Yıllık izin tartışması

Yaz tatilinin yaklaşmasıyla işyerlerinde yıllık ücretli izin planlamaları yapılırken, bu yıl bir tartışma yaşanıyor. Çalışanlardan ve işletmelerden, kısa çalışmada ve pandemi ücretsiz izninde olan işçilerin yıllık izinlerinin nasıl hesaplanacağına dair çok sayıda soru geliyor.

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, pandemiden etkilenen işyerlerindeki çalışanların yıllık ücretli izin haklarını yazdı. İşte o yazı:

İş Kanunu’na göre, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Kanunun 54. maddesine göre, yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Bir yıllık süre içinde işçinin işe devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır. İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru hesaplanır. Yıllık 14 gün izin hakkı olan ve 1 Mayıs 2019 tarihinde çalışmaya başlayan bir işçi, izleyen yıllarda da 1 Mayıs itibarıyla yeniden 14 günlük izin hakkı elde eder. Ancak, işçinin çeşitli nedenlerle çalışmaya ara verdiği süreler var ise 1 Mayıs olan yıl dönümü devamsızlık süreleri kadar ötelenir.

HANGİ SÜRELER ÇALIŞILMIŞ GİBİ SAYILIR

İşçi çalışmamış olsa da yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılan süreler kanunda şöyle sıralanmaktadır:

- İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü ihbar süresine ilave olarak 6 haftaya kadar işine gidemediği günler,

- Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra 8’er haftadan toplam 16 hafta süreyle çalışmadığı günler.

- İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günlerin 90 güne kadar olan kısmı,

- Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi halinde, yeniden işe başlamak şartıyla işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü,

- Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri,

- Röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler,

- İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler,

- Mazeret izni süreleri,

- İşveren tarafından verilen “diğer izinler” ile kısa çalışma süreleri.

KISA ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİN SÜRELERİ YILLIK İZİN HESABINA DAHİL EDİLECEK Mİ?

Kanuna göre, kısa çalışmada geçen sürelerin çalışılmış gibi sayılarak yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınması gerekir. Kanunda kısa çalışma süresi azami 3 ay olarak düzenleniyor. Cumhurbaşkanı kararı ile de 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatıldı. Kısa çalışmada geçen sürelerin sadece kanunda öngörülen 3 aya kadar olan kısmının mı yoksa Cumhurbaşkanı kararı ile uzatılanları da kapsayacak şekilde tamamının mı yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınacağı hususunda kanunda açıklık bulunmuyor.

İş Kanunu’nun 55. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendinde, “İşveren tarafından verilen diğer izinlerin” de yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınacağı belirtiliyor. Normalde işverenin işçisini ücretsiz izne çıkarma hakkı bulunmuyor. Ancak, pandemi dolayısıyla konulan işten çıkarma yasağına paralel olarak işverene işçisini ücretsiz izne çıkarma yetkisi verildi. İşçinin iradesi dışında işverence ücretsiz izne çıkartılmış olan işçilerin ücretsiz izinde geçen sürelerinin yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınması gerekir.

Bununla birlikte, uygulamada bu konuda anlaşmazlık yaşanacağı görülüyor. İşçiler çalışırken kısa çalışmada ve ücretsiz izinde geçen sürelerine karşılık gelen günler için yıllık ücretli izin kullanamazsa işten ayrıldıklarında izin parasını almak için dava konusu yapabilirler. Yargıtay’ın bu konuda oluşturacağı içtihat, hem bu döneme ilişkin belirsizliği giderecek, hem de bundan sonra yaşanabilecek benzer durumlara ilişkin yol gösterici olacak.