444 yıllık sır: Osmanlı elçisini öldürüp 'virüsten öldü' demişler

Venedik 16. ve 17. yüzyıllarda Avrupa’nın en güçlü istihbarat teşkilatlarından birine sahipti. Bu teşkilat ‘Onlar Konseyi’ adlı kurul tarafından yönetiliyordu. Teşkilat sadece bilgi toplamıyor ‘örtülü’ suikastlar da yapıyordu… Oxford University Press’in bastığı ve geçtiğimiz ay Kronik Kitap tarafından ‘Venedik Gizli Servisi’ adıyla Türkçe yayımlanan kitapta bu operasyonlardan biri anlatılıyor. Kitap Venedik arşivlerinden çıkan mektuplar ve diplomatik belgelere dayanılarak hazırlanmış.

‘ONLAR KONSEYİ’

Hürriyet'ten Musa Kesler'in kitaptan derlediği bilgilere göre, Venedikli Cordoani, Müslüman olduktan sonra Mustafa adını aldı. Yetenek ve zekâsıyla öne çıkan Mustafa, devrin sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa’nın maiyetinde çalışmaya başladı. Paşa’nın verdiği diplomatik nitelikli özel vazifeleri yapıyordu. 1574’te, Sokullu tarafından Venedik’teki esirlerin serbest bırakılması için görevlendirildi.

İstanbul’daki Venedik elçisi Balio ülkesine yazdığı mektupta, asıl adı ‘Cordoani’ olan Mustafa’nın Venedik aleyhine faaliyet gösteren ‘zeki ve tehlikeli bir casus’ olduğunu bildirdi. Bunun üzerine istihbaratı yöneten ‘Onlar Konseyi’ Mustafa’yı öldürme kararı aldı. Ancak resmi elçi olduğu için bunu ‘örtülü’ bir şekilde yapmaları gerekiyordu. Zehirlemeye karar verdiler. Ancak iki ayrı zehir fayda etmedi. Üçüncü bir zehir hazırladılarsa da yine başaramadılar. Mustafa’yı İstanbul’a dönerken gemide zehirleme planı da başarısız oldu.

‘VEBADAN ÖLDÜ’

1576’da ‘şehri altüst eden yıkıcı veba esnasında’ Mustafa tekrar ‘resmi bir görev’ için Venedik’e gitti. Konsey suikast için yine harekete geçti. Mustafa, ‘Kaptan Trec’ kod adlı kişi tarafından öldürüldü. Suikastın üzeri, salgın bahanesiyle örtüldü. İstanbul’daki Venedik elçisi, gizli servisin istediği gibi ‘Mustafa’nın vebadan öldüğünü, cesedinin ise sokakta tesadüfen bulunduğunu’ Topkapı Sarayı’na bildirdi. Tamamı kayıt altına alınan yazışmalar yıllar sonra ortaya çıkınca, suikast da aydınlatılmış oldu.

Venedik İstihbaratı ‘Ducale Palazzo’ denilen saraydan yönetiliyor, dünyanın her tarafından bu saraya istihbarat akıyordu. Çapkınlıklarıyla tarihe geçen Giovanni Giacomo Casanova da Venedik istihbaratının en meşhur ajanlarından biriydi.