Yenilenen sınır kapılarıyla ticaret katlanacak

Türkiye, 2024 yılından itibaren sınır kapılarında modernizasyon hamlesi başlattı. Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2024'te Edirne’den Ardahan’a uzanan hat üzerinde toplam 15 kara gümrük kapısı modernize edildi. Gümrük kapılarının altyapı ve teknoloji açısından yenilenmesiyle artan yolcu ve araç trafiğine daha hızlı ve etkin yanıt verilmesi, ihracat işlemlerinin hızlanması ve kaçakçılıkla mücadelenin güçlenmesi hedeflendi. Böylece Türkiye’nin hem Orta Doğu’ya hem de Avrupa’ya açılan batı kapılarında sınır ticareti canlandı. Bu canlanma, komşu ülkelerle ticaretin de artmasını sağladı. Özellikle Suriye’ye ihracat, iç savaşın da bitmesinin etkisiyle arttı. Türkiye’nin batısında ise Bulgaristan hattında demiryolu bağlantılarının güçlendirilmesi çalışmaları sürerken, Yunanistan Kipi Kapısı’nda da yenileme çalışmaları başladı. 

SAVAŞ BİTTİ, KAPILAR AÇILIYOR

Suriye’de 13 yıl süren iç savaşın sona ermesiyle Türkiye-Suriye sınırında ilişkiler ve ticaret canlanmaya başladı. Bunda savaş nedeniyle kapanan Hatay’ın Yayladağı Sınır Kapısı’nın, Aralık 2024’te yeniden geçişlere açılması da etkili oldu. Yayladağı Kapısı’ndan yakın gelecekte ticari geçişlere de imkan verilmesi hedefleniyor. Mardin-Ceylanpınar Sınır Kapısı da 2024 yılında faaliyete geçirilerek Suriye’ye açılan kapı sayısı artırıldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Suriye’deki tren hattında modernizasyon ve iyileştirme çalışmalarının da başlayacağını açıkladı. 

Türkiye’nin batı sınırlarında da 2024 yılında hareketli bir dönem yaşandı. Trakya Gümrük Bölgesi’ndeki Edirne ve Kırklareli sınır kapılarında yolcu ve araç geçişleri, hem ticaretin hız kazanması hem de turizm hareketliliğiyle arttı. Resmi verilere göre, 2024 yılında Türkiye’den Avrupa’ya açılan kapılardan yaklaşık 16 milyon yolcu giriş-çıkış yaptı. Bu rakam, bir önceki yıla kıyasla yüzde 7’lik bir artışa denk geliyor. Benzer şekilde, sınır kapılarından çıkan ve giren araç sayısı da yüzde 6 civarında artarak 4.7 milyon seviyesine ulaştı.

AVRUPA KAPILARI YENİLENİYOR 

Artan ticaret hacmiyle birlikte Türkiye Avrupa’ya açılan kapılarını da hızla yeniliyor. Özellikle en yoğun geçiş noktaları olan Kapıkule (Bulgaristan sınırı) ve İpsala (Yunanistan sınırı) gümrük kapılarında hızla modernizasyona gidildi. Bu kapsamda mevcut tesisler tamamen yenilenirken, ileri teknolojili kontrol sistemleri ve ek geçiş peronları hizmete girdi. Yapılan iyileştirmeler sonucunda gümrük işlemleri hızlanırken, araç kuyrukları kısmen azaldı, geçişler daha akıcı hale geldi. Kapıkule’de yoğunluk yaşandığında sürücülerin yöneldiği alternatif kapı Hamzabeyli’de de işlemler daha hızlı ilerliyor. Nitekim Kapıkule Sınır Kapısı’ndan 2024 yılında 1 milyon 18 bin 470 tır giriş çıkışı gerçekleşirken, bu sayı bir önceki yıla göre hafif düşerek Kapıkule’nin yükünün bir kısmının Hamzabeyli’ye kaydığını gösterdi. Hamzabeyli Sınır Kapısı’nda ise tır trafiği yüzde 7 artarak 509 bin 493’e yükseldi ve Kapıkule’ye güçlü bir alternatif haline geldi. 

Sürücüler, Hamzabeyli’de bekleme sürelerinin daha kısa olduğunu, tek parkur üzerinden işlemlerin yapıldığını, bu kapıda işlemlerin hızlandığını dile getiriyor. Bunun yanı sıra demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi amacıyla da büyük bir proje devam ediyor. 

