Yazının en başında söyleyeyim…

TBMM’deki 550 vekilin sayısında kesinlikle bir artış olmayacak. Ama yazıda bahsettiğimiz teklif eğer yasalaşırsa TBMM’deki temsil edilen il’lerden çıkan vekil sayısı yeniden düzenlenmiş olacak…

Yani değişim 550’de değil, 550 içindeki il temsillerinde yaşanacak…

***

Geçtiğimiz hafta TBMM Anayasa komisyonunda bir teklif görüşüldü.

 ***

Sorunun asıl kaynağı 1995 yılında çıkartılan 2839 sayılı milletvekili seçim kanununun 4. maddesinin 3. fıkrası. 

Bu yasaya göre bugünkü vekil sayısının formülü de şöyle;

Daha sonra Türkiye nüfusu kalan milletvekili sayısına bölünüyor: 71.518.100: 469=152.488

Ardından her ilin nüfusu 152.488’e bölünüyor. Çıkan sayı +1= ilin çıkaracağı milletvekili sayısını oluşturuyor.

 Örneğin: Adana’nın nüfusu 2.026.319: 152488 = 13 mv.

13*152488 = 1982344 milletvekili dağılımına esas nüfus

2.026.319 – 1982344 = 43975 artık nüfus farkı.

Tüm illerde çıkıyor. Daha sonra artık nüfuslar büyükten küçüğe diziliyor. Artık milletvekilleri, artık nüfusa göre dağıtılıyor.

Sistem aynen böyle işliyor. Ve bu sistem Türkiye’deki göç hareketliliğinden dolayı TBMM’deki temsiliyet eşitliğine artık gölge düşürüyor.

Kanun teklifinin özü de şudur. Ülkemizin göç veren ama birçok sorunlu illerinin milletvekili sayısı azalacak, göç alan illerimizin milletvekili sayısı artacaktır. Sonuçta temsilde matematiksel bir adalet olacak ama sorunlara yönelik temsilde ve farklı düşüncelerin dile getirilmesine yönelik bir adalet ortaya çıkmayacaktır.

İşte bu nedenle Anayasa komisyonunda alt komisyona havale edilen ( alt komisyonluk konular soğutmaya alınmış demek olsa da) bu sorunu çözmeyi amaçlıyor. 

Yani çare olarak önerilen teklif, her ilin en az iki milletvekili ile temsili temel ilkesine oturtuluyor.

***

Peki bu değişiklik olmazsa ne olur?

Öncelikle şunun altını çizmemiz gerekiyor. Türkiye’deki parlamenter sistem bir çok açıdan eleştiri alıyor. Bu eleştirilen en başında da “temsil” geliyor. Yüzde 10 barajı gibi kısıtlamalar halkın TBMM’deki temsilini sıkıntıya sokuyor. Bu düzenleme yapılmazsa il adını verdiğimiz Anadolu’daki bir ç.ok yer resmen büyükşehirdeki ilçelerden bile az temsil edilmiş olacak. Bunun temsil eşitliğine e sistemde açacağı yarayı zaten anlattık…

O halde Anayasa komisyonu konuyu “alt komisyon” yerine üst komisyonda bir an evvel gündemde tutmalı ve kamuoyuna doğru bir anlatımla ne yapılmak istenildiği açıklanmalıdır. Aksi halde bu teklif Vekil sayısının artırılması gibi algılanacaktır ki, halen 550 vekille temsil edilen parlamentomuzda bu sayının bile çok olduğu her zaman gündeme gelmektedir.

Fatih Bayhan – Haber 7
bayhanfatih@mynet.com