Erken emeklilik için 5 formül

Çalışanların en büyük hayali emekli olup iyi bir maaşa kavuşmak. Ancak emeklilik için işe giriş tarihine göre ve bulunulan kuruma göre belli süreler gerekiyor. Öncelikle sigortadan sonra belli bir süre geçmesi, işe giriş tarihine göre de prim ve yaş şartlarını tamamlamak gerekiyor. Ancak emeklilik yaşını geri çekmek de mümkün. Bunun için 5 önemli fırsat var.

1) KADINLARA DOĞUM İMKÂNI: Kadın çalışanlar için çocukları üzerinden prim kazanma imkânı bulunuyor. Bu imkân 3 çocuğa kadar borçlanma ile 2160 gün yani 6 yıl kazandırıyor. Böylece yaşı ve yılı dolmuş bir anne üç çocuğu varsa 6 yıl erken emekli olabiliyor. Burada tek şart annenin borçlanacağı çocuklarının sigortalı olunan tarihten sonra dünyaya gelmiş olması.

2) ASKERLİK YAŞI AZALTIYOR :Erkeklerde ise askerlik süreleri hem yaşı geriye çekerken hem de prim kazanma imkânı veriyor. Sigortalıların askerlikte geçen sürelerinin tamamını veya bir kısmını para ödeyerek emeklilik hesaplarına saydırmaları imkânı var. Sigortalı olduktan önce yapılan askerlik için borçlanılması, sigorta giriş tarihi borçlandığı gün kadar geriye gidiyor. 1988 girişli birisi 1 yıl askerlik borçlanırsa 1987 girişli oluyor ve şartları buna göre belirleniyor. Böylece en az bir yaş önce emeklilik imkânı bulunuyor.

3) 15 YILDA MAAŞ: Kısmi emeklilik de denilen bu yöntemde ise 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Burada ise yaş şartı kadınlarda 58 erkeklerde ise 60'tan başlıyor. Böylece yaşı gelmiş ama çalışma imkânı olmayan sigortalılar kısmi emeklilik imkanıyla beklemeden maaş almaya başlayabiliyor. Bu imkan 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için geçerli. Sonrası için ise prim 4500'e yıl şartı 25'e çıkıyor.

4) MALULLUK VE ENGELLİ DURUMU: Sağlık durumları elverişli olmayanlar için iki türlü erken emeklilik imkânı bulunuyor. Malulen emeklilikte sigortalı olduktan sonra ortaya çıkan rahatsızlıklar geçerli sayılıyor. Çalışırken iş yapabilme gücünü en az yüzde 60 kaybedenler sağlık raporu alarak bu imkândan yararlanıp emekli olabiliyor. En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün bildirmek şartıyla malulen emeklilik imkânı veriliyor. Engelli çalışanlar ise en az yüzde 40 engellilik ile vergi indirimi aldıklarında yaş şartına bakılmadan 15 yıl 3 bin 600 günden başlayarak işe giriş tarihlerine göre 18 yıl 4680 güne kadar süreyle emekli olabiliyor.

5) YIPRANMA HAKKI: Kanunun Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj belli mesleklere uygulanıyor. Ağır işlerde çalışanlar, madenciler, gazeteciler, gemi adamları gibi mesleklerde çalışanlar sigortalılık sürelerine belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkânına kavuşuyor. Yani bir yılda 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor. Bu da normal çalışanlara göre erken emeklilik ortaya çıkartıyor.

Faruk Erdem - Sabah