Baharın gelişini "sümelek" tatlısıyla kutluyorlar

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatı, Başbakan Binali Yıldırım'ın koordinesinde Ukrayna'dan getirilerek Erzincan'ın Üzümlü ilçesinde iskan edilen Ahıska Türkleri, geçmişten günümüze bir gelenek haline getirdikleri bahar mevsiminin gelişini kutladıkları "sümelek" tatlısını, öz vatanlarında yapmanın mutluluğunu yaşıyorlar.

İlçedeki dört ayrı bölgede iskan edilen Ahıska Türkleri, tabiatın yenilenip doğanın yeşile büründüğü günlerde evlerinin önünde kazanlarda "sümelek" tatlısı pişirerek baharı karşılayıp, kutluyorlar.

Ahıska Türkleri, Özbekistan'a sürgün edildikleri dönemde öğrendikleri bu geleneği uzun yıllardır gittikleri her ülkede sürdürüyor.

Nevruz bayramı ile başlayıp nisan ayının sonuna kadar süren "sümelek" tatlısı 8 gün gibi uzun bir sürede yapılıyor.

Birçok yaşlı ve genç kadının katılımıyla imece usulü dualar edilerek pişirilen "sümelek" tatlısı Ahıska Türkleri tarafından komşu, akraba ve misafirlere ikram ediliyor.

AA muhabirine konuşan Ahıska Türk'ü 50 yaşındaki Nigar Abbas, "sümelek" tatlısını dedelerinin Özbekistan'da öğrendiklerini belirterek, "Sümelek ata dedelerimizden gelmiştir. Özbekistan'a sürgün edildiklerinde orada onlardan öğrenmişler. Özbekler sümelek yapıp, niyet edip abdestli bir şekilde sulayarak buğdayı 3 gün büyütüyorlar. Öğütüp, suyunu alıp ardından un ile karıştırıp 2 gün durmadan pişiriliyor ve sonunda sümelek oluyor." dedi.

"Sümelek" tatlısını öz vatanlarında da yapmanın mutluluğunu yaşadıklarını söyleyen Abbas, şunları söyledi:

"Niyet edip komşularına ve akrabalarına dağıtıyorsun niyetin kabul olsun diye. Sümelek baharda, nevruz bayramı vaktinde, ekinler ekilmeye başladığında yapılmaya başlar. Sümeleğin vakti bu zamandır, başka zaman yapılmaz. Baharın gelişini sümelek yapmayla kutlamaya başlıyoruz. Ahıska Türkleri olarak Ukrayna'da da Özbekistan'da da nerede olduysak sümeleksiz vaktimiz geçmedi. Her yıl sümelek kaynatıyorduk. Öz vatanımıza geldik sümeleği burada da yapıyoruz. İnşallah, can sağlığı olursa vatanımızda her yıl sümeleği yapacağız. Sümeleğin yapımı çok zordur. Büyümesinden pişmesine kadar 8 gün sürüyor. Sümeleği yapıyoruz komşulara, herkese dağıtıyoruz. Niyetlenerek dağıttığımız için onlar da "Allah kabul etsin" diyerek alıyor. Niyetlerimiz de Allah'ın izniyle kabul oluyor."

- "Çocuklarımız "sümelek" tatlısı için baharı bekliyor"

Diğer bir Ahıska Türk'ü Zeliha Murat (63) ise Ahıskalı çocukların baharın bir an önce gelip de "sümelek" tatlısı yapılmasını beklediklerini ifade ederek, "Geldik Türkiye'ye artık vatanımız var. Allah vatanımızı saklasın kötü gözlerden, kötü insanların şerrinden. Biz her yıl bunu yapıyoruz. Çocuklarımız, komşularımız yesin, gelirimiz iyi, dünyamız dinç olsun, yağış yağmur olsun diye yapıyoruz. Bizim ata dedelerimiz çocuktuk sümelek yapıyorlardı. Annelerimiz yapıyordu sonrasında biz yapıyoruz. Sümelek yaptığımız yere gençleri toplayıp 'sümeleği siz yapın' diyoruz. Biz öldükten sonra kim yapacak? Bunu herkes yapmalı diyoruz. Tüm çocuklarımız bekliyor ki bahar gelsin de sümelek yapalım da yesinler. Öyle alıştılar." dedi.

Saadet Abbas (55) ise bahar geldiği için "sümelek" tatlısı yaptıklarını belirterek, "Biz de niyet edip Ahıska Türkleri olarak sümelek yapıyoruz. Tüm komşularımıza, akrabalarımıza dağıtıyoruz. Onlar da bize dua ediyorlar. Vatanımızdan, milletimizden Allah razı olsun. Çok iyi bir şekilde burada yaşıyoruz." dedi.

- Sümelek tatlısı

Şeker katılmamasına rağmen son derece tatlı olan sümelek, Taciklerde "sumanak", Kırgızlarda ise "sümölök" olarak biliniyor. Çimlendirilmiş buğdayın kökünün sıkılarak alınmasıyla elde edilen sıvıdan yapılan sümeleğin hazırlanışı oldukça zahmetli ve sabır gerektiriyor.

Sümelek, genellikle toplumda saygı gören bir veya birkaç kadın öncülüğünde çok sayıda kişi tarafından pişiriliyor. Temizlenen buğday, bir tahtaya yayılıp üzeri örtüldükten sonra çimleninceye kadar üzerine 4-5 gün boyunca su serpiliyor. Daha sonra çimler, kıyma makinesinde çekiliyor. Elde edilen karışım sıkılarak nişastalı sıvısı alınıyor. Nişastalı sıvıya un karıştırılıp ardından büyük kazanlarda kızdırılan yağa ekleniyor ve 2 gün boyunca hiç durmadan karıştırılıyor. Kazanı her karıştıran dilek tutup dua ediyor. Sümelek karıştırılırken tutulan dilek ve duaların kabul olacağına inanılıyor. Tatlı, pişirildikten sonra üstü kapatılarak 5-6 saat boyunca demlenmeye bırakılıyor.

Toplamda 8 günde hazır olan sümelek, Ahıska Türkleri için baharın gelişini kutlamak, tarlalara ekilecek ekinlerin daha iyi olacağı, bereketli bol yağışlı bir yıl olacağı, hastalıkları iyileştirici, güç ve kuvvet kaynağı bir tatlı olarak biliniyor.

Ayrıca sümelek hazırlanırken yapılan dua ve niyetlerin kabul edileceğine inanılıyor. Hazır olan sümelek, komşu, akraba ve çevredeki insanlara ikram ediliyor.