Dezenformasyonla mücadele yasası çocukları nasıl koruyor?

Kamuoyunda "Dezenformasyonla mücadele yasası" diye bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine göre Türkiye çocukları  önceliklendiren  ve  koruyan  bir  yaklaşımla  yasal bir zemin kazanmış oluyor. Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin hızlıca ve etkin şekilde kaldırılması sağlanıyor.

ÇOCUKLARA ÖZEL OLARAK FİLTRELENMİŞ İÇERİKLER OLACAK

İnternet kullanımı, 6-15 yaş   grubundaki  çocuklar   için   2013   yılında yüzde 50 civarında iken 2023 yılında bu oranın yüzde 90 dolaylarına ulaşması bekleniyor. Bu yüksek internet kullanım oranı, çocukların internette “zararlı içeriklere maruz kalma ihtimalini” artırıyor. Platformların ‘’çocuklara özgü’’   ve   ‘’yetişkinlere   özgü’’   olarak ayrıştırılması ya da mevcut yapıların çocuklara özel olarak filtrelenmiş içerikleri sunması talep ediliyor.

Sosyal ağların pek çoğu kullanıcı yaş sınırı getirse de bu yasağa uyulmadığı ve her  yaştan  çocuğun  popüler  ağları  aktif  olarak kullandığı bilinmektedir.  Çocukları  ve  gençleri,  zararlı  ve  yıkıcı  olan her tür maddeden ve  deneyimden  uzak  tutmak  tüm  gelişmiş toplumların önceliğidir. İnternet kullanım yaşının neredeyse bebeklik çağlarına indiği günümüzde, aileleri bilinçlendirmek kadar sosyal ağ sağlayıcılarının sorumluluklarını tanımlamak da  önem  taşıyor. Çocuğun  sokakta,  okulda,  ailede  korunması  kadar   internette korunması da somut önlemler ve hukuki yaptırımlar gerektiriyor.

FAİLIN ANONİMLİĞINDEN DOĞAN CEZASIZLIK SORUNU ORTADAN KALKIYOR

Dezenformasyonla mücadele yasası ile, çevrimiçi zorbalıktan çocuk istismarına, yasa dışı içerikten kişilik haklarının  korunmasına  uzanan çeşitli  alanlarda,  çocukları  önceliklendiren  ve  koruyan  bir  yaklaşım  yasal bir zemin kazanmış oluyor.

Sosyal ağlara ‘çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma’ zorunluluğu getiriliyor.

Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin hızlıca ve etkin şekilde kaldırılması sağlanıyor. Failin anonimliğinden doğan cezasızlık sorunları gideriliyor.

Çocuğun ve ailenin bilinçlendirilmesi için görev ve yetki tanımlanıyor.

ÇOCUKLARA ÖZGÜ HİZMET

Sosyal ağlara ‘çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma’ zorunluluğu getiriliyor.

Mevcut düzenleme, sosyal ağ sağlayıcılarına genel bir koruma yükümlülüğü verirken yeni düzenleme ile bu durum değişiyor.

Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların  internet  ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi verileri oluşturmalarına, görüntülemelerine  veya  paylaşmalarına   imkân   sağlayan Twitter, Facebook, YouTube, TikTok, Instagram gibi sosyal ağ sağlayıcılarının “çocuklara özgü” ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alması kanunla düzenleniyor. Böylece bu tedbirleri alması ve böyle yayın yapması yasal zorunluluk halini alıyor.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK HAKLARI

Çocuğun kişilik haklarını ihlal eden içeriğin hızlıca ve etkin şekilde kaldırılması sağlanıyor.

5651   sayılı   İnternet   Ortamında   Yapılan    Yayınların Düzenlenmesi   ve   Bu   Yayınlar   Yoluyla   İşlenen   Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler ile uygulamada    karşılaşılan    sorunların    giderilmesi    amacıyla Erişim Sağlayıcıları Birliği’nin daha aktif   olması   sağlanıyor. Kişilik haklarının korunmasına yönelik olarak birliğe yapılan müracaatlara   ilişkin   yapılacak    itirazlarda    takip    edilecek yargısal denetim usulü hususunda düzenleme yapılıyor.

FAİL BİLGİLERİNİN PAYLAŞILMASI

Failin anonimliğinden doğan cezasızlık sorunları gideriliyor.

Türk Ceza Kanununda  yer  alan;  “çocukların  cinsel  istismarı”  (Madde 103) kapsamındaki internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin  ilgili  sosyal  ağ  sağlayıcının Türkiye'deki temsilcisi tarafından adli mercilere verilmesi zorunluluk haline getiriliyor. Önceden failin bilgilerine ulaşmak  mümkün  değilken yeni yasa ile bu suç  (çocukların  cinsel  istismarı)  da  bilgi  verilmesi zorunlu kapsama alınıyor.

Bu bilgilerin talep eden Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya mahkemeye verilmemesi durumunda, ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabiliyor. İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi   halinde,   bu   karar   erişim   sağlayıcılara   bildirilmek   üzere kuruma   gönderilir.   Kararın   gereği,   bildirimden   itibaren   derhâl   ve   en geç dört   saat   içinde   erişim   sağlayıcıları   tarafından   yerine   getirilir. Sosyal ağ sağlayıcının, bu fıkra kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılıyor.

ÇOCUĞUN VE AİLENİN DESTEKLENMESİ

Çocuğun ve ailenin bilinçlendirilmesi için görev ve yetki tanımlanıyor.

Bu düzenleme ile çocuklara dair bilgilendirici, aileleri eğitici çalışmalar yapılması konusunda ‘Erişim Sağlayıcıları Birliği’ aktif görev alıyor. Özellikle çocukların, gençlerin ve ailenin internetin yasadışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve güvenli kullanımı   konusunda bilgilendirilmesi için birliğe ilave görevler tevdi ediliyor.

Önceden çocuklara ilişkin herhangi bir alanda sosyal ağlara yaptırım uygulamak mümkün değildi. Gelecek yeni düzenleme ile “zorunluluk”ve uyulmaması halinde yaptırım hakkı getiriliyor.

YAPTIRIMLAR

Yaptırımlar bant daraltma, idari para cezası, reklam yasağı kapsamına alınma olabiliyor.