Ne olacak ikinci el otomobilin hali?

Otomobil satışları peş peşe rekor kırarken, ikinci el pazarında tam bir kaos yaşanıyor. Geçmişte yeni alınan bir otomobilde, bir yılda en fazla yüzde 8-9 değer kaybı yaşanırken bugün bu oran, yüzde 25-35 seviyelerine kadar yükselmiş bulunuyor.
      Bu durum, arz ve talebin bir türlü ortak noktada buluşamamasına yol açıyor ve ikinci el otomobil pazarında büyük bir durgunluk yaşanıyor. İkinci el otomobil satışı yapılan oto-center türü merkezlerde işyerlerinin önünde büyük yığılmalar olduğu dikkat çekiyor. Diğer yandan özellikle ana distribütör şirketler ile bayilerin ikinci el parklarında neredeyse araç koyacak yer kalmadığı görülüyor.
     
     Stoklar dağ gibi

      Geçen yılın satış rakamlarından bunun nedeni açıkça anlaşılıyor. 2005 yılındaki satış rakamları 2004 yılına göre yüzde 30, 2003 yılına göre ise yarı yarıya azalmış durumda. Yetkili satıcılarda 80-100 bin, bağımsız galerilerdeyse 250-300 bin civarında ikinci el araç stoku oluştuğu tahmin ediliyor. Kuşkusuz bu durum, sıfır araç satışlarını da tehdit ediyor. Araçlarını düşük fiyatla satmak ya da takas etmek isteyenler, bugün sıfır araç pazarının büyümesinin önündeki en büyük engeli oluşturuyor.
      Bu arada ikinci el pazarının kilitlenmesi, şirketleri yeni stratejiler izlemeye itiyor. Citroen, Fransa’da çok kullanılan “‘Eurocassion" sistemine geçip, ikinci el araçları revizyondan geçirerek sıfır araç statüsünde pazara sunulacak bir çalışma içinde. İkinci el pazarının sil baştan yenileneceği, garanti, servis gibi hizmetlerin devreye gireceği vurgulanıyor. Yine kredi olanaklarının artırılmasının ve ihracat imkanlarının yaratılmasının ikinci el pazarını canlandıracağını savunanlar da var.
     
     Beklentiler değişmeli

      Hyundai Assan Genel Müdürü Kurthan Tarakçıoğlu, son iki yıldır otomotiv sektörünün büyük bir değişim içinde olduğunu ve bu değişim sürecinin önümüzdeki iki yıllık süreçte de devam edeceğini vurguluyor.
      Daralma beklenilmesine rağmen, geçen yıl 710 bin civarında binek otomobil ve hafif ticari araç satılarak sektörün rekor kırdığını belirten Tarakçıoğlu, ikinci el pazarının daralmasının ve fiyatların arz-talep ilişkisine bağlı olarak düşme eğiliminde olmasının bundan kaynaklandığını söylüyor ve ekliyor:
      "Bankalar ve çeşitli finans kuruluşları sıfır araçlar için düşük faizli araç kredileri ve kolay kredi sağlama imkanlarını sunduğu sürece ikinci el pazarına gelen düşük talebin 2006 yılında da devam edeceğini düşünüyorum." Tarakçıoğlu, ikinci ele olan talebin canlanabilmesinin en önemli koşulu olarak, ikinci el araç sahiplerinin beklentilerinin değişmesini görüyor. Bilinen ikinci el kültürünün farklılaşması ve araç satın almanın bir yatırım şekli değil, ihtiyacı karşılamak olduğunun tüketicinin kafasında yerleşmesi halinde ikinci el pazarının canlanacağını düşünüyor. Fakat Tarakçıoğlu, bu kültür değişikliğinin de zaman alacağı kanısında.
     
     Bu fiyatlar kabul edilmeli

      Otokoç & Birmot 2’nci El Satış Müdürü Celal Daldal, 2003’te satılan sıfır araçların 1.8 katı kadar ikinci el araç satıldığını, bu katsayının hurda teşvikiyle birlikte 2004’te 1.0’e, 2005’teyse 0.75’e gerilediğini söylüyor. Daldal, ikinci el pazarındaki keskin düşüşün nedeni olarak Euro’nun değer kaybını, faizlerin düşmesini ve şirketlerin birinci el satışlarına büyük destek vermesini gösteriyor ve ekliyor:
      “Özellikle geçen ağustos ve eylül aylarından sonra problem yaşadık. İnsanlar uzun süre araçlarını düşük fiyata satmaya veya takas etmeye yanaşmadı. Fakat fiyatların her yerde aynı olduğunu gördükten sonra, belki piyasa fiyatlarına razı oldular. Şurası bir gerçek ki, artık ikinci elin aşırı değer kazanma dönemi sona erdi. Herkesin bu piyasa koşullarını kabul etmesi gerekiyor." Daldal, 2006’dan itibaren ikinci el araç pazarının yavaş yavaş toparlanacağını düşünüyor. Geçiş sürecinin sona erdiğini ve fiyatlarının oturmaya başladığını belirten Daldal, özellikle tüketici finansman konusunun kolaylaştırılmasıyla ikinci el satışlarının hızlanacağını vurguluyor.
     
     Değer kaybı Avrupa seviyesinde

      Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar da ikinci el pazarındaki daralmayı normal karşılıyor. Aybar’a göre sıfır araç fiyatlarının böylesine gerilediği bir ortamda, tüketicilerin ikinci el araç satın almayı tercih etmemesi gayet doğal. Ve bundan sonra da tüketiciler için ikinci el araçta garanti, servis, bakım ve onarım gibi hizmetler ön plana çıkacak. Aybar, şu değerlendirmeyi yaptı:
      “Bundan önceki yıllarda enflasyonist ortamdan dolayı ikinci el araç önemli bir yatırım aracı olarak görülüyordu. Ekonominin globalleşmesiyle bu durum değişti. Eskiden otomobilde yılda yüzde 8-9 değer kaybı yaşanıyordu. Bu Avrupa’da yüzde 30-40 civarındadır. Bizde de enflasyonun düşmesiyle ortam bu hale geldi. Önümüzdeki dönemde ikinci el araç için garanti, servis, bakım ve onarım gibi hizmetleri sunan kurumsal firmalar daha ön plana çıkacaklar. Çünkü bilinçli tüketiciler, daha temiz ve geçmişini bildikleri otomobillere yönelmeye başladı."
     
     Araç alımı kolaylaştırılmalı

      Ford Otosan Pazarlama ve Satıştan Genel Müdür Yardımcısı Aykut Özüner, konuya başka bir açıdan yaklaşarak, ikinci el fiyatlarındaki düşüşün, uygun finansal seçenekler sunulduğunda, çok farklı kitlelerin araç sahibi olmasına imkan sağlayabileceğini düşünüyor.
      İkinci el araç ihracatının kısa vadede olumlu etkileri olsa da orta ve uzun vadede alternatif maliyetlerinin görülebileceğini belirten Özüner’e göre, sektöre ikinci elde nefes aldıracak birçok çözüm var. Bunun için öncelikle araç alımının kolaylaştırılması ve bu alandaki bürokratik işlem yükünün azaltılması gerekiyor. Satıcının düzenleyeceği “akitlerin" yeterliliği, ticari ikinci el araçlardaki KDV oranının azaltılması, orta-uzun vadede alınması gereken önlemlerden bazıları. Özüner, ayrıca finansal kurumların ikinci el pazarında daha aktif bir politika izlemesi gerektiğini düşünüyor. Kredilendirilebilir araç yaşının yükseltilmesi, buna bir örnek.
     
     “Yıl sonuna doğru satışlar açılır"

      İkinci el pazarına hizmet veren ve pazardaki durgunluğa rağmen 2005’te satışlarını bir önceki yıla oranla yüzde 60 arttıran DOD’un genel müdürü Tuğrul Denizaşan, 2006’nın ikinci yarısından sonra ikinci el pazarında durgunluğun sona ereceğine inanıyor. Denizaşan, sözlerine şöyle devam ediyor:
      “Sıfır araç fiyatlarının yükselmemesi, markalar arasındaki rekabetin ve kredi kullanma imkanlarının artması yüzünden 2006’da ikinci el fiyatlarının bazı modellerde, bir süre daha düşmeye devam edeceğini bekliyorum. Çünkü faiz oranlarındaki düşüşler ve markaların yaptığı kampanyalar, sıfır araç almayı daha cazip hale getirmiş durumda. Ama bugünkü ikinci el araç fiyatlarının, kullanıcılar tarafından kabullenme sürecinde olduğunu da unutmamak gerek. Bence 2006’nın ikinci yarısına kadar bu süreç devam eder ve sonrasında durgunluk sona erer."
     
     Citroen’den yeni çözüm

      Citroen Baylas Otomotiv Filo ve Özel Satışlar Müdürü Barlas Atila da önlem alınmadığı takdirde ikinci el pazarında yaşanan daralmanın 2006’da artarak devam edeceğini düşünenlerden. Atila, şöyle konuşuyor:
      “Sıfır kilometre araçların satış adetleriyle ikinci el araç satışları arasında uçurum var. Sıfır araçlarda yapılan fiyat endeksli kampanyalar, ikinci el fiyatlarını olumsuz etkiliyor. Buna bağlı olarak, özellikle takasa verilmek istenen araçların fiyatları mecburen düşük tutuluyor." Bu arada Citroen, gerekli finansman desteğini sağlayabilmesi durumunda ‘Eurocassion’ olarak adlandırılan ve Fransa’da ikinci el araçlar için kullanılan bir sisteme geçmeyi hedefliyor. Sistemde takasa alınan ikinci el araçlar, gerekli tüm revizyonlar yapıldıktan sonra, sıfır araçlar gibi ayrı bir bölge de müşterilerin beğenisine sunuluyor. Sistemdeki mantık sıfır araç satışı şeklinde tasarlanmış. Yani müşteriye sıfır araç alıyormuş gibi sunum yapılıyor. Araçlar bu iş için ayrılmış özel showroomlarda ve tüm temizlik ve bakım işlemleri yapılmış şekliyle sunuluyor. Ayrıca kredi ve taksit gibi finansman sistemleri de devreye sokuluyor.
     

Bazı modellerde fiyatlar…