Avrupalılar Kağıthane’nin çamurunu çalmış!

Tarihçi Yazar Yasin Özkan’ın Osmanlı arşivlerinden elde ederek yayınladığı belgelerde, Kağıthane çamurunun tophanelerde kullanılan en kaliteli çamur olduğu belirtiliyor.

Yedikıta Tarih ve Kültür Dergisi, 75. sayısında ilginç bir tarihi bilgiye yer verdi. Tarihçi Yazar Yasin Özkan’ın Osmanlı arşivlerinden elde ederek yayınladığı belgede Kağıthane çamurunun tophanelerde kullanılan en kaliteli çamur olduğu belirtiliyor. “Avrupalılar Kağıthane’nin Çamurunu Çalmış!” başlığıyla verilen yazıda “Hıristiyan hükümdarların ülkelerinde bulunan tophaneler Kâğıthane çamuruna muhtaçtırlar. İstanbul’a gelen Fransa, Hollanda, İngiltere ve Ceneviz devletlerinin tüccar gemileri Kağıthane'nin çamurunu gizlice Avrupa'ya götürmekteydiler.” deniliyor.

Belgenin orijinaline Osmanlı arşivlerinde yaptıkları araştırmalar neticesinde ulaştıklarını kaydeden Tarihçi Yazar Özkan belge hakkında şu bilgileri veriyor “Divan-ı Hümayun kalemindeki mecmuaların birinde yıllar sonra ilginç bir belgeye rastlanmıştı. Belge 1079 (1668-69) yılına aitti ve o yılların ahkâm defterlerinde mevcut değildi. Gerçek tarihinden yaklaşık bir asır sonra 1740'lı yıllarda göze çarpan bu vesika, bir ferman suretiydi. Konusu ise çamurdu. Belgeye göre o yıllarda top sanayinin en önemli hammaddelerinden biri çamurdu ve bu çamurun en kalitelisi İstanbul’da Kağıthane deresinden çıkartılıyordu. Bunun farkına varan Avrupalı tüccarlar, Kağıthane çamurunu geceleri gemilerle gizlice kaçırıyorlardı. Bir zamanlar Avrupalıların Osmanlı’nın çamuruna dahi muhtaç olduklarını ve göz diktiklerini gösteren bu ilginç kaydın Köprülü Mehmed Paşa devrine ait olduğu söylense de hicri 1079 tarihi Fazıl Ahmed Paşa zamanına tekabül etmektedir.”

‘ÇAMURUN ÇALINMASINA MANİ OLUNSUN’

Yazıda Kağıthane çamurunun çalınmasını engellemek için ferman yayınlandığını da dikkat çekiliyor. Ferman şöyle:  “Tophane için gerekli çamur ve tuğla İstanbul Kâğıthane çamuruna mahsus olup her nerede top dökülmek istenirse mutlaka Kâğıthane çamurunu tedarik etmek gereklidir. Hatta Kandiye Kalesi muhasarası esnasında orada yapılan tophane için bile İstanbul’dan çamur götürmüşlerdir. Hıristiyan hükümdarların ülkelerinde bulunan tophaneler dahi Kâğıthane çamuruna muhtaçtırlar. İstanbul’a gelen Fransa, Hollanda, İngiltere ve Ceneviz devletlerinin tüccar gemileri geceleri sandallar ile Kâğıthane’den çamur taşıyıp gemilere dengeyi sağlamak için koydukları ağırlıklar (safra) yerine bu çamurları doldurup Avrupa’ya götürmektedirler. Bundan dolayı, bir daha Hıristiyanların Kâğıthane’den çamur nakline mani olunmak, padişah hazretlerinin emridir.”