İPEK DEMİRYOLUNUN KRİTİK BÖLÜMÜ 

Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Demiryolu Projesi, Türkiye’yi Avrupa’ya bağlayan İpek Demiryolu koridorunun kritik bir parçası olarak inşa ediliyor. Ulaştırma Bakanlığı, 229 kilometrelik hattın Çerkezköy-Kapıkule arasındaki ilk etabını 2025 sonuna kadar tamamlamayı planladıklarını açıkladı. Proje tamamlandığında, İstanbul’dan Avrupa’ya yük ve yolcu taşımacılığı kapasitesi katlanarak artacak. Yetkililer, yüksek standartlı bu demiryolu hattının devreye girmesiyle ihracat ürünlerinin Avrupa pazarına çok daha hızlı ve düşük maliyetle ulaşacağını, Türkiye’nin lojistik köprü rolünün güçleneceğini vurguluyor.

KİPİ’DE YENİLEME BAŞLIYOR

Türkiye’nin sınır kapılarını modernize etmesi, Yunanistan tarafında da benzer adımların atılmasını teşvik etti. Yunanistan, Türkiye ile bağlantılı iki ana sınır kapısında (Kipi ve Kestanelik) kapsamlı modernizasyon çalışmalarına bu yıl start verdi. İpsala Sınır Kapısı’nın karşısındaki Kipi Kapısı’nda, sınır köprüsünün yanında yeni bir köprü inşa edilerek mevcut geçiş kapasitesi ikiye katlanıyor. Ayrıca Kipi’de ilave gümrük peronları ve şeritler devreye alınarak hem ağır vasıta hem de otomobil geçişlerinin hızlandırılması hedefleniyor. Öte yandan, Pazarkule Kapısı’nın karşısında bulunan Kestanelik bölgesinde yeni bir sınır istasyonu kuruluyor. Yunan makamları, Kestanelik’teki bu yeni gümrük tesisinin tamamen modern bir altyapıyla inşa edileceğini ve bölgedeki sınır geçişlerini önemli ölçüde rahatlatacağını belirtti.

10 YILIN TİCARET AKIŞINI ETKİLEYECEK 

İstanbul Ticaret Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, Türkiye’nin küresel ticaretin yeniden şekillendiği bir dönemde jeostratejik konumunu en güçlü şekilde değerlendirdiğini belirterek, Türkiye’nin sınır kapılarındaki modernizasyon adımlarının, ulaştırma altyapısının ve koridor projelerindeki aktif rolünün ‘önümüzdeki 10 yılın ticaret akışlarını belirleyecek nitelikte’ olduğunu söyledi. Ilıcalı, sınır kapılarındaki yenileme çalışmalarını şöyle değerlendirdi: “Türkiye’nin coğrafi konumu zaten başlı başına stratejik bir avantaj sunuyor. Orta Koridor’dan Zengezur’a, Kalkınma Yolu’ndan Marmara’ya, Kars–Tiflis–Bakü Demiryolu’na kadar uzanan tüm hatlar, Doğu ile Batı arasında kurulan yeni ekonomik mimarinin ana bileşenleri. Türkiye bugün sadece transit bir ülke değil, küresel tedarik zincirlerinin güvenli ve sürdürülebilir şekilde işlemesinde merkez rol üstlenen bir konuma geldi. Doğu ile Batı arasında çok büyük bir ticaret hacmi var. Bu hacmin önemli bir bölümü artık daha kısa, daha güvenli, daha sürdürülebilir güzergâhlara kayıyor. Türkiye’nin ulaştırma vizyonu, liman yatırımları, demiryolu atılımları ve sınır kapılarında beklenen yeni düzenlemeler sayesinde bu geçişler daha da kolaylaşacak. Bu da hem dünya ticaretine katkımızı artıracak hem de Türkiye’nin üretimine, ihracatına ve istihdamına ciddi ivme kazandıracak.”

KOMŞULAR DA TAMAMLARSA TİCARET KATLANIR

Sınır kapılarındaki yenilenme sürecinin Türkiye’nin lojistik kapasitesine büyük katkı sağlayacağını belirten Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Önümüzdeki dönemde daha modern, dijital altyapıyla desteklenmiş, yüksek kapasiteli sınır kapıları göreceğiz. Bu sadece gümrük geçiş sürelerini azaltmayacak, aynı zamanda Türkiye’nin küresel rekabet gücünü de artıracak” diye konuştu. Prof. Dr. Ilıcalı, Türkiye’nin ulaştırma projelerine verilen siyasi desteğin de altını çizerek, şöyle konuştu: “Bu büyük vizyonun arkasında güçlü bir siyasi irade var. Cumhurbaşkanımız başta olmak üzere, bakanlıklarımızın bu projelerde gösterdiği kararlılık takdire şayan. Türkiye, dünya ticaretindeki yerini büyütme hedefinde doğru adımlar atıyor. Ulaşım ve lojistik altyapısı güçlendikçe, Türkiye’nin bölgesel merkez konumu daha da pekişecek. Komşu ülkelerin de projelerini başlatmasıyla birlikte ticaret katlanacak.”