Kuvvet komutanları neden serbest kaldı?

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU'nun haberi / Milliyet

Ergenekon soruşturması kapsamında önceki gün savcılıkta ifade veren emekli Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Aytaç Yalman, emekli Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Özden Örnek ile emekli Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral İbrahim Fırtına’nın serbest bırakılmalarında, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) tutuklama konusundaki gerekçelerinin etkili olduğu ortaya çıktı.

Ergenekon soruşturmasının başından bu yana tutuklanan şüpheliler nedeniyle eleştirilen savcıların, emekli kuvvet komutanlarını “kaçma şüpheleri bulunmayışı ve delil karartma ihtimallerinin düşük olması” gerekçeleriyle mahkemeye sevk etmeden serbest bıraktıkları anlaşıldı.

10 saatlik sorguda savcıların komutanlara çok kibar davrandıkları öğrenildi. Örnek’in de sorguda, günlüklerin kendisine ait olmadığını belirterek, “böyle bir hatırat tutmadığı”nı vurguladığı bildirildi.

Savcılar, serbest bırakmalarına rağmen soruşturma sonunda komutanlar hakkında dava açabilecekleri gibi takipsizlik kararı da verebilecek. Yetkisizlik kararı alınması halinde de dosya Ankara’ya gönderilebilecek.

Kaçma kuşkusu

Savcılar, eski komutanların adliyeye ilk davet edildikleri gün ve saatte gelmelerini ve bugüne kadar aksi yönde bir kuşku yaratmamalarını “kaçma şüphelerinin olmadığı” şeklinde yorumladı. Bu durum savcılıkça komutanların mahkemeye sevk edilmemesinde en önemli etken kabul edildi.

Savcılar, darbe girişimi iddialarına neden olan olayların yaşandığı günden bu yana uzun zaman geçtiği, geçen sürede konuyla ilgili delillerin önemli bölümünün toplandığını dikkate alarak, “emekli komutanların delil karartma ihtimallerinin olmadığı ya da çok düşük olduğu” değerlendirmesini de yaptı.

Soruşturma sürecek

Savcılar, serbest bırakmalarına rağmen üç isim hakkındaki soruşturmayı sürdürecek.  Ergenekon savcıları ikinci Ergenekon iddianamesinde komutanlar için “Ergenekon terör örgütüne üye olmamakla beraber eylemlerine iştirak ettikleri” yorumunu yapmıştı. Tutuklu yargılanan diğer şüphelilerle komutanlar arasındaki en büyük farkın bu saptama olduğu, diğer şüphelilerin büyük bölümü için “terör örgütü üyeliği” iddiasında bulunulmasının da tutuklanmayı gerektirdiği belirtiliyor.

Bekledikleri sorular

Savcıların, alışılageldik biçimde “Paşam” ifadesi yerine “Bey” demeyi tercih ettikleri, özellikle Örnek’e ait olduğu öne sürülen günlüklere dayalı sorular yönelttikleri, günlüklerde yer alan tüm isimlerle ne zaman ve neden görüşüldüğünü tek tek sordukları belirtildi.

Kamuoyuna yansıyan 3 Ergenekon iddianamesinde yer alan isnatlar konusunda bilgi sahibi olan komutanların yöneltilen sorulara karşı hazırlıklı oldukları, beklenmedik bir soruyla karşılaşmadıkları ve 50’ye yakın soruyu yanıtladıkları ifade edildi.

Program örtüşüyor ama...

Yalman ve Fırtına’nın, Örnek’e ait olduğu iddia edilen günlüklerde yer alan ifadeleri yalanladıkları, Örnek’in ise böyle bir hatırat ya da günlük tutmadığını, çalışma programında kimlerle ne zaman görüştüğünün yer aldığını, günlüklerde belirtilen bazı görüşmelerle çalışma programının örtüştüğünü, ancak bu görüşmelerin içe-riğine yönelik günlüklerdeki ifadelerin doğruyu yansıtmadığını ve kendisi tarafından yazılmadığını söylediği bildirildi.

KUVVET KOMUTANLARI TUTUKSUZ YARGILANABİLİR

Büşra Erdal'ın haber analizi / Zaman
 
Eski Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman, Hava Kuvvetleri Komutanı İbrahim Fırtına ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek, önceki gün şüpheli sıfatıyla sivil savcılığın önüne çıktı. Komutanların sorgusu, yaklaşık 10 saat sürdü. 
Üç eski kuvvet komutanının 10 saatlik sorgunun ardından serbest bırakılması, soruşturmanın bittiği anlamına gelmiyor. Ergenekon sanıkları Kemal Gürüz, Kemal Yavuz, Ferda Paksüt gibi isimler de savcılık sorgusunun ardından serbest kaldı. Ancak iddianame hazırlandığında bu isimler sanık olarak yargılamaya dahil edildi. Kuvvet komutanları için de aynı yol izlenebilir. 
 
Üç emekli komutanın Ergenekon soruşturmasını yürüten savcılar tarafından darbe teşebbüsünden sorgulanmasının yankıları sürüyor. Tartışmalar, eski Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman, Hava Kuvvetleri Komutanı İbrahim Fırtına ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek'in serbest kalması üzerine yapılsa da darbe sorgulaması Türk yargı tarihine bir ilk olarak geçti.

Özden Örnek'e ait darbe günlüklerinin 2007 yılında Nokta Dergisi'nde yayınlanmasından sonra ilginç bir süreç yaşandı. Önce günlükleri yayınlayan gazeteci Alper Görmüş'e dava açıldı. Ancak günlüklerde ismi geçen "Sarkız, Ayışığı, Yakamoz ve Eldiven" kod adlı darbe planlarını yapan eski kuvvet komutanları hakkında herhangi bir hukuki süreç başlatılmadı.

Ta ki darbe günlüklerinde geçen darbe planları Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan eski Jandarma Genel Komutanı Şener Eruygur'da ele geçene kadar. Günlükleri teyit eden darbe planlarını ele geçiren İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, eski kuvvet komutanları Aytaç Yalman, İbrahim Fırtına ve Özden Örnek hakkında görevli oldukları dönemde darbe teşebbüsünde bulundukları gerekçesiyle soruşturma başlattı. Önceki gün savcılarca ifadeleri alınan komutanlar daha sonra serbest bırakıldı.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Vekili Turan Çolakkadı, komutanların sorgusundan hemen sonra soruşturmanın devam ettiğini açıkladı. Bu da şunu gösteriyor ki; daha önce bazı önemli Ergenekon sanıkları hakkında işleyen hukuki süreç, kuvvet komutanları için de işleyebilir. Anayasa Mahkemesi Başkan Vekili Osman Paksüt'ün eşi Ferda Paksüt, eski milletvekili Emin Şirin, eski YÖK Başkanı Kemal Gürüz, eski orgeneral Kemal Yavuz gibi savcılık sorgusundan sonra serbest kaldıkları halde şüpheli olarak haklarında iddianame hazırlanabilir.

Emekli Deniz Kuvvetleri Komutanı Özden Örnek'e ait darbe günlükleri Nisan 2007'de Nokta Dergisi'nde yayınlandı. Günlükleri yayınlayan gazeteci Alper Görmüş, Örnek'in şikayeti üzerine Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılandı ve beraat etti. Mahkeme, günlüklerin gerçek olup olmadığı yönünde herhangi bir hüküm vermedi. Daha sonra 1 Temmuz 2008'de gözaltına alınan emekli orgeneral Şener Eruygur'da darbe planlarının slaytları ele geçirildi. Mustafa Balbay'ın bilgisayarından ele edilen darbe notları ve slaytlarla birlikte çeşitli delillerin darbe günlüklerini doğrulaması kuvvet komutanları için de hukuki süreci başlattı.

Ergenekon soruşturmasını yürüten savcılar, 10 Mart 2009'da tamamlayarak mahkemeye gönderdikleri ikinci Ergenekon iddianamesinde Özden Örnek, Aytaç Yalman ve İbrahim Fırtına hakkında soruşturma açıldığını ilk kez resmi olarak duyurmuş oldu. Yalman'dan açıkça "şüpheli" olarak da bahsedilen ikinci iddianamede, kuvvet komutanlarının görevde bulundukları 2003-2004 yıllarında darbe teşebbüsü içinde Eruygur ve Tolon'la birlikte hareket ettikleri ancak emekli olduktan sonra bu eylemleri devam ettirmedikleri kaydedildi.

Bu nedenle komutanların dosyasının tefrik edildiği bildirildi. Bu açıklamadan 9 ay sonra kuvvet komutanları, ifadeleri alınmak üzere tebligat gönderilerek savcılığa çağrıldı. Bu çağrı üzerine Beşiktaş'taki İstanbul Adliyesi'ne gelen komutanlar 10 saatlik sorgunun ardından serbest bırakıldı. Komutanların serbest bırakılması, soruşturmanın takipsizlikle sonuçlanacağı tartışmalarını getirdi. Ancak İstanbul Başsavcı Vekili Turan Çolakkadı, şüpheli olarak sorguladıkları komutanlar hakkında soruşturmanın devam ettiğini açıkladı. Öte yandan Çolakkadı, aynı zamanda darbe günlükleri dışında ellerinde başka bilgilerin de olduğunu ve bunların da soru olarak yöneltildiğini kaydetti. Bu açıklamalar, komutanların "şüpheli" sıfatının hâlâ devam ettiğini gösteriyor.

12 Haziran 2007'de başlayan Ergenekon terör örgütü soruşturmasında bu durumun birden fazla örneği de yaşandı. Ergenekon soruşturması şüphelisi Turhan Çömez ve ikinci Ergenekon davası sanığı Hurşit Tolon'la irtibatı tespit edilen Anayasa Mahkemesi Başkan Vekili Osman Paksüt'ün eşi Ferda Paksüt, gözaltına alınmadı. Ergenekon soruşturmasını yürüten savcıların hazırladıkları soruları Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nda cevaplayan Paksüt hakkında, ikinci Ergenekon iddianamesiyle "terör örgütü üyesi" olmak suçundan dava açıldı.

Aynı şekilde eski milletvekili Emin Şirin hakkında da herhangi bir gözaltı işlemi yapılmadan savcılığa verdiği ifadenin ardından dava açıldı. Eski YÖK Başkanı Kemal Gürüz ve emekli orgeneral Kemal Yavuz, 7 Ocak 2009'da 9. dalga operasyonunda gözaltına alındıktan sonra savcılar tarafından sorgulandı ve serbest bırakıldı. Üçüncü Ergenekon iddianamesinde Gürüz hakkında "terör örgütü kurmak ve yönetmek", Yavuz hakkında ise "terör örgütü üyesi olmak" suçundan dava açıldı. Bu sanıkların hepsi Silivri'de hakim karşısına çıktı.