Gazze'de, İsrail'in soykırımı devam ediyor. Netanyahu liderliğindeki İsrail; kilise, cami, hastane, okul bombalayarak savaş suçu işliyor. Bu suçlar karşısında mevcut uluslararası mekanizmaların yetkisi, etkisi büyük bir tartışma konusu. Yine de soykırım, insanlığa karşı işlenen suçlar ve savaş suçlarının sorumluları, uluslararası mahkemelerin yargılamasından kaçamıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu yargılama sisteminin eksikliklerine dikkati çekmişti ama yine de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve destekçilerinin uluslararası mahkemelerde yargılanmalarına olan inancını dile getirmişti.

Uluslararası toplumun itirazlarına rağmen Nazi yetkilileri, Ruanda ve Srebrenitsa soykırımının failleri, dünyanın birçok ülkesindeki devlet başkanları ve üst düzey yetkililer, suçları işledikleri tarihten çok sonra dahi olsa ulusal ya da uluslararası mahkemelerde yargılandı ve ceza aldı.

Şimdi sizlere bu yargılamalardan bahsedeceğim. 

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASINDAKİ YARGILAMALAR

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Almanya'nın Nürnberg şehrinde kurulan özel askeri mahkeme, Nazi Almanya'sında çeşitli görevlerde bulunan asker ve sivil devlet yöneticilerini yargılayarak idama varan cezalar verdi.

Nürnberg'de, 20 Kasım 1945'te başlayıp 1 Ekim 1946'ya kadar süren yargılamalar neticesinde, 12 idam cezası, 2 müebbet hapis cezası, 4 süreli hapis cezası, 2 beraat kararı verildi.

Sanıklardan, Nazi Almanya'sındaki Alman İşçi Cephesi'nin (DAF) kurucusu ve savaş esirlerinin zorla çalıştırılmasını idare eden en üst düzey yetkili Robert Ley, hakkındaki yargılama sonuçlanmadan yaşamına son verdi.

JAPONYA'DAKİ YARGILAMALAR

Japonya için Tokyo'da kurulan özel askeri mahkemelerde de Japon yetkililerden İmparator ve veliahdı dışındakilerin tamamı yargılanırken, 2'si eski başbakan olmak üzere, 7 kişinin idamına ve çoğunluğu Japonya ordusu generallerinden oluşan 16 sanık hakkında müebbet hapis cezasına hükmedildi.

KIRMIZI KMERLERİN LİDERİ EV HAPSİNDE ÖLDÜ

Kamboçya Komünist Partisi'nin silahlı kolu olarak 1960'lı yılların sonlarında kurulan ve 1975'te başkent Phnom Penh'e saldırı düzenleyerek iktidarı ele geçiren Kızıl Kmerler'in lideri Pol Pot, partisine bağlı bir grup tarafından tutulduğu ev hapsi sırasında 1998'de öldü.

Daha sonra BM destekli kurulan Kamboçya Mahkemesi (ECCC), yaklaşık 1 milyon 700 bin kişinin ölümünden sorumlu tutulan komünist Kızıl Kmerler rejiminin en üst düzey yetkilileri hakkında yargılamalara başladı.

Kızıl Kmerler'in en önemli üç liderinden Nuon Chea, yargılama devam ederken 2013'te öldü. Khieu Samphan ve Ieng Sary, insanlığa karşı suçlar ve soykırım nedeniyle müebbet hapse mahkum edildi.

SREBRENİTSA'DAKİ SOYKIRIM

Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'da Temmuz 1995'te yaşanan soykırımda binlerce Boşnak sivili öldürmekten sorumlu tutulan Sırp yetkililerden 4'üne, eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2016'da müebbet hapis cezası, farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında ise, bugüne kadar 45 Sırp'a toplam 699 yıl hapis cezası verildi.

"Bosna Kasabı" olarak anılan ve Bosna Savaşı boyunca Sırp askerlerinin komutanlığını yapan eski Sırp komutan Ratko Mladic, Srebrenitsa soykırımının yanı sıra insanlığa karşı suç işlemek (sürgün, yok etme, öldürme, sınır dışı etme ve insanlık dışı eylemler), savaş kanun ve geleneklerini ihlal etmek (öldürme, terör, sivillere karşı hukuka aykırı saldırı ve esir alma) suçlarından ömür boyu hapis cezası aldı.

Bosna Hersek'te on binlerce insanın ölümünden sorumlu bulunan Bosnalı Sırp lider Radovan Karadzic, Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da 2008'de bir otobüste yakalandı. Lahey'deki eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesince (ICTY) 2016'da soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan 40 yıl hapis cezasına çarptırılan Karadzic, 2019'da sonuçlanan temyiz davasında müebbet hapse mahkum edildi.

Mladiç ve Karadziç, cezalarını, İngiltere'deki Isle of Wight Hapishanesi'nde çekiyor.

ICTY'de yargılanan sanıklardan eski Hırvat General Slobodan Praljak, savaş suçlarından hüküm giydiği davanın temyiz duruşmasında zehir olduğu iddia edilen bir sıvı içerek hastaneye kaldırıldı ve hastanede öldü.

Eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic, Srebrenitsa'daki soykırımla suçlandı ancak yargılanması sürerken cezaevinde öldü.

ESKİ RUANDA BAŞBAKANI, SOYKIRIMDAN SORUMLU TUTULDU

Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTR), 4 Eylül 1998'de dönemin Ruanda Başbakanı Jean Kambanda'yı soykırım suçundan ömür boyu hapse mahkum etti. ICTR, Kambanda'nın yanı sıra eski Genelkurmay Başkanı General Augustin Bizimungu'ya 30 yıl hapis cezası verirken, soykırımını finanse etmekten sorumlu tutulan Felicien Kabuga'nın "şiddetli demans"a yakalanması nedeniyle mahkum edilmeyeceğini açıklayarak yargılamasını sonlandırdı.

ESKİ LİBERYA DEVLET BAŞKANI 50 YIL HAPİS CEZASI ALDI

Eski Liberya Devlet Başkanı Charles Taylor, 1990'ların sonlarında Sierra Leone'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçların sorumlusu olduğu gerekçesiyle Özel Sierra Leone Mahkemesi'nde yargılanıp 50 yıl hapis cezasına mahkum edildi.

Taylor, "İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana uluslararası bir mahkemece mahkum edilen ilk eski devlet başkanı" olurken, Nisan 2012'de alınan mahkumiyet kararının ardından Taylor, cezasını çekmek üzere 15 Ekim 2013'te İngiltere'deki HM Frankland Hapishanesi'ne nakledildi.

İSTERLERSE NETANYAHU'YU YARGILAYABİLİRLER

Bu örneklerde olduğu gibi, eğer uluslararası aktörler izin verirse, sistem her ne kadar çarpık da olsa, Gazze'de işlediği suçlar sebebiyle başta Netanyahu olmak üzere İsrailli yetkililer hem ulusal hem de uluslararası mahkemeler tarafından yargılanabilir ve cezalandırılabilir.