509 müracaat eden adayın sınava girmediği, yani sınava giren toplam aday sayısının 1 milyon 648 bin 635 olduğu, sistemde adaylar için üretilen tekil cevap anahtar sayısının 1 milyon 459 bin 264 olduğu ancak bu adayların soru dizilişlerinde farklılıklar bulunduğu tespitinde bulunulduğu belirtilen kararda, raporda, kamuoyuna ''basın kitapçığı'' ve ''master kitapçık'' olarak yansıyan kitapçıklar ile aynı soru ve cevap şıkkı dizilimine sahip bir kitapçığın sınava giren 1 milyon 692 bin 144 adaydan hiçbirine verilmediği, aday soru kitapçıklarının incelenmesinde, 1 milyon 698 bin 275 farklı soru ve cevap seçenek dizilişinin olduğu kitapçığın basıldığının anlaşıldığı ifade edildi.

Kararda, raporun ''Genel Değerlendirme'' bölümünde şu saptamalarda bulunulduğu bildirildi:

''ÖSYM tarafından YGS-2011'de her adaya özel soru kitapçıkları oluşturulması hedeflenmiş ve uygulamaya konulmuştur.

Sınava giren her aday için tekil soru ve cevap dizilişini sağlayacak bilgisayar programı Meteksan tarafından üretilmiştir. Yazılımın sınavda kullanılan son versiyonunu geliştiren, Meteksan personeli olan 2010 yılı mezunu bir bilgisayar mühendisidir.

Adaya özel kitapçık hazırlamada kullanılan ve Meteksan tarafından geliştirilen yazılım YGS-2011'in basım sürecinde henüz son halini almamıştır.

Yazılım geliştirilirken gereksinim analizi yapılmadığı, yazılımın test edilmediği ve tasarım için dokümantasyon hazırlanmadığı, yazılımla ilgili ÖSYM görevlilerine eğitim verilmediği, ÖSYM tarafından yazılımla alakalı resmi olarak bir eğitim ve dokümantasyon talep edilmediği görülmüştür.

Adaya özel sınav kitapçığı hazırlama sürecinde ÖSYM TAB ve özellikle YGS-2011 Koordinatörü, Meteksan tarafından gerçekleştirilen faaliyetler için gerekli denetimi yapmadığı ve birçok aşamada inisiyatifin Meteksan'a bırakıldığı tespit edilmiştir.

Bahse konu programın kodları incelenmiş ve programın algoritmasının bir adaya yönelik planlı bir soru dizilişi yapması için kurgulanmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca programın, her aday için tekil soru kitapçığı ve cevap dizilişini tam olarak sağlayamadığı görülmüştür. Meteksan tarafından üretilen programın mümkün olan olasılık uzayının tamamını kullanmaması sebebiyle her adaya özel soru ve cevap seçeneği içeren kitapçık üretilmesi tam olarak sağlanamamıştır. Bahse konu sınav için basılan 1 milyon 698 bin 275 kitapçığın soru ve cevap seçenek dizilişi birbirinden tamamen farklıdır. 11 bin 757 kitapçık çift olarak, 45 kitapçık ise üçer adet basılmıştır. Diğer tüm kitapçıklar tekildir.

Soru cevapları arasında bir şifre olup olmadığı konusunda yapılan inceleme için Meteksan tarafından basılan 1 milyon 710 bin 122 kitapçığın tümü soru ve cevap dizilişi açısından incelenmiştir. Özellikle matematik sorularındaki en büyük sayısal değere sahip şıkkın sağındaki cevap şıkkının doğru seçenek olması şeklinde ifade edilen yöntemin kullanılıp kullanılmadığını veya başka bir yöntemle şifreleme yapılıp yapılmadığını tespit etmek için yapılan incelemeler sonucunda mevcut soru ve cevap dizilişi üretim programın algoritmasının kullandığı dönüşüm tablosu nedeniyle şifre olarak algılanabilinecek bir durum meydana geldiği görülmüştür. Bahse konu dönüşüm tablosu sadece matematik sorularında değil sınavın tümünde hatta aynı yöntemin kullanıldığı ÜDS ve STS'de de aynı dönüşüm tablosu kullanılmıştır. Ancak rakamsal cevap seçeneklerinin olmadığı sorularda bahse konu dizilişteki cevap şıklarını fark etmek mümkün olmamaktadır.

YGS-2011'e giren adaylar açısından bahsi geçen formülasyonun sadece rakamsal değeri olan sorularda kullanılması teorik olarak mümkündür. YGS-2011 matematik bölümünde 40 soru bulunmaktadır ve bunların 29'unun cevap şıkları nümerik değerlerden oluştuğu için bahse konu formülün kısmen uygulanması mümkündür. 29 soruya formül uygulandığında 18 doğru 11 yanlış cevap oluştuğu ve bu uygulamanın 29 sorudan yanlışların doğru cevapları götürmesi sonucunda 29'da 15,25 net oluşmasına sebebiyet verebileceği görülmüştür.

YGS ile aynı kapalı dönemde bulunan STS için master kitapçıktan üretilen bir basın kitapçığı, ÜDS için ise master kitapçığın kendisi basın kitapçığı olarak yayınlanmıştır. YGS'de ÖSYM tarafından hazırlanan master soru kitapçığı görme engelli adaylar hariç hiçbir aday için kullanılmamıştır. Ayrıca basın kitapçığı hiçbir adaya sorulmamıştır. Sınavda kullanılan tüm kitapçıklar ve basın kitapçığında 'en büyük sayısal değere sahip şıkkın sağındaki cevap şıkkının doğru seçenek' olması şeklinde ifade edilen formülasyon uygulandığında 18 doğru 11 yanlış çıkarken Artvin'de ortaya çıkan ve mod-medyan olarak adlandırılan ilk yöntem uygulandığında ise daha fazla soru için kullanılabildiği görülmüştür. Basın kitapçığının üretilmesi aşamasında sınavın tüm gidişatından farklı üç farklı tercihin yapıldığı görülmektedir. Bu tercihler, master kitapçığın basına verilmemesi, sınavın tümündeki algoritmayla üretilen bir kitapçığın ve cevap anahtarının üretilmemesi ve basın kitapçığı sorularının ve doğru cevaplarının yerlerini master kitapçıkla aynı olmasını sağlayarak yanlış cevapların yerlerinin değiştirilmesidir. Adı geçen durumun sebebiyeti ilgililerine sorulduğunda Meteksan yetkilileri ve YGS-2011 basım sürecinde matbaada bulunan ÖSYM görevlileri birbirlerini suçlayan beyanlarda bulunmaktadırlar.

Yukarıdaki tespit sonrasında bu formülasyondan, sınav esnasında istifade ederek haksız menfaat eden olup olmadığı detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Sınava giren, tüm adaylara ait soru ve cevap şıkları dizilişleri, doğru cevap anahtarları ve adayların YGS-2011'de doldurdukları optik okuma sonuçları kullanılarak yukarıda çerçevesi çizilen, soruların ve şıklarının dizilişinden kaynaklanan ve tüm kitapçıklarda 18 soruya doğru cevap vermesini sağlayacak yöntemin kullanılıp kullanılmadığının analizi yapılmıştır. İncelemeye YGS-2011 ve YGS-2010'a girmiş olan adayların YGS-2010'daki matematik testi için doğru ve yanlış bilgileri de değerlendirmeye alınmıştır. En son olarak sınavda ilk 1000'e giren tüm adayların soru kağıtları üzerinde yaptıkları işlemler ve kişisel notları da tek tek değerlendirilmiştir. Tüm bu analizler sonucunda, şifre olarak adlandırılan yöntemle doğru olarak yapılabilecek sorularda başarılı olup diğer sorularda başarısız olan hiçbir adaya rastlanmamıştır.''

''ŞİFRE OLARAK ADLANDIRILAN UYGULAMA VARDIR''

Kararda, bilirkişi raporundaki şu ifadelere de yer verildi:

''Özetle, YGS-2011'de kamuoyunda şifre olarak adlandırılan uygulama vardır. Şifre olarak bilinen uygulama, kullanılan programın eksikliğinden, ÖSYM TAB çalışanlarının program kullanımı hakkında yeterliliğe sahip olmaması ve YGS koordinatörünün gerekli denetimi yapmaması ve kapalı dönemde görülen eksikliklere müdahale etmemesinden kaynaklanmaktadır. Bahse konu formülasyon ile 40 soruluk matematik testinde bulunan 29 sorudan 15,25 net elde etme imkanı bulunmaktadır. Ancak YGS-2011'de hiçbir adayın yukarıdaki formülasyondan istifade ederek haksız avantaj sağladığına dair bulguya rastlanmamıştır.''