Musevilerin ilginç Abdullah Gül duası

Göksen KAPLAN'ın haberi
 
Aaron Kohen (45), beş yaşından itibaren dini müzik eğitimi almaya başlayan İstanbullu bir Musevi din adamı. Müzikle hep iç içe yaşadı. 2002’de ilk albümü Maftirim ile tanındı. İkinci albümü Şevahot Lael (Allah’a Övgüler) sinagoglardaki törenlerde Türk makamlarıyla okunan dualardan bir derleme. En dikkat çekici eser "Anoten" adlı Cumhurbaşkanını Kutsama Duası. Osmanlı döneminde sultanlar için okunan bu dua, cumhuriyetten itibaren cumhurbaşkanları için okunmaya devam etmiş. Aaron Kohen "Anoten" duasının ilginç hikáyesini anlattı.

Yüce Rab, Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül’ü korusun, kutsasın. Onun beraberinde olsun. Onu yüceltsin ve onu görkemli kılsın.

Bu sözler sinagoglarda okunan Anoten duasının İbranice’den Türkçeye çevrilmiş bir bölümü. Bu dua, duahanlar (hazan) tarafından sinagoglardaki bazı özel törenlerin ardından okunuyor. Dönemin cumhurbaşkanı kimse, dua onun adı içinde geçecek şekilde icra ediliyor. Anoten’in kökü 15. yüzyılın sonlarına dayanıyor. İspanya’dan sürülen Yahudilere sahip çıkan Osmanlı Devleti’nde başlayan bu gelenek, Cumhuriyet dönemine kadar sultanların ismiyle okunan dualarla devam etmiş. Daha sonra Atatürk ile başlayan ve Abdullah’a Gül’e kadar devam eden süreçte bütün cumhurbaşkanları için okunmuş. Özellikle düğün törenlerinde okunan Anoten, Aaron Kohen’e göre Osmanlı topraklarında huzura kavuşan Musevilerin minnettarlığının bir göstergesi.

BAŞBAKANLAR İÇİN DE OKUNABİLİYOR

"Bu duada en güçlünün Tanrı olduğu, yönetenlerin ihtiyaç duyduğu gücün onlara Tanrı tarafından verildiği özellikle vurgulanır, engelleri bertaraf etmek içindir" diyor Aaron Kohen. Anoten, siyasi ve ekonomik gelişmelere göre zorlu bir görev üstlendiği zaman başbakanlar için de okunuyor. Kohen "Duanın kesinlikle partilerle, siyasallaşma ile bir ilgisi yok" diyor.

İngiltere, Fransa, ABD gibi Yahudi toplumlarının yaşadığı ülkelerde de benzer bir geleneğin olup olmadığını sorduğumuzda Aaron Kohen buna benzer duaların örneğin Fransa Cumhurbaşkanı için de okunduğunu fakat bu ritüelin doğduğu yerin Osmanlı toprakları olduğunu söylüyor.

BUGÜNE KADAR DUYAN CUMHURBAŞKANI YOK

Kökeni Osmanlı’ya dayanan ve yüzyıllardır sinagoglarda Türk makamıyla okunan bu duadan haberdar olmuş bir cumhurbaşkanının olmadığını düşünüyor Aaron Kohen. Bugüne kadar herhangi bir cumhurbaşkanının bu dua ile ilgili bir reaksiyon gösterdiğine şahit olmamış. Anoten duası, özellikle düğün merasimlerinde okunduğu için, düğüne davetli Müslüman Türk ailelerin duayı ilk defa duyduklarında "Aaa böyle bir dua mı var" diyerek hayretler içinde kaldığını anlatıyor. Aaron Kohen albümünde buna yer vererek, Anoten’in duyulmasını sağlamak istiyor.

BU ALBÜM İLK VE TEK

Allah’a Övgüler albümü, sinagoglarda özel günlerde ve törenlerde okunan dualardan bir demet. İbranice ayinlerden oluşan eserler Türk klasik müziğine özgü makamlarla seslendiriliyor. İspanya’dan gelen Yahudiler, Osmanlı müziğine karşı hiç yabancılık çekmemiş. İspanya’dayken birlikte yaşadıkları Müslüman Emevilerle ilişkileri, Arap müziğine aşina olmalarını sağlamış. Fransa, İngiltere, İtalya, Avusturya gibi ülkelerdeki Yahudiler ise, oradaki müziğin etkisiyle bugün ayinlerde klasik batı müziği formlarında müzik yapıyor. Kohen, "mutlaka hepsinin kendine özgü bir ışığı, bir rengi, bir lezzeti var. Ama ben Türk musikisi nağmeleriyle büyüdüğüm için bunları başka hiçbir nağmeye değişmem" diyor.

OSMANLI-RUS SAVAŞI’NDA SADRAZAMIN HUZURUNDA OKUNDU

Osmanlı Devleti’nin en zor anlarından biri, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ydı. Türkler tarafından 93 Harbi olarak bilinen bu savaşta, Rus orduları İstanbul’a kadar gelip Yeşilköy’ü (o zamanki adıyla Ayastefanos) işgal etmişlerdi. Bütün Avrupa kaynıyor, özellikle İngiltere, Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını uygun görmediği için Rusya’ya karşı muhalefet ediyordu. Böyle bir ortamda, savaşın başlangıcından bir süre sonra 18 Mayıs 1877’de İstanbul’da Balat’ta bulunan Ahrida Sinagogu’nda bir tören düzenlendi. Bütün Osmanlı Musevi din adamlarının hazır bulunduğu bu törene Sadrazam İbrahim Ethem Paşa da katıldı. Onun huzurunda Osmanlı ordusunun zaferi için Anoten duası okundu. Tanıklara göre sadrazam çok duygulanarak ağladı.