Erdem Başçı’nın notu düştü

Merkez Bankası başkanlarına A ile F arasında başarı notu veren uluslararası ‘Global Finance’ dergisi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın notunu yine kırdı.

Göreve geldiği ilk yıl not almayan Başçı’nın 2012’de B+ olan notu 2013’te önce B’ye geçen yılda B-’ye gerilemişti. Dergi Başçı’nın 2015 notunu ise C’ye düşürerek, en kötü başkanlar arasına koydu.

MERKEZ bankası başkanlarına 1994 yılından bu yana yönetim başarılarına göre not veren uluslararası Global Finance dergisi bu yıl Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın notunu düşürdü.

Başkanlara A ile F arasında not veren dergi Başçı’nın notunu geçen yıl aldığı B-’den C’ye düşürdü. İlk göreve geldiğinin ertesi yılında yani 2012’de B+ notunu alan Başçı’nın 2013 yılında ise notu B’ye inmişti.

Hedefleri her yıl ıskalayan ve siyasi baskıya maruz kalan Başçı’nın notu 2014’de sonra B-’ye bu yıl ise C’ye geriledi. Başçı’nın notu en kötüler arasında yer buldu.

En iyi merkez bankası başkanları yani A notu ile ödüllendirilenler bu yıl Çek Cumhuriyeti,Avrupa Merkez Bankası, Hindistan, İsrail, Malezya, Paraguay, Peru, Filipinler ve Tayvan oldu. Amerikan Merkez Bankası Başkanı Janet Yellen’in ilk notu ise A- oldu. Geçen yıl yeni göreve geldiği için Yellen not almamıştı.

SADECE YILMAZ "A" ALDI

Dergi tüm rapora ekimdeki baskısında yer verecek. Ancak notlarla ilgili yaptığı kısa açıklamada A ile F notlarını hangi kriterlere göre verdiği de yer aldı. 75 ülkenin Merkez bankalarına not veren dergi enflasyon kontrolü, ekonomik büyüme hedefi, kur istikrarı ve faiz oranları yönetimi kriterlerinde gösterdiği başarıya göre başkanları değerlendiriyor.

A en iyi performansı ve başarıyı temsil ederken, F resmen başarısızlık olarak değerlendiriliyor. Eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, 2010 yılında bu kurumdan A notu almıştı. Yılmaz o yıl yüzde 6.5 olan enflasyon hedefinden 0.1 puan daha iyi sonuç elde etmiş ve yüzde 6.4’lük enflasyonla yılı bitirmişti. 

HEDEFLER ŞAŞTI

Erdem Başçı ise 2011 yılından bu yana Merkez Bankası’nın başında. Görev süresi 2016 yılında doluyor. Başçı enflasyon hedeflerinin tutturulmasında hep başarısız oldu. Merkez Bankası Yasası’na göre enflasyon hedefi hükümetle beraber belirleniyor.

Merkez Bankası ve hükümet bu enflasyon hedeflerini 3 yıllık olarak belirliyorlar ve bunlar Orta Vadeli Program (OVP) ile ilan ediliyor. Bu hedeflerin tutturulması için hangi politika araçlarını nasıl kullanacağı ise Merkez Bankası’nın elinde.

Bu yüzden de eleştirilerin odağı Merkez Bankası Başkanı Başçı oluyor. Başçı 2012 yılında yüzde 5 enflasyon hedeflerken yüzde 6.2’lik gerçekleşmeyle karşı karşıya kaldı, ertesi tüm yıllar da yüzde 5 hedeflendi ancak 2013 yüzde 7.4, 2014 yüzde 8.2 enflasyonla bitirildi.

Bu yıl da ilk koyulan hedef yüzde 5 ancak Merkez Bankası açıkladığı enflasyon raporlarıyla bu hedefi yüzde 6.9’a taşıdı. Ama 9 aylık enflasyon bile yüzde 7.95 ile hedefin oldukça üstünde yer alıyor. Bu derginin enflasyon kriterinde Başçı’nın kötü not almasına neden oluyor.

SINIRLAR AŞILDI

Kur istikrarı e diğer bir konu. Başçı döneminde dolar kuru rekor üzerine rekor kırdı. En son psikolojik sınır olan 3 lira da aşıldı. Ve oldukça hareketli bir seyir izliyor. Bu kriterde Başçı’ya kötü not getiriyor. Faiz oranları ise ayrı bir konu.

Erdem Başçı 2013 sonunda kurdaki ani hareket nedeniyle olağanüstü toplantı yapmış ve yılın son günlerinde faizi yüzde 4.5’ten yüzde 10’a çıkarmıştı. Ardından 2014 boyunca bir kaç toplantıda bu oranı düşürdü. Şu anda politika faizi yüzde 7.5. Ayrıca Başçı faiz oranlarına ilişkin siyasetçilerden de oldukça sert eleştiriler aldı ve almaya devam ediyor.

Bu konu da notunun düşük gelmesinin sebeplerinden.

Büyüme oranı her ne kadar bizim merkez bankamızın hedefleri arasında yer almasa da Türkiye bu yıl beklentilerin altında büyüyecek. Bir kaç yıldır da yavaşlık sürüyor. Yıl sonunda hedef yüzde 5 ama gerçekleşmenin yüzde 3 ve ya altında kalması bekleniyor.

Siyasi etki de nota yansıyor

GLOBAL Finance Yayıncısı ve Yazı İşleri Müdürü Joseph Giarraputo “Küresel ekonomiler belini doğrultmaya başladı. Ancak karşılarında yeni bir mücadele var;FED’in faiz artırımları, güçlü dolar ve sona eren bol para dönemi.

Kur dalgalanmaları ve para girişinin azalmasının etkilerini kırmak için merkez bankaları çok daha önemli olacak. Verdiğimiz notlar bazı merkez bankalarının bu konuda daha başarılı olduğunu gösteriyor. Notlarımızda ayrıca merkez bankalarının hükümet politikalarını etkileme yeteneği ile siyasi müdahaleye karşı dirençleri de etkili oluyor.”

Başkanlar ve notları

2003 Süreyya Serdengeçti B
2004 Süreyya Serdengeçti B+
2005 Süreyya Serdengeçti B+
2006 Durmuş Yılmaz B-
2007 Durmuş Yılmaz B
2008 Durmuş Yılmaz C
2009 Durmuş Yılmaz B
2010 Durmuş Yılmaz A
2011 Erdem Başçı Not verilmedi
2012 Erdem Başçı B+
2013 Erdem Başçı B
2014 Erdem Başçı B-
2015 Erdem Başçı C

Enflasyonda hedef hep şaştı?
               Hedef Gerçekleşme
2011         5.5          10.4
2012         5               6.2
2013         5               7.4
2014         5               8.2
2015         5               7.95*

* 9 aylık enflasyon gerçekleşmesi

Politika faiz oranı (%)

21 Ocak 2011           6.25
5 Ağustos 2011        5.75
19 Aralık 2012          5.50
17 Nisan 2013          5.00
17 Mayıs 2013         4.50
29 Ocak 2014        10.00
23 Mayıs 2014         9.50
25 Haziran 2014      8.75
18 Temmuz 2014    8.25
21 Ocak 2015          7.75
25 Şubat 2015         7.50