19 -20 Kasım’da Lizbon’da NATO devlet ve hükümet başkanları zirvesi yapılacak. Bizim açımızdan son yılların en önemli dış politika dönemeçlerinden biri bu. Çünkü ABD uzun zamandır kafasında olan füze kalkanı projesini Türkiye’ye kurmak istiyor.

ABD füze kalkanı projesini Doğu Avrupa’ya kurmak istemişti. Polonya’ya füze üssü, Çek Cumhuriyeti’ne radar üssü Rusya’nın vetosuna takıldı. Ruslar bu projenin ileride aleyhine casusluk faaliyetlerine dönüşebileceği korkusuyla bu konuda olumsuz bir tavır aldı.

Bu projeyi mutlaka hayata geçirmek isteyen ABD’nin aklına birden bire Türkiye geldi. ABD Dış İşleri Bakanlığı Yardımcısı Roger Crowley niyetlerinin İran’dan gelebilecek nükleer tehdide karşı “Aşamalı Uyarlanabilir Yaklaşım” (Phased Adaptive Approach) modelini uygulamak olduğunu ve Türkiye’nin bunun için çok uygun bir yer olduğunu söyledi.

İşte bizim için olayın bam teli bu. Çünkü bu durum bizim için tam bir aşağı tükürsen sakal yukarı tükürsen bıyık durumu. Ya da iki ucu pis değnek. Bu projeye evet derse Türkiye, bölgedeki bütün İslam ülkeleri olumsuz bir tavra bürünecektir. Biliyoruz ki ABD’nin bütün niyeti İran’daki rejimi değiştirmek. Ayrıca Batı’nın İran kadar Suriye’yi de düşman ülke kategorisine sokmak istediği herkesin malumu.

AK Parti iktidarı dış politikada komşularıyla sıfır sorun politikasını başarıyla sürdürüyor. İran’la, Suriye’yle çok iyi ilişkiler kuruldu. Ekonomik anlamda başarılı adımlar atıldı. Eğer NATO –tabii ki ABD –füze kalkanını kurma konusunda Türkiye’yi ikna ederse bu, 8 yıldır sürdürülen politikaların sıfırlanması demektir. Türkiye hem İran’la hem de Suriye’yle ekonomik ve siyasi anlamda muazzam bir dönüşüm geçiriyor. Tarihinde kurmadığı kadar iyi diyaloglar kuruldu. AK Parti iktidarı bir füze kalkanı projesiyle büyütüp beslediği bu ilişkileri hemen bozmaz, bozamaz.

Peki Türkiye bu projeye kolay kolay evet der mi? Sanmam. Hayır derse bunun Türkiye’ye olumsuz yansımaları olur mu? Mutlaka olur. Şu anda ABD yönetimi ve Senato’da özellikle İran’a yaptırım konusunda takındığı tavır yüzünden Türkiye’ye karşı olumsuz bir bakış açısı var. Ayrıca Mavi Marmara konusunda İsrail’le bozulan ilişkiler ABD’deki İsrail lobisinin aklından çıkmıyor. Buldukları ilk fırsatta Türkiye’den daha kapsamlı intikam almak isteyeceklerdir.

ABD böyle bir planı ortaya atarak aslında Türkiye’yi çok zor durumda bıraktı. Türkiye evet de dese, hayır da dese, bundan olumsuz olarak etkilenecektir. Rusya’nın da başından beri bu projeyi pek hayırlı bulmadığı biliniyor. Ama Obama’nın Rusya’yla yaptığı görüşmelerde bazı konularda garanti verdiği rivayet ediliyor.

Ortada cevaplandırılması gereken bir soru daha var. Bush yönetiminden beri ABD bu projeyi hep Doğu Avrupa’ya kurmak istiyordu. Ne oldu da birden ibre Türkiye’ye döndü? Yoksa İsrail ABD yönetimine bu konuda baskı yapmış olmasın! Öyle ya, füze sistemi Türkiye’ye kurulursa İran’ın olası bir nükleer silah kullanımına cevap verilmiş olacak. Ayrıca Türkiye ile İran ve Suriye’nin arası bozulacak. Bu duruma kim sevinir? İsrail tabii ki. Bunlar komplo teorisi gibi gelebilir. Ne var ki ABD’deki İsrail lobisi de bu yönde görüşler belirtiyor.

Türk devleti burada diplomasiyi etkin biçimde kullanmalı. Projenin mahiyeti konusunda ABD’den tam garanti almalı. Sonra bölge ülkelerini bu konuda brife etmeli. Olaylar asla oldu bittiye gelmemeli. Şu an için NATO’da yalnız kalmak da bizim için pek iyi sonuçlar vermez.

Bakalım Tayyip Bey 19-20 Kasımda Lizbon’da oyunu nasıl kuracak? ABD yönetimi bizden ne isteyecek? Ne vereceğiz ya da vermeyeceğiz, hep birlikte göreceğiz.

Cem Küçük - Haber 7
cemkucuk@gmail.com