Türk edebiyatının büyük ustalarından

Hikâye ve romancı Orhan Kemal’in babası Abdülkadir Kemali Bey'in hatıralarını anlatan kitabı büyük bir zevk ve merakla okumaya başladım

Ama

Sonuna gelince büyük bir hayal kırıklığına uğradım.

Neden?

BÜYÜK MÜCADELE ADAMI

Orhan Kemal’in kitaplarını fırsat buldukça okurum. Orada bulduğum bir tat vardır.

Orhan Kemal

CHP tek parti zulmünü bizim gibi yalın bir şekilde haykırmaz

Ama

Muhalifliğini toplumsal gerçekler üzerinden anlatır.

Ancak

Orhan Kemal’in babası öyle değil.

Kemali Bey gözünü budaktan esirgemeyen büyük bir mücadele adamı…

İdealleri için hapis, sürgün, yurt dışına kaçmak gibi birçok mahrumiyeti göze almış biri.

İttihatçı günlerinden başlamak üzere

Cumhuriyet dönemi dahil, mücadele etmiş, gazete çıkarmış hatta ilk fırsatta parti kurmuştur. Aynı zamanda romantik seviyede denecek kadar da idealist…

BÖYLE BİR ADAMIN ANILARI OKUNMAZ MI?

Böyle olunca

Ve

Yaşadığı dönem.. yaşadığı yerler.. yaptığı görevler göz önüne alınınca

Abdülkadir Kemali Beyin hatıraları

Bende müthiş bir merak uyandırdı.

NEDEN?

Çünkü

Kemali Bey önce bir İttihatçı ama fanatik bir ittihatçı ve idealist…

Savcı sonra kaymakam

Sonra birinci mecliste milletvekili ve kısa süreli bakan.

Sonra İstiklal mahkemeleri reisi…

Sonra İstiklal mahkemelerinde maznun (sanık)

Bu arada gazeteci (Ahali adlı gazetenin sahibi)

Ve Ahali Cumhuriyet Fırkası’nın (partisinin) kurucusu…

Meclisin en keskin muhaliflerinden

Sürgün

Yurt dışına kaçış (Suriye)

Beyrut’ta lokanta işletme.. (Orhan Kemal de bulaşıkları yıkıyor)

Kudüs’te ikamet

Vs. vs. vs. gibi çalkantılı siyasi hayatı olan biri…

İSRAİL’İN KURULUŞU

Bu arada Suriye’ye kaçtıktan sonra (niçin kaçtığını büyük ihtimalle anlatmış ama hatıraları yayına hazırlayan torunu Işık Öğütçü birçok bilgi gibi bunu da saklamış)

Suriye-Kudüs-Beyrut üçgeninde

İngilizlerin himayesinde adım adım İsrail’in kuruluşuna şahit oluyor. Siyasetin içinde yoğrulmuş biri olarak bu gördüklerini yazmaması mümkün mü?

Değil!

ANILAR BİR CHP’LİNİN ELİNE DÜŞÜNCE…

Bana göre yazmış

Ama hatıraları

Torunu CHP’li Işık Öğütçü’nün eline düşünce

Zülfü yâre dokunur diye

Bu bahsettiğim en önemli bölümlerine makas atmıştır.  

GERİYE NE KALMIŞ?

Geriye

“Dedem şöyle dürüst.. eşkıyayı tek başına dize getiren böyle kahraman.. savaşta iaşe dağıtımında yolsuzluk yapanları kıskıvrak yakalayan bir komutan!” gibi 300 sayfaya yayılmış hatıralar kalıyor.

1919’DAN 1938’E HIZLI GEÇİŞ

Merakla okumaya devam ediyorum

Ama

Kitabın sonlarına yaklaştım hala bir şey yok.

1919 hatıralarını okurken

Birden

1937 yılında TC Kudüs Konsolosluğuna yazılmış bir dilekçe görüyoruz.

Oradan 1938’e…

Bu sırada

Abdülkadir Kemali Beyi bir sokak çatışmasında canını kurtarmakla meşgul görüyoruz. Niçin neden oraya gelmiş belli olmadığı gibi

Yerin neresi olduğu da belli değil.

Bizim gibi Kudüs’ü bilenler

Çatışma ve ardından kaçışmanın geçtiği yerlerden Kudüs olduğunu biliyor da her okuyucu bunu nereden bilsin?

Arkasından

İngilizlerin Yahudilerle birlikte halka zulmü ve sokağa çıkma yasağından dolayı açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalması vs. şeyler anlatılırken, bu sıkıntı içinde Arap komşularının A.Kadir Kemali ve arkadaşı Sıtkı’ya (kimdir neyin nesidir belli değil) yapılan un ve ekmek yardımı…

Arapların bu kadar zayıf olmalarına rağmen İngiliz ve Yahudilere direnişini takdir etmesi..

Ve

Hürriyetten başka bir şeye muhtaç olmadıklarını söylerken

“pat” diye kitap bitiyor.

HATIRALAR VELEVKİ TORUNU OLSA YANLIŞ KİŞİLERİN ELİNE GEÇİNCE…

… Birçok malumattan mahrum kalıyoruz.

Büyük ihtimalle Kemali Bey gördüğü yanlış uygulamalardan dolayı birinci mecliste M. Kemal Paşa’ya ters düşmüş

Ve yurt dışına kaçmak zorunda kalmıştır.

Çünkü

Onun romantik derecede idealist olduğunu söylemiştim.

Kaçmak zorunda kalıp

Yerleştiği Beyrut-Kudüs ve Filistin’de İsrail’in kuruluş vetiresini(sürecini) görmüş ve yazmış olduğunu tahmin ediyorum

Ama o bilgilerde yok.

Çünkü hatıralar yanlış kişinin eline geçince maalesef öyle oluyor.

Aynen

Rauf Orbay’ın hatıralarını yayınlayan Cemal Kutay’ın

Çemberlitaş’a “kuyu” dercesine

Hatıratta geçen olay ve şahısları ters yüz etmesi gibi…

26.07.2022

Emin Batur