Muhammedi takvim

Hicri takvimin Peygamber Efendimiz'in Mekke'den Medine'ye hicretiyle başladığını biliyoruz. Peki hiç merak ettiniz mi: Müslümanlar arasında hicretten önce hangi takvim kullanılırdı? Hicri takvim kadar adı duyulmamış olup Peygamber Efendimiz'in doğumunu başlangıç olarak alan bir takvim daha olduğunu biliyor muydunuz? Hem de adı 'Muhammedî takvim'di. Derin Tarih dergisinden Havva Önalan, Müslümanların hicretten önce kullandığı takvimi kaleme aldı.

Hicri aylardan altıncısıyla birlikte yılın ortasına varmış bulunuyoruz. Cumâdelâhire, Cemâdilâhire, Cumadâ sitte gibi isimleri bulunan, yaygın söyleyişle Cemaziyelâhir, 'küçük tövbe ayı' olarak da bilinir. Bu yıl miladi takvimde 1-29 Nisan günleri Cemaziyelâhir'i konuk ediyor.

Arapçada cumadâ kelimesi soğuk ve kurak demek. Cemaziyelâhir ayı da başlangıçta yılın aşırı kurak ya da soğuk bir devresine isabet etmekteydi. Cemaziyelâhir'in, Osmanlı belgelerinde bir önceki ay olan Cemaziyelevvel ile birleşip “Cemâzeyn” adını aldığını görüyoruz. Yeniçerilere üç ayda bir ulufe dağıtılırken Rebiülâhir, Cemaziyelevvel ve Cemaziyelâhir aylarına kısaca recec ya da recâc denilirdi.

Miladi 623-624 yıllarına denk düşen hicri 2. yılın Cemaziyelâhirinde birçok önemli hadise vuku bulmuştu. Mesela Peygamber Efendimiz'in (sas) sevgili kızı, “Vücudumun bir parçası, gözümün nuru; kalbim, ruhum ve vicdanım” dediği Fâtımatü'z-Zehra 20'sinde, torunlarından Ca'ferî fıkhının kurucusu Ca'fer es-Sâdık da 6'sında dünyaya gelmiştir.
Vefatına kadar Hz. Peygamber'in yanında olup yalancı peygamberlerle de mücadele eden Hz. Ebubekir, hasta yatağında yattığı Cemaziyelâhir başlarında sahabeyle hilafet meselesini görüşür. Kendisinden sonraki halife olarak Hz. Ömer'i düşündüğünü söyler ve Hz. Osman'a bu kararını bir ahidnâme şeklinde yazdırır. Hicri 22 Cemaziyelâhir 13 yılında vefat eden Hz. Ebubekir'in yerine aynı gün içinde Mescid-i Nebevî'de biat alan ve adaletiyle meşhur olacak olan Hz. Ömer halife seçilir.

Hicret öncesinde Muhammedî takvim vardı

Hicri takvimin Peygamber Efendimiz'in Mekke'den Medine'ye hicretiyle başladığını biliyoruz. Peki hiç merak ettiniz mi: Müslümanlar arasında hicretten önce hangi takvim kullanılırdı?

Hicri takvim kadar adı duyulmamış olup Peygamber Efendimiz'in doğumunu başlangıç olarak alan bir takvim daha olduğunu biliyor muydunuz? Hem de adı 'Muhammedî takvim'di.

Bu takvimdeki aylar, o ay içinde önemli sayılan olaylara göre adlandırılmıştı. Muhammedî aylar sırasıyla şöyledir:

Nûr, Kudüs, Kerrâr, Zehra, İsrâ, Kadisiye, Ramazan, Nasr, Biât, Hac, Hicret ve Fütûh.
Hz. Fatıma Muhammedî takvime göre 4. ayda dünyaya gelir. Ona verilen 'Zehra' lakabı ayın da adı olur. Bu ayın Hicri takvimdeki karşılığı ise Cemaziyelâhirdir.

İlk yıllarında ayazıyla meşhur olup bu sene tersine baharı erkenden muştulayan Cemaziyelâhir evimize de, gönlümüze de hoş geldi, safalar getirdi!