İbadet Esasları (Fıkıh Dersleri)

Hamd ve Şükür âlemlerin Rabbi’ne, Salât-ü Selam O’nun sevgili Resulü Hz. Muhammed (sav)’in, ehli beytinin ve ashabının üzerine olsun.

İslâm, Allah’ın insanlara bahşettiği en muazzam ilahî nizamdır. Hak Teâlâ’ya ibadet ve emirlerine teslimiyetten ibaret yüce bir dindir. En değerli varlık olan insanın dünya ve ahiret saadetini temin etmek için gönderilmiştir. Onun ihtiyacı olan inanç, ibadet ve diğer muamelat ile ilgili konuların hükümlerini vaz etmiş ve belirlemiştir. Vaz edilen bu hükümler ferdi ve sosyal hayatın bütün alanlarını kapsamaktadır. Çeşitli ilim dalları bu dinin mahiyetini ve ilgi alanına giren konuları araştırmakla ve açıklamakla meşgul olmaktadır. Bir bütünün parçaları mahiyetinde olan bu ilmi konuların dağılımına baktığımızda şöyle bir taksimatın yapıldığını görmek mümkündür.

İman ve İnanç ilkeleri (Akaid) ile ilgili konular kelam ilminin çalışma alanına,

Ahlakla, (Tezkiyetü’n nefis) ile ilgili konular tasavvuf ilminin çalışma alanına,

Kur’an ve Sünnet Tefsir ve Hadis ilimlerinin çalışma alanına,

İbadet ve muamelat ile ilgili konularda fıkhın (İslâm Hukuku’nun) çalışma alanına girmektedir.

İbadet Esasları kitabımızda fıkhın ilgi ve çalışma alanına giren ibadet ve muamelat konularından ibadetlerle ilgili konuları görmeye ve anlamaya çalışacağız. Muamelat diye ifade edilen fıkhın diğer konuları diğer fıkıh kitaplarında ele alınacaktır. Kitapta konuları ele almaya kulun amellerinden en önemli kısmını oluşturan ibadetler ile ilgili temel konulara değinmek ve ibadet kavramını tanımakla başlayacağız. Ardından Müslümanın hem gündelik hayatının çok önemli bir gereği, hem de birçok ibadetin vazgeçilmez şartı konumunda olan temizlik konusu gelecek. Ardından da İslâm’ın emrettiği ibadetler namaz, oruç, zekât ve hac ile ilgili konuları göreceğiz. Bir başka değişle bir Müslümanın imandan sonra sorumlu olduğu yükümlülükleri öğreneceğiz. Yükümlülüklerin uzantısı mahiyetinde olan kurban, nezir, yeminler ve kefaretlerin hükmünü belirteceğiz. Bu konular, geleneksel deyimle ilmihal konularıdır ve aynı isimle yazılan kitaplarda (yani İlmihal kitaplarında) ayrıntılı şekilde incelenmişlerdir.

Konuları ele alırken fakihlerimizin, müçtehit âlimlerimizin ortaya koyduğu değerli eserlerini ve metotlarını takip etmeye çalıştık. Bilhassa son dönemde “İslâm İbadet Esasları” konusunda ele alınıp yazılanları imkânlar nispetinde gözden geçirip içerik itibariyle İlahiyat Fakülteleri müfredatına uygun olmasına dikkat ettik. Diğer yandan öğrencilerin konumlarını da gözeterek Diyanet İşleri Başkanlığının yeterlilik sınavlarında esas aldığı DİB ilmihalini de göz önünde tutmaya ve değerlendirmeye çalıştık. Konuları ele alırken mezhep farklılıklarını belirtmeye özen gösterdik. Kaynağa boğmamak şartıyla İhtiyaç duyulacağını zannettiğimiz noktalar da kaynağa işaret ettik. Kaynakları da ağırlıklı olarak, kolay anlaşılabilmesi için İlmihallere özen gösterdik. Bu kitabın öğrenci olsun veya olmasın herkesin istifade edebileceği, konuyla ilgili yeterli bilgiyi elde edebileceği bir kaynak olsun istedik. Okurlarımıza tavsiyemiz, ihtiyaç halinde diğer fıkıh kitaplarından, İlmihal olarak Ömer Nasuhi Bilmen ’in “Büyük İslâm İlmihali”, Halil Gönenç’in “Büyük Şafiî İlmihali” ve TDV “İman ve İbadetler” ilmihali gibi son bölümde kaynakçada belirtilen eserlerden de yararlanmalarıdır. 

Bu çalışmada bir şekilde katkısı olan ve üzerime emeği geçen bütün hocalarımı hayırla yâd eder, ölmüş olanlarına rahmet, hayatta olanlarına hayırlı hizmetler ve başarılar dilerim. Böyle güzel bir fırsatı bizlere bahşeden Rabbimize hamt eder, çalışmalarımızın hayırlara vesile olmasını dilerim.