D vitamini eksikliğinin sebepleri neler? D vitamini eksikliği belirtileri ve tedavisi

Eksikliğinin ciddi boyutlara varan hastalıklara yol açtığı D vitamini vücudun ihtiyacı olan ancak bu ihtiyacın dışarıdan sağlanmasının mümkün olduğu bir vitamindir. D vitamini eksikliği, yiyeceklerden sağlandığı gibi büyük ölçüde de (yaklaşık %95) güneşten sağlanır. D vitamini eksikliği hayati durumlara neden olabilmektedir. Vücuttaki kalp ve kas sistemini düzenlemekle görevlidir. Peki, pek çok kişide eksikliği görülen D vitamini takviyesi nasıl yapılır? D vitamini eksiliği neden olur? D vitamini eksikliğinin belirtileri nasıl anlaşılır?

Canan Karatay, "20 bin hastamın yüzde 99 ’unda D vitamini düşüklüğü var."

D vitamini eksikliğinin yol açabileceği problemlere işaret eden Karatay, D vitamini eksikliği için yapılabilecekleri sıraladı ve özellikle önem verilmesi gerektiğine dikkat çekti;

"Türk insanlarının çoğunda D vitamini problemi var. 20 bin hastamın yüzde 99'unda D vitamini düşüklüğü var. Bunun birçok sebebi var. Güneşten uzak durmak, hava kirliliği, hayvansal yağlardan, sakatatlardan uzak durmaktan oluyor. Yıllarca bizlere 'Hayvansal yağlar, sakatatlar hastalık sebebi, kalp krizi sebebi' dediler. Güneşten uzak durmak depresyona yol açar. Hayvansal yağ, sakatat, ev turşusu tüketin, dışarı çıkıp yürüyün."

"Kışın psikolojik olarak vücut hastalanıyor. Bunun sebebi güneşsizlik. İçeriye kapanmamak lazım. Dışarı çıkın. Kar yağsa da, kış olsa da dolu yağsa da buz tutsa da çıkıp dışarıda yürüyün. Deniz kenarında yürüyün, ormanlarda yürüyün. O zaman depresyondan da kurtulursunuz. Karanlık olduğu için, güneş olmadığı için bu sıkıntılar oluyor. Özellikle kuzey ülkelerinde depresyon çok fazla olur."

Sırt ağrısına dikkat! Kansere de neden olabiliyor...

Düşük seviyedeki D vitamini sadece kemik erimesi riskini 300 kat artırmakla kalmıyor, aynı zamanda açıklanamayan kemik ağrılarına da neden oluyor. Sırt ağrısı çekenlerin yüzde 80'inde D vitamini eksikliği gözlemleniyor. D vitamini eksikliği kemik problemleri ve kalp hastalıklarının yanı sıra, kolon ve prostat kanseri gibi hastalıklara da neden olabiliyor. Cancer dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre D vitamini eksikliği, her yıl 23 bin yeni kanser vakasına yol açabilecek potansiyele sahip ciddi bir sorun olarak tanımlanıyor..

D vitamini ne işe yarar?                  

D vitamini bağırsaktaki kalsiyum emilimini arttırmak, kemik mineralizasyonunu, kalsiyum fosfor dengesini, kas sinir sistemi fonksiyonlarını, kas gücünü ve kalp atışlarını düzenlemek ile görevlidir.

Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre, D vitamini kalbin pompalama gücüne ve kalp hücresinin yapısına etkisiyle kalp rahatsızlıklarını önleyici bir özelliğe sahiptir. D vitamini eksikliği; kalp hastalıklarının beraberinde getirdiği yüksek tansiyon, obezite, şeker hastalığı gibi rahatsızlıklar üzerinde oldukça etkindir. Böylece D vitamini eksikliği olanların bu hastalıklara yakalanma riski 2 katına çıkmış oluyor.

D vitamini aynı zamanda enfeksiyonel hastalıklar üzerinde büyük ölçüde etkilidir. Eksikliği halinde grip, enfeksiyon mücadelesi, multiple skleroz, bağırsak iltihabı, kanser ve pankreas insülin salınımı düzenlemesi tiroid faaliyetlerini düzenleme ve kanın pıhtılaşmasını sağlama vs. durumlarında hem düzenleyici hem de koruyucu durumdadır.

Kalsiyum emilimini sağlayan D vitamini kemik sağlığı için çok önemli bir rol oynar. Kemiklerin gücü ve sağlığı için D vitamini eksikliğinin hemen tespit ve tedavisi şarttır. Kandaki kalsiyum ve fosforun normal sınırlarda kalmasını sağlayarak kemik erimesini(osteoprozu)önler. Kemikleri ve dişleri güçlendirir. Çocuklarda D Vitamini ihtiyacı bu yüzden fazladır.

Kaslara güç veren D vitamininin eksikliği durumunda devamlı yorgunluk ve ağrı olur. Bu durumda D vitamine baktırmak ve takviyeye başlamak gerekir.

D vitamini eksikliği kadınlarda daha çok görülür!

Uzm.Dr.Filiz Gündüzer Müftüoğulları’nın açıklamasına göre, "D vitamini eksikliği özellikle doğum ve emzirme dönemlerinden dolayı kadınlarda daha sık görülür ve kendini doğum sonrası yaygın ağrılarla belli eder.30 yaşına kadar olan insanların %30unda D Vitamin eksikliği vardır. Yine yaşlılıkta ve güneş görmeyen kişilerde eksiklik daha fazla saptanır. Şişmanlarda D Vitamini eksikliği saptanması sebebi ise D Vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan yağda birikir ve vücut kullanamadığı için eksiklik meydana gelir."

D vitamini eksikliği neden olur?

D vitamini eksikliğinin en önemli nedeni, vücudun güneşten alınan UVB ışınlarına yeterince temas etmemesidir. Vücut güneşten aldığı D vitaminini başka hiçbir yolla ve besinle alamaz. Bunun nedeni D vitamini içeren besinlerde vitamin oranının az ve yeterli olmamasıdır.

Bazen güneş ışınlarının emilimi konusunda vücutsal bir problem de olabilir. Vücudun güneş ışınlarıyla D vitamini üretme kapasitesinin azaldığı ilerlemiş yaş, gıdalarla birlikte alınan yağın sindirilmesini engelleyen sindirim rahatsızlıkları, koyu ten rengi, kolesterol, epilepsi ilaçları başta olmak üzere bazı ilaçlar güneşle temas edilse dahi vücudun vitamini almasına engel olur.

Yaşlılık veya böbrek rahatsızlıkları D vitamini eksikliği riskini artırır. Bağırsaklarımızdan yeterince D vitamini emilemez. Çölyak hastalığı, kistik fibrozis ve crohn hastalığı da D vitamini emilimini etkiler.

Kilo da D vitamini eksikliğini artırır. Şöyle ki, yağ hücreleri dolaşımdaki D vitaminini dolaşımdan alır böylece vücut kitle indeksi 30 ve üzeri olanlarda D vitamini eksikliği sıktır.

D vitamini eksikliğinin bir diğer nedeni ise vejetaryen beslenmedir. D vitaminin yoğun olarak bulunduğu besinler; balık, ciğer, yumurta gibi hayvansal ürünlerin tüketilmemesi bu durumu daha çok tetikler.

D vitamini eksikliğinin belirtileri nelerdir?

Uzun süreli ve zaman yayılan bu belirtiler gözden kaçacak şekilde olağan gelebilir. Ancak hayatı olumsuz şekilde etkileyeceğinden farkına varmak ve tetkikleri yaptırmak gerekmektedir. Bu belirtilerden bazıları aşağıdaki gibidir;

-Depresyon

-Kemik Ağrıları (vücut genelinde)

-Kas zayıflığı

-Başın fazla terlemesi

-Kaslarda oluşan kramplar

-Halsizlik

-Eklem bölgelerinde ağrı

-Kilo alma problemi

-Yüksek tansiyon

-Başata ağrı

-Soğuk algınlığı

-Kabızlık

-İshal

-Mesane sorunları

Kulağa komik gelebilir ancak D vitamini eksikliği depresyona yol açar. Nedensiz yere mutsuz ve hüzünlü hissetme durumu D vitamini eksikliğinin başlıca belirtilerindendir. Şöyle ki, beyinde üretilen ve ruh halinin düzenlenmesinde kullanılan serotonin hormonu D vitamini eksikliğine bağlı olarak düşer.

D vitaminin en önemli belirtilerinden biri de kemik ağrılarıdır. Özellikle güneşten mahrum kaldığımız kış aylarında bu ağrılar daha da artar. Halsizlik ve vücut genelinde olan bu ağrıların dikkate alınmaması durumunda yetişkinlerde “osteomalazi” adı verilen kemik yumuşaması, çocuklarda ise “raşitizm” görülebilir.

D vitamini eksikliği nasıl ölçülür?

D vitamini eksikliğinin ölçümü için, yukarda belirtilen durumların hissedilmesiyle doktora başvurulması gerekir. Yapılacak olan kan testinde D vitamini (25 (OH) vitamin D3) düzeyinin ölçülebilir.

D vitamini takviye ve tedavisi nasıl yapılır?

D vitamini doktorlar tarafından reçete edilen D3 vitamini takviyesi ile alınır. D3 vitamini ise yemeklerle beraber tüketildiği takdirde vücut tarafından emilimi ve yararı artar. Doktorların da yönlendirmesiyle D vitamin serum, damla vs.leri böyle tüketilir.

Günlük olarak alınması gereken D vitamini miktarı yaşa bağlı olarak değişmektedir. Bunun için yaş ilerledikçe oluşan ihtiyaç doğrultusunda testlere dikkat etmek gerekmektedir.

Özellikle D vitamini takviyesine ihtiyaç duyan ve sık sık kontrollerini yaptırması gerekenler;

 - 50 yaş üzeri kişiler,

- Sürekli kemik ve kas ağrısı şikâyeti olanlar,

- Güneş görmeyenler(ofis çalışanları gibi),

- Bağırsaklardan yağ emilimi bozuk hastalar,

- Karaciğer hastalığı olanlar,

- Mide ameliyatı olanlar,

- Osteoporozlu hastalar ( kemik erimesi olanlar)

D vitamini yiyeceklerden alınabilir mi?

En büyük kaynağı güneş olan D vitaminini içeren bazı besinler vardır ancak günlük tüketimi ne kadar olursa olsun eksikliği giderecek boyuta ulaşamaz. Güneşle olan 10-15 dakikalık temas yetecekken bu yiyeceklerin ancak sürekli tüketilmesi onların D vitamini eksikliğini karşılamasını sağlar.

Güneşe çıkmak ve D vitamini eksikliğini gidermek için en uygun vakit ise saat 10.00 ve 15.00 arası yani öğle saatleridir. Ancak bu saatler aynı zamanda cilt kanseri için de en riskli saatlerdir. Bu nedenle her gün 10-15 dakika güneş koruyucu krem olmaksızın diz ve dirseklerden aşağıyı güneşlendirmek yeterlidir

Somon, sardalya, orkinos, balık yağı ve D vitamini katkılı süt, yumurta, tereyağı, karaciğer, mantar, kakao ve tahıl gevrekleri bazı D vitamini kaynaklarındandır